Tín dụng xanh trước cú hích mới từ chính sách hỗ trợ lãi suất 2%

Dòng vốn cho phát triển bền vững đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng khi chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm dành cho các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng tiêu chuẩn ESG dự kiến sớm được triển khai. Đây được xem là cú hích chính sách nhằm mở rộng khả năng tiếp cận vốn ưu đãi, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng xanh.

Thông tin này được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố tại Hội thảo “Đa dạng vốn cho phát triển bền vững” diễn ra giữa tháng 12. Theo bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), trong vòng 5 năm trở lại đây, tín dụng xanh ghi nhận tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 21% mỗi năm, cao hơn mức tăng trưởng tín dụng chung của toàn hệ thống ngân hàng. Nếu như năm 2017 chỉ có 15 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ xanh thì đến nay con số này đã tăng lên 58, cho thấy xu hướng dịch chuyển dòng vốn ngày càng rõ nét.

Đáng chú ý, trong giai đoạn vừa qua, các ngân hàng thương mại chủ yếu sử dụng nguồn lực tự có để ưu đãi cho vay đối với các lĩnh vực thân thiện môi trường. Tuy nhiên, bức tranh tín dụng xanh được kỳ vọng sẽ thay đổi khi có thêm sự tham gia trực tiếp của ngân sách Nhà nước. Theo định hướng tại Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội, cơ chế hỗ trợ lãi suất 2%/năm sẽ được áp dụng cho doanh nghiệp tư nhân, hộ và cá nhân kinh doanh vay vốn triển khai các dự án xanh, dự án tuần hoàn hoặc đáp ứng tiêu chuẩn ESG thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như các ngân hàng thương mại.

Triển khai chủ trương này, NHNN đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định hướng dẫn hỗ trợ lãi suất. Theo bà Phạm Thị Thanh Tùng, dự thảo đã được Bộ Tư pháp thẩm định và dự kiến sớm trình Chính phủ xem xét ban hành, với kỳ vọng có hiệu lực ngay từ đầu năm tới. Khi chính sách đi vào thực tế, dòng vốn ngân sách sẽ bổ sung đáng kể cho hệ thống tín dụng, tạo điều kiện để nhiều doanh nghiệp tiếp cận vốn rẻ hơn, từ đó mạnh dạn đầu tư vào các mô hình sản xuất - kinh doanh bền vững.

Ở góc độ cơ quan quản lý tài chính, bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính), cho biết Bộ cũng đang chuẩn bị trình Chính phủ dự thảo Nghị định hỗ trợ lãi suất 2% thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tháng 12 này. Theo bà Tâm, để tín dụng xanh thực sự tăng tốc, việc ban hành các nghị định về hỗ trợ lãi suất cần song hành với quy định rõ ràng về tiêu chí xác định thế nào là dự án xanh, dự án tuần hoàn hay dự án đạt chuẩn ESG. Nếu các văn bản này được ban hành đồng bộ, dòng vốn xanh sẽ được “khơi thông” mạnh mẽ trong thời gian tới.

Không chỉ dựa vào tín dụng ngân hàng, thị trường vốn cũng đang dần trở thành kênh huy động quan trọng cho các dự án xanh. Tính đến tháng 10 năm nay, dư nợ trái phiếu doanh nghiệp xanh đã đạt xấp xỉ 1 tỉ USD. Điều này cho thấy doanh nghiệp ngày càng chủ động tìm kiếm nguồn vốn dài hạn, giảm dần sự phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng. Xa hơn, Bộ Tài chính đang nghiên cứu đề án thí điểm phát hành trái phiếu dịch vụ xanh, dự kiến trình Chính phủ trong năm 2026, nhằm mở rộng thêm lựa chọn huy động vốn cho lĩnh vực này.

Từ thực tiễn triển khai, đại diện Agribank - một trong những ngân hàng có quy mô tín dụng xanh lớn nhất hệ thống, cho biết vẫn còn nhiều thách thức. Thiếu cơ sở dữ liệu chuẩn về dự án xanh, năng lực đáp ứng tiêu chí ESG của doanh nghiệp còn hạn chế, cùng với việc thiếu các cơ chế khuyến khích đủ mạnh đang khiến ngân hàng gặp khó trong quá trình mở rộng cho vay. Dù vậy, đến hết quý III/2025, dư nợ tín dụng xanh của Agribank vẫn đạt hơn 28.000 tỉ đồng, phục vụ gần 40.000 khách hàng, tập trung chủ yếu vào năng lượng tái tạo, lâm nghiệp bền vững và nông nghiệp xanh.

Theo ông Vương Văn Quý, để dòng vốn cho phát triển bền vững được khơi thông một cách căn cơ, Việt Nam cần sớm xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải, năng lượng và đa dạng sinh học. Đây sẽ là nền tảng quan trọng giúp ngân hàng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng chung “ngôn ngữ”, từ đó thúc đẩy tín dụng xanh phát triển đúng hướng và bền vững hơn trong dài hạn.