Hòa Bình vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa; Là nơi sinh sống của cộng đồng các dân tộc thiểu số, đông nhất là dân tộc Mường, tiếp đến là các dân tộc Kinh, Thái, Tày, Dao, Mông. Các dân tộc vừa có nét văn hóa, tín ngưỡng chung, vừa có nét văn hóa truyền thống, tín ngưỡng riêng, độc đáo, phong phú và đa dạng.
Cùng với tiếng nói, trang phục là một di sản văn hóa truyền thống mang đặc trưng rất dễ nhận biết của từng dân tộc, chứa đựng những giá trị nghệ thuật, giá trị lịch sử của từng tộc người. Mỗi dân tộc lại có quy cách riêng về trang phục, tạo nên sự phù hợp, khác biệt theo giới tính, lứa tuổi và địa vị xã hội. Nghệ thuật trang trí trên các loại trang phục cũng rất đa dạng, phong cách tạo hình và kỹ thuật thể hiện riêng... Đó là những biểu trưng, đặc sắc cho văn hóa của từng dân tộc…
Sau màn hát múa “Hòa Bình xây ước mơ” mở màn Chương trình liên hoan trình diễn trang phục các dân tộc tỉnh Hòa Bình năm 2024 là các trang phục của các dân tộc đang sinh sống tại tỉnh Hòa Bình:
Trong chương trình, 120 diễn viên đã trình diễn trang phục truyền thống các dân tộc tỉnh Hòa Bình, mở đầu là dân tộc Mường, tiếp đến là các dân tộc Thái, Dao, Tày, Mông và dân tộc Kinh.
Nét đặc trưng của trang phục dân tộc Mường là sự trang nhã, hài hòa mang đậm dấu ấn của người Việt cổ. Với phụ nữ họ thường có một chiếc khăn trắng thắt trên đầu, áo khoác ngoài vừa chấm eo lưng hoặc áo chùng xòe dần xuống phía dưới. Áo sẽ mặc kèm cùng váy với hai phần chính là cạp váy và chân váy. Trong đó cạp váy sẽ có màu sắc rực rỡ được làm rất công phu, họa tiết có nhiều kiểu rất giống hoa văn cổ Việt. Còn chân váy thì có màu đen hoặc xanh, hơi bó nhẹ để tạo cảm giác uyển chuyển khi đi lại.
Màu sắc trên trang phục của phụ nữ Mường không quá rực rỡ, được thể hiện qua từng bộ phận trên trang phục. Đối với váy luôn phải là màu đen hoặc xanh đen, khăn đội trên đầu luôn là màu trắng.
Tuy nhiên với cách xử lý tinh tế về màu sắc bằng cách phối hợp khăn đội đầu, áo ngắn với yếm, bộ tênh và nhất là màu sắc, hoa văn trên cạp váy đã khiến bộ trang phục của phụ nữ Mường trở nên độc đáo và có nét riêng biệt.
Trái ngược với trang phục phụ nữ, trang phục của nam giới Mường lại thể hiện sự giản dị và mạnh mẽ như ở bên cạnh để tôn lên sự duyên dáng và tinh tế của trang phục những cô gái Mường. Bộ trang phục này thường bao gồm áo ngắn hoặc áo dài màu chàm, cài khuy, quần dài rộng và thắt lưng quấn quanh cạp.
Với đôi bàn tay khéo léo cùng óc thẩm mỹ tinh tế, người phụ nữ Thái cũng sáng tạo ra bộ trang phục truyền thống nữ với những nét độc đáo, nổi bật riêng, không thể trộn lẫn với bất cứ dân tộc nào.
Không quá rực rỡ, trang phục của người phụ nữ Dao Tiền lấy màu đen, màu chàm làm tông màu chủ đạo. Sự kết hợp giữa hai tông màu trầm với các hoa văn trang trí màu trắng tạo nên nét tinh tế, nhã nhặn và hài hòa cho trang phục của người Dao Tiền.
Trang phục của phụ nữ Dao Tiền được thêu hoa văn ở tà áo, lưng áo, gấu áo và cổ áo với các hoa văn rất tinh xảo, cầu kỳ, bắt mắt. Bên cạnh bộ váy áo độc đáo, phụ nữ Dao Tiền còn rất ưa dùng đồ trang sức bằng bạc, từ vòng cổ, vòng tay cho đến hoa tai…
So với những trang phục của các dân tộc khác thì trang phục người Tày ở Hòa Bình khá giản dị về màu sắc, nhưng lại tinh tế về họa tiết và sự kết hợp hài hòa các phụ kiện đi kèm. Những chi tiết, phụ kiện nhỏ trên bộ trang phục của người Tày đều thể hiện tính thẩm mỹ, sự tinh tế và quan niệm riêng về cái đẹp.
Phần trình diễn trang phục dân tộc Mông với sự thể hiện ấn tượng của 3 đôi nam, nữ kết hợp với các tiết mục, hát múa và các trò chơi dân gian truyền thống độc đáo như múa khèn, ném pao… Trang phục truyền thống của người Mông tỉnh Hòa Bình được sử dụng nhiều kỹ thuật thủ công và kỹ thuật tạo hình hoa văn độc đáo. Đó là kỹ thuật thêu, dệt, ghép vải, ghép kim loại, kỹ thuật in sáp ong. Sự phong phú về kỹ thuật không chỉ phản ánh giá trị của trang phục mà còn phản ánh trình độ sáng tạo, kỹ thuật thủ công và khả năng thẩm mỹ.
Trong bức tranh rực rỡ muôn màu của trang phục 54 dân tộc Việt Nam, trang phục phụ nữ người Kinh như một nét chấm phá độc đáo, riêng biệt. Nói đến trang phục truyền thống của phụ nữ Việt thì không thể không nhắc đến tà áo dài. Dù ở đâu thì phụ nữ người Kinh cũng rất tự hào về hình tượng chiếc áo dài truyền thống của dân tộc mình.
Em Hương Thùy, một học sinh ở TP Hòa Bình tham gia trình diễn trang phục dân tộc cho biết: Tối nay em rất vinh dự được khoác trên mình bộ trang phục dân tộc Mường, em rất tự hào vì không chỉ mang tính thẩm mỹ, mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa, tôn vinh vẻ đẹp trang phục truyền thống dân tộc. Nhiều bạn bè, người thân của em là dân tộc Mường, Tày, Thái, Dao, Mông cũng tự hào khi mặc trang phục dân tộc của mình không chỉ trong các sự kiện văn hóa, mà còn trong những ngày lễ, ngày hội ở địa phương, hay cuộc sống thường ngày.
Nằm trong khuôn khổ Tuần Văn hóa - Du lịch Hòa Bình năm 2024, chương trình “Nét hoa văn xứ Mường” được tổ chức nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống nét đẹp tinh tế, độc đáo và ý nghĩa của trang phục truyền thống các dân tộc tỉnh Hòa Bình đồng thời tăng cường quảng bá, giới thiệu tiềm năng du lịch và di sản văn hóa của các dân tộc nơi đây tới toàn thể du khách trong và ngoài nước./.
