Theo các định nghĩa và tiêu chuẩn trong ngành, để tạo ra nông sản “xanh” thì sản xuất nông nghiệp phải đáp ứng giảm dần và tiến đến chấm dứt việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, phân bón các loại chỉ dùng vừa đủ và đặc biệt là phải có giải pháp xây dựng hệ sinh thái trên vườn cây.
Ông Lê Đình Tư - một chủ trang trại chia sẻ, ở các vùng nguyên liệu của gia đình ông, nông dân xây dựng vườn cà phê theo hướng hữu cơ, không sử dụng bất kỳ một loại thuốc diệt cỏ nào. Thay vào đó, ông Tư cho trồng xen kẽ các loại cây đa tầng tán như: cây rừng, cây ăn trái, cà phê, thảm cỏ… Cách này giúp tạo ra một hệ sinh thái vườn rất bền vững. Việc trồng xen canh cũng giúp ông Tư có thu nhập thường xuyên, đất ít bị khô, giảm lượng nước tưới, phân bón và các chi phí khác…
Mặt khác, trồng xen kẽ các loại cây còn giúp tạo ra một tiểu vùng khí hậu tích cực, là môi trường trong lành có lợi cho người nông dân và cộng đồng. Nông sản được tạo ra từ vườn cũng có chất lượng tốt hơn, an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Các sản phẩm cà phê trồng từ vườn này được quan tâm thu mua với giá cao gần gấp đôi so với giá cà phê thông thường.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Đắk Lắk cho biết, hiện nay việc đa dạng hóa cây trồng trong các vườn cà phê hiện chiếm hơn 40% tổng diện tích cà phê của địa phương. Tỉnh đang tiếp tục khuyến khích, đồng thời tạo điều kiện để các nông hộ, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh cà phê đa dạng hóa các loại cây trồng trong vườn của mình.
Theo Sở NN&PTNT tỉnh Đắk Lắk, đây được xem là một trong những giải pháp mang lại nhiều hiệu quả cả về kinh tế và môi trường, hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu.
Trước đó, Tổ chức Sáng kiến thương mại bền vững (IDH) hỗ trợ thực hiện chương trình Sản xuất kết hợp với bảo tồn nguồn tài nguyên và an sinh xã hội huyện Krông Năng giai đoạn 2021-2025. Chương trình được triển khai trên quy mô 23.132 ha cà phê, hướng đến hình thành vùng nguyên liệu bền vững quy mô lớn ở huyện Krông Năng vào năm 2025. Mục tiêu của chương trình là tăng trưởng xanh của địa phương và hài hòa với các cam kết phát triển bền vững của thị trường.
Qua hai năm triển khai, chương trình đã góp phần giảm 14% lượng phân bón hóa học, 20% lượng nước tưới và giảm 10% lượng phát thải carbon. Ngoài ra, chương trình đã thúc đẩy mở rộng diện tích trồng xen đa tầng tán trên vườn cây và tiến đến việc không còn sử dụng hóa chất cấm.
Đi cùng với việc sản xuất cà phê “xanh” là cam kết thu mua sản phẩm của các doanh nghiệp và đơn vị chế biến. Tập đoàn JDE – nhà nhập khẩu, nhà mua cà phê lớn hàng đầu thế giới đã tham gia đồng hành và hỗ trợ trực tiếp hoạt động thí điểm chương trình trong giai đoạn 2019 – 2020 và cả những năm trước đó.
Theo JDE, cà phê “xanh” được sản xuất từ vùng nguyên liệu bền vững quy mô lớn đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn vệ sinh cũng. Ngoài ra, sản phẩm tuân thủ các yêu cầu về sản xuất có trách nhiệm, không gây ảnh hưởng đến môi trường và góp phần nâng cao đời sống của nông dân.
Bên cạnh JDE còn có Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk (Simexco Daklak). Đây cũng là đơn vị đồng hành với nông dân trong lộ trình xây dựng nền nông nghiệp “xanh” có trách nhiệm. Simexco Daklak đã tiên phong xây dựng chuỗi liên kết, với 40.000 hộ nông dân và 50.000 ha sản xuất cà phê bền vững, được áp dụng các phương thức canh tác mới đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Ông Lê Đức Huy, Tổng Giám đốc Simexco Daklak cho biết: “Doanh nghiệp chúng tôi đang đi theo hướng phát triển những trang trại, vườn cảnh quan nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm dần phát thải. Đến năm 2030, Simexco Daklak sẽ có những lô cà phê “Net zero” - nghĩa là giảm dần phát thải ”.
Một tin vui đó là hiện nay "thủ phủ" cà phê Đắk Lắk là tỉnh đầu tiên của Việt Nam được cấp chứng nhận có sản phẩm cà phê đáp ứng đầy đủ những tiêu chuẩn khắt khe của thế giới. Tổng diện tích được chứng nhận là 9.437 ha, nằm ở các huyện Krông Ana, Cư M’gar, Krông Năng và TX. Buôn Hồ, của 7.987 hộ nông dân; sản lượng trên 35 nghìn tấn./.
