Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã được Chính phủ trình Quốc hội vào ngày 6/5 để thảo luận và cho ý kiến. Trong đó, nội dung về quỹ đầu tư mạo hiểm đã được đưa vào dự thảo.
Trước đó, trong Luật Khoa học và công nghệ 2013, việc thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm nhà nước chưa được đề cập. Dự thảo Luật lần này đã xem xét xây dựng quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp, đặc biệt là ở khu vực kinh tế tư nhân.
Muốn phát triển khoa học công nghệ thì cần chấp nhận rủi ro để đầu tư mạo hiểm. (Ảnh minh họa)
Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia cũng đã nhắc tới vấn đề đầu tư để đổi mới sáng tạo. Nghị quyết nêu rõ, muốn phát triển khoa học công nghệ thì cần chấp nhận rủi ro để đầu tư mạo hiểm.
Quỹ đầu tư mạo hiểm là một loại hình đầu tư vẫn còn mới mẻ tại Việt Nam, dù đã xuất hiện từ lâu trên thị trường tài chính thế giới. Đối với các startup, quỹ đầu tư mạo hiểm đóng vai trò quan trọng, giúp cung cấp nguồn vốn cần thiết cho các doanh nghiệp khởi nghiệp chưa đủ nguồn tài chính. Khi đã có vốn đầu tư, các doanh nghiệp có thể yên tâm tập trung đổi mới sáng tạo, góp phần tạo những sản phẩm mang tính đột phát, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.
Bên cạnh đó, nguồn vốn đầu tư mạo hiểm còn hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng chiến lược phát triển, giúp giảm thiểu rủi ro cho các startup, tạo ra môi trường thuận lợi để doanh nghiệp trẻ có thể thử nghiệm, học hỏi và trưởng thành nhanh chóng.
Tại buổi thảo luận về Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân đề xuất Chính phủ cần xem xét kỹ lưỡng về việc thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia.
“Đầu tư mạo hiểm, tạm gọi là đầu tư có rủi ro, mà có rủi ro thì phải có sự thận trọng, phải chọn được nhân lực để quyết định có đầu tư hay không. Nếu chúng ta thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương rồi giao cho những cơ sở, những bộ phận không chuyên thì chắc chắn rủi ro là phần lớn”, ông Ngân chia sẻ.
Theo đại biểu Ngân, cần tạo cơ chế để các quỹ đầu tư mạo hiểm tư nhân hoạt động hiệu quả hơn thay vì thành lập quỹ quốc gia. Đây là những nhà đầu tư đã có nhiều kinh nghiệm. Nếu Chính phủ có các cơ chế chính sách ưu tiên cho quỹ đầu tư mạo hiểm tư nhân, họ sẵn sàng chia sẻ không chỉ về vốn mà còn kinh nghiệm trong quản lý, thậm chí hỗ trợ, cho phép kênh phân phối hỗ trợ các dự án thử nghiệm để đạt được nhiều thành công hơn.
Ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), cho biết, hiện nay Việt Nam đã thu hút trên 500 triệu USD thương vụ về vốn đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo mỗi năm. Tuy nhiên, do thiếu các cơ chế chính sách cụ thể, nên nhiều doanh nghiệp vẫn đang loay hoay trong thu hút nguồn vốn mạo hiểm.
Các dự án đổi mới sáng tạo thường có tính rủi ro cao, có thể thất bại hoàn toàn hoặc không mang lại lợi nhuận như kỳ vọng. Trong khi đó, quỹ đầu tư mạo hiểm phải bỏ ra vốn lớn trong thời gian dài, đôi khi kéo dài từ vài năm đến hàng chục năm mới có thể thu hồi vốn hoặc thu lợi nhuận, gây sức ép lớn đối với các nhà đầu tư.
Ngoài ra, hiện vẫn còn thiếu cơ chế, chính sách và ưu đãi đủ mạnh để thúc đẩy môi trường đổi mới sáng tạo bền vững. Điều này đặt ra thách thức cho các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong việc thu hút các nhà đầu tư mạo hiểm.
Ông Đỗ Tiến Thịnh cho rằng, Việt Nam cần có thêm những câu chuyện thành công về đầu tư mạo hiểm để tạo niềm tin cho các nhà đầu tư nước ngoài khi lựa chọn đầu tư vào các công ty Việt Nam.
Bà Lê Hoàng Uyên Vy, Giám đốc Điều hành Do Ventures, nhận định, việc hợp tác với các hiệp hội đầu tư mạo hiểm trong khu vực sẽ mở cánh cửa mới cho startup Việt Nam, giúp thu hút nguồn vốn tư nhân châu Á vào lĩnh vực đổi mới sáng tạo trong nước.
Theo ông Phạm Anh Cường, Giám đốc Quỹ Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo BestB, để nguồn vốn đầu tư mạo hiểm được dồi dào, cần “xã hội hóa nguồn vốn”, nghĩa là cần huy động từ trong dân. Ngoài ra, nhà nước nên tạo hành lang pháp lý tốt nhất để hỗ trợ các quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước và quốc tế phát triển.
