Từ bảo vệ rừng đến khai thác bền vững
Thanh Hóa hiện sở hữu tổng diện tích rừng và đất lâm nghiệp rộng lớn, hơn 648.000 ha, trong đó rừng tự nhiên chiếm gần 400.000 ha. Với độ che phủ đạt gần 54%, cao hơn mức bình quân cả nước, tỉnh đang nằm trong nhóm các địa phương có tỷ lệ rừng lớn nhất miền Bắc và Bắc Trung Bộ.
Trong nhiều năm qua, Thanh Hóa đã kiên quyết thực hiện các chính sách bảo vệ rừng, đồng thời tích cực phục hồi rừng bị suy thoái và mở rộng diện tích rừng trồng. Đặc biệt, tỉnh không chỉ "giữ rừng cho xanh" mà còn từng bước xây dựng mô hình kinh tế lâm nghiệp bền vững. Điều này có nghĩa là rừng không chỉ được bảo vệ mà còn phải tạo ra lợi ích trực tiếp và lâu dài cho người dân. Các hoạt động như khai thác gỗ hợp pháp, phát triển du lịch sinh thái, nuôi trồng dược liệu dưới tán rừng và áp dụng các công cụ tài chính xanh đều được khuyến khích.
Nhờ định hướng đúng đắn này và sự tái cơ cấu mạnh mẽ ngành lâm nghiệp, tổng giá trị sản xuất lâm nghiệp của Thanh Hóa trong năm 2024 đã đạt gần 2.400 tỷ đồng. Kết quả ấn tượng này có được là nhờ tỉnh đã đẩy mạnh việc xã hội hóa công tác bảo vệ rừng, đồng thời khuyến khích người dân gắn bó lâu dài với rừng thông qua các chính sách chia sẻ lợi ích minh bạch và công bằng. Rừng đã thực sự trở thành một tài sản có giá trị kinh tế, mang lại nguồn thu nhập bền vững cho người dân địa phương.
Ngoài ra, Thanh Hóa đang thực hiện hiệu quả chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES), với phương châm đơn giản: "Ai giữ rừng tốt thì được hưởng lợi". Hiện khoảng 400.000 ha rừng trong tỉnh đang tham gia chương trình này. Mỗi năm, hàng chục nghìn hộ dân nhận được tiền từ quỹ bảo vệ rừng, trung bình từ 300.000 đến 1 triệu đồng/ha. Khoản tiền này đã trở thành nguồn thu nhập ổn định cho nhiều gia đình miền núi.
Đặc biệt, Thanh Hóa là một trong 6 tỉnh Bắc Trung Bộ may mắn tham gia Chương trình giảm phát thải khí nhà kính từ rừng (ERPA), hợp tác với Ngân hàng Thế giới. Chỉ riêng năm 2025, tỉnh dự kiến nhận gần 180 tỷ đồng từ việc bán tín chỉ carbon ra thị trường quốc tế. Khoản tiền này là nguồn lực quý giá giúp người dân địa phương giữ rừng tốt hơn, cải thiện cuộc sống và đầu tư vào hạ tầng lâm nghiệp. Nhờ vậy, tình trạng phá rừng và cháy rừng cũng giảm đi đáng kể trong những năm gần đây.
Trồng rừng thu tín chỉ, mở ra cơ hội làm giàu mới
Nhờ có chứng chỉ FSC, gỗ của Thanh Hóa dễ dàng vào được các thị trường khó tính như Châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Điều này cũng giúp giá trị gỗ nguyên liệu tăng lên đáng kể, khoảng 20-30% so với gỗ thông thường. Các loại cây như keo lai nuôi cấy mô hay tre luồng bản địa đang được áp dụng kỹ thuật trồng mới, giúp năng suất rừng trồng ở Thanh Hóa đạt mức cao, tới 18 m³/ha/năm.
Nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp đã coi rừng trồng FSC là một kênh đầu tư lâu dài, mang lại lợi nhuận rõ ràng. Cùng với đó, các mô hình kết hợp nông – lâm cũng phát triển mạnh tại các xã miền núi như trồng nghệ, gừng, dược liệu dưới tán rừng; nuôi ong lấy mật; hay trồng xen sắn, chuối. Những cách làm này vừa giúp giữ rừng, vừa tạo thêm thu nhập ổn định trên cùng một diện tích đất, giúp bà con tận dụng tối đa đất đai.
Để khai thác hết tiềm năng kinh tế từ rừng, Thanh Hóa đang tập trung xây dựng một chuỗi liên kết sản xuất lâm nghiệp hoàn chỉnh. Chuỗi này bao gồm mọi công đoạn, từ làm giống, trồng rừng, xin cấp chứng chỉ, chế biến sâu, cho đến bán sản phẩm. Mục tiêu lớn nhất là tăng giá trị của gỗ và các sản phẩm từ rừng, không chỉ dừng lại ở việc bán nguyên liệu thô.
Ngoài ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cũng đang phối hợp với các huyện miền núi tìm hướng mở rộng diện tích rừng có chứng chỉ FSC để sản phẩm có thể vươn ra thế giới. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại như bản đồ số, ảnh vệ tinh, hay flycam để theo dõi rừng sát sao, giúp việc chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng (PFES) được minh bạch và đúng người.
Song song với đó, Thanh Hóa cũng tích cực mời gọi các doanh nghiệp về đầu tư nhà máy chế biến gỗ ngay tại địa phương, tạo thêm nhiều việc làm và nguồn thu bền vững. Một điều quan trọng nữa là xây dựng các hợp tác xã lâm nghiệp kiểu mới, nơi bà con có thể cùng góp vốn, cùng trồng, cùng chăm sóc và cùng chia sẻ lợi nhuận từ rừng.
Với tầm nhìn dài hạn và những chính sách đồng bộ, Thanh Hóa đang từng bước biến rừng thành “vàng xanh” thực sự. Đây chính là động lực mạnh mẽ để tỉnh phát triển bền vững, không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn xây dựng một tương lai thịnh vượng cho cả vùng.
