Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Nông đánh giá nhiều chương trình, dự án phi chính phủ đã phát huy hiệu quả rõ nét nhờ bám sát nhu cầu thực tiễn và hỗ trợ trực tiếp cho người dân. Đặc biệt, tại các vùng cà phê trọng điểm như Đắk Mil, Krông Nô, Tuy Đức…, các dự án đã giúp bà con tiếp cận tiến bộ kỹ thuật, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và hướng tới nền nông nghiệp bền vững.
Giai đoạn 2022 – 2024, Dự án SACCR do Quỹ Khí hậu xanh (GCF) tài trợ đã được triển khai tại Đắk Nông cùng nhiều địa phương Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Tập trung vào mục tiêu tăng cường khả năng chống chịu của nông nghiệp quy mô nhỏ trước tác động của biến đổi khí hậu, dự án đã xây dựng các mô hình tưới tiết kiệm, hỗ trợ thiết thực cho người trồng cà phê thích ứng với tình trạng nắng hạn ngày càng khốc liệt.
Gia đình bà Lương Thị Mùi, thôn 3, xã Trúc Sơn, huyện Cư Jút (Đắk Nông), là một trong những hộ hưởng lợi từ Dự án SACCR với hệ thống tưới tiết kiệm được lắp đặt trên diện tích 1ha cà phê trồng xen bơ, điều. Không chỉ giúp tiết kiệm nước và công lao động, mô hình còn được chọn làm “Điểm học tập cộng đồng” (CRA), nơi người dân trong vùng có thể đến tham quan, học hỏi kinh nghiệm canh tác bền vững. Hệ thống tưới tự động hiện đại tại đây đang phát huy hiệu quả rõ nét.
Bà Lương Thị Mùi chia sẻ: “Từ khi áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm kết hợp bón phân tự động, tôi không còn phải vất vả đi tưới từng gốc cây như trước đây. Hệ thống này giúp giảm một nửa thời gian lao động so với cách làm thủ công, lại tiết kiệm đáng kể nguồn nước, đặc biệt là vào mùa khô hạn”.
Gia đình anh Diệp Kỳ Khìn ở thôn Đắk Quang, xã Đắk Lao, huyện Đắk Mil, canh tác hơn 1,5ha hồ tiêu và cà phê. Năm 2023, nhờ dự án SACCR tài trợ, anh được lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm nước trên 0,5ha hồ tiêu. Trước đây, mùa khô luôn là nỗi lo vì rẫy xa nguồn nước. Giờ đây, với hệ thống tưới kết hợp bón phân tự động, anh Khìn không chỉ tiết kiệm thời gian, công sức mà còn chủ động được nguồn nước cho cây trồng.
Anh Diệp Kỳ Khìn cho biết, ngoài chức năng tưới tiêu, hệ thống tưới tiết kiệm còn được tận dụng để bón phân tự động cho vườn cây, góp phần giảm chi phí nhân công đáng kể. Đặc biệt, việc tưới đều và đúng lúc không chỉ nâng cao hiệu quả canh tác mà còn giúp ổn định sinh thái vườn, tạo điều kiện cho cây trồng phát triển khỏe mạnh, bền vững hơn. Anh chia sẻ: “Từ khi có hệ thống tưới tiết kiệm, tôi không phải đi từng gốc như trước. Tưới tự động giúp giảm một nửa thời gian, lại tránh lãng phí nước”.
Thời gian qua, các dự án phi chính phủ đã tập trung hỗ trợ các mô hình sản xuất bền vững, ưu tiên cây cà phê, hồ tiêu và một số vườn trồng xen. Trong đó, Dự án SACCR đã triển khai 10 mô hình tưới tiết kiệm cho cà phê và 7 mô hình cho hồ tiêu. Kết quả cho thấy, các hệ thống tưới hiện đại không chỉ giúp giảm 50 – 60% thời gian lao động mà còn tiết kiệm khoảng 10% lượng nước tưới, cắt giảm 10 – 15% phân bón. Đáng chú ý, năng suất tăng từ 15 – 20% so với phương thức canh tác truyền thống.
Ông Nguyễn Văn Chương - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Giống nông, lâm nghiệp tỉnh Đắk Nông, cho biết: tại các “Điểm học tập cộng đồng” (CRA), nông dân được hướng dẫn áp dụng thực hành nông nghiệp tốt thông qua các lớp tập huấn đồng ruộng (FFS).
Những mô hình này đã góp phần thay đổi thói quen canh tác của bà con. 100% hộ tham gia CRA hiện không còn sử dụng thuốc trừ cỏ mà chuyển sang dùng máy phát cỏ, đồng thời ưu tiên thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Việc áp dụng đúng quy trình kỹ thuật trong chăm sóc, bón phân, phòng trừ sâu bệnh đã giúp cây trồng phát triển đồng đều. Đáng chú ý, năng suất tại các vườn tham gia mô hình CRA do các tổ chức phi chính phủ tài trợ hiện vượt trội so với các mô hình canh tác đối chứng.
Trong khuôn khổ Dự án SACCR, đã có 256 lớp tập huấn về quản lý đất đai và sinh khối được tổ chức, thu hút 5.202 lượt người tham gia. Riêng năm 2022, có 80 lớp được triển khai với 1.849 lượt học viên. Đến năm 2024, con số này tăng mạnh với 176 lớp, ghi nhận 3.353 lượt người tham dự./.
