Thúc đẩy xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn, nâng cao chuỗi giá trị nông lâm sản Tây Bắc

Tây Bắc – Vùng đất nhiều tiềm năng

Phát biểu tại phiên bế mạc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh: “Xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn là yếu tố cốt lõi, quyết định khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của nông sản Tây Bắc.”

Diễn đàn do Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Hội Làm vườn Việt Nam, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Văn phòng SPS Việt Nam, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, và Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La tổ chức. Sự kiện được triển khai theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, quy tụ sự tham gia của lãnh đạo ngành nông nghiệp các tỉnh Tây Bắc như Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, cùng đại diện các viện nghiên cứu, hiệp hội, doanh nghiệp...

Với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng đa dạng và sinh học phong phú, Tây Bắc được đánh giá là vùng trọng điểm phát triển nông lâm sản hàng hóa, đặc biệt là các sản phẩm có lợi thế như cà phê Arabica, mắc ca, cây ăn quả, dược liệu...

Nhờ sự đầu tư của Nhà nước và quyết tâm từ địa phương, khu vực đã hình thành nhiều vùng chuyên canh tập trung, đưa giá trị xuất khẩu nông sản năm 2024 đạt khoảng 245 triệu USD. Tuy nhiên, sản xuất vẫn chủ yếu nhỏ lẻ, phân tán, liên kết chuỗi giá trị còn lỏng lẻo, công nghệ chế biến và bảo quản chưa theo kịp yêu cầu thị trường.

Diễn đàn lần này đặt mục tiêu thúc đẩy mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi khép kín từ trồng trọt – sơ chế – chế biến – tiêu thụ, gắn với xây dựng thương hiệu vùng miền, đồng thời lan tỏa tinh thần của Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.

Ưu tiên phát triển vùng nguyên liệu và thương hiệu nông sản chủ lực

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lò Hồng Phong – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên – cho biết, tỉnh hiện có nhiều tiềm năng để phát triển các loại cây có giá trị kinh tế cao như xoài, bưởi, dứa, mắc ca, cà phê, chè và cao su.

Tính đến năm 2024, tỉnh đã hình thành 5 vùng sản xuất cây ăn quả tập trung với quy mô khoảng 3.000ha. Với cây công nghiệp, diện tích cà phê đạt gần 4.800ha, cao su hơn 5.000ha và mắc ca trên 12.300ha, trong đó 1.500ha sẽ cho thu hoạch từ năm 2025.

Điện Biên cũng đã công nhận 3 giống cây trồng, triển khai các tiêu chuẩn sản xuất VietGAP, GlobalGAP, OCOP, và cấp 15 mã số vùng trồng cho khoảng 65ha. Tuy nhiên, sản xuất vẫn còn tồn tại diện tích canh tác theo kinh nghiệm, chưa áp dụng kỹ thuật đồng bộ, làm ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.

“Chúng tôi đang đối mặt với nhiều thách thức như thiếu liên kết bền vững giữa nông dân và doanh nghiệp, hệ thống logistics còn hạn chế, chế biến sâu và bảo quản sau thu hoạch chưa đáp ứng yêu cầu”, ông Phong nêu rõ.

Tỉnh Điện Biên xác định sẽ đẩy mạnh triển khai Quyết định số 3417/QĐ-UBND về phát triển cây ăn quả lợi thế giai đoạn 2021–2025, định hướng đến 2030, trong đó khai thác lợi thế vị trí giáp ranh với Sơn La để mở rộng vùng nguyên liệu, phục vụ các doanh nghiệp lớn như Nafoods Tây Bắc, Đồng Giao, TH True Milk.

Đối với cây cà phê, tỉnh ưu tiên giữ vững và mở rộng diện tích ở vùng khí hậu phù hợp, gắn kết với phát triển du lịch – văn hóa, đảm bảo tiêu chuẩn môi trường và tuân thủ quy định EUDR của EU nhằm hướng tới xuất khẩu bền vững.

Riêng cây mắc ca, định hướng sẽ trồng tập trung, gắn với chế biến sâu, phát triển thương hiệu “Mắc ca Điện Biên”, đồng thời tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược, trong đó có Tập đoàn TH Group.

“Tôi đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục hỗ trợ tỉnh tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, đào tạo kỹ thuật canh tác, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế và phát triển thương hiệu các nông sản chủ lực như cà phê Arabica Điện Biên, chè Shan tuyết Tủa Chùa…”, ông Phong kiến nghị.

Đại diện tỉnh Điện Biên cũng kêu gọi các tỉnh Tây Bắc tăng cường liên kết vùng nhằm chia sẻ thông tin thị trường, xây dựng các kênh phân phối và thương hiệu chung cho các sản phẩm nổi bật như cà phê Sơn La – Điện Biên, chè Tà Xùa – Tủa Chùa. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ kết nối hợp tác xã với doanh nghiệp chế biến để nâng cao chuỗi giá trị nông sản vùng.

Lãnh đạo tỉnh Điện Biên cam kết tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, chế biến và thương mại nông sản, với mục tiêu đưa sản phẩm của vùng Tây Bắc vươn tầm thị trường trong nước và quốc tế.

Diễn đàn lần này một lần nữa cho thấy, để nông sản Tây Bắc phát triển bền vững, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân. Trong đó, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển thương hiệu chính là “chìa khóa” để nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập toàn cầu./.