"Phá băng" cho ngành Nông nghiệp từ nâng cao năng lực sản xuất của nông dân

 Chú trọng bồi dưỡng cán bộ Hội Nông dân các cấp và nông dân sản xuất kinh doanh giỏi. (Ảnh minh hoạ)

Nhiều rào cản từ nguồn nhân lực thấp

Theo TS Nguyễn Khắc Toàn, Hiệu trưởng Trường Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Hội Nông dân Việt Nam, trong bối cảnh công nghệ 4.0 và nước ta ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới đòi hỏi người nông dân phải có trình độ, kiến thức và khoa học kỹ thuật tiên tiến; phải lành nghề về sản xuất nông nghiệp; phải có sự liên kết hợp tác chặt chẽ, tích cực trong sản xuất, kinh doanh.

Song trên thực tế năng lực sản xuất kinh doanh của nông dân vẫn còn nhiều hạn chế, đòi hỏi sự can thiệp kịp thời. Trước hết, phần lớn nông dân Việt Nam vẫn phụ thuộc vào phương thức sản xuất truyền thống, dựa trên kinh nghiệm cá nhân hơn là ứng dụng khoa học công nghệ.

Theo các báo cáo gần đây, lao động trong ngành nông nghiệp đa số trình độ thấp, có khoảng 70% số lao động chưa qua bất kỳ khóa đào tạo chuyên môn nào; lao động có trình độ đại học chỉ chiếm khoảng 9%; còn thiếu kiến thức khoa học, kiến thức quản trị sản xuất, thông tin thị trường nên chưa có quyết định đúng để tăng hiệu quả sản xuất, kinh doanh và nâng cao thu nhập.

Bên cạnh đó, sự manh mún trong quy mô sản xuất vẫn là một rào cản lớn. Đất đai nông nghiệp tiếp tục bị chia nhỏ, với diện tích bình quân chỉ khoảng 0,2778 ha/người - theo số liệu năm 2023 từ Tổng cục Thống kê  (nay là Cục Thống kê) và Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường). Quy mô nhỏ đã gây khó khăn cho việc áp dụng cơ giới hóa và công nghệ cao, dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp và khả năng cạnh tranh của nông sản trên thị trường quốc tế bị hạn chế. Ngay cả những nông dân sản xuất kinh doanh giỏi cũng đối mặt với thách thức trong việc mở rộng quy mô, xây dựng thương hiệu và tham gia chuỗi giá trị toàn diện, khiến tình trạng “được mùa mất giá” vẫn thường xuyên xảy ra.

Hơn nữa, mối liên kết sản xuất giữa hợp tác xã và nông dân phát triển chưa nhiều, phần lớn nông dân vẫn phải “tự bơi” và vất vả tìm đầu ra cho hàng hóa của mình. Mặc dù có những mô hình hợp tác xã và doanh nghiệp nông nghiệp tiên tiến, nhưng phần lớn nông dân vẫn hoạt động đơn lẻ, không có sự kết nối chặt chẽ với thị trường hoặc các đối tác lớn. Điều này khiến nông dân dễ rơi vào tình trạng bị ép giá, phụ thuộc vào trung gian và khó tiếp cận các nguồn vốn đầu tư để phát triển.

Tập trung nâng cao năng lực cho nông dân

Những thách thức trên đặt ra yêu cầu cấp thiết về một đề án tổng thể nhằm hỗ trợ nông dân nâng cao trình độ, kiến thức và kỹ năng trong sản xuất, kinh doanh. Ngày 5/3/2025, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 517/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Bồi dưỡng cán bộ Hội Nông dân các cấp, chi hội trưởng nông dân và nông dân sản xuất kinh doanh giỏi, nông dân xuất sắc giai đoạn 2025 - 2030” (gọi tắt là Đề án 517). Đề án hướng tới trang bị kiến thức, kỹ năng cho nông dân, nâng cao năng lực sản xuất, hợp tác kinh doanh và trở thành lực lượng nòng cốt trong phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững.

Trước hết, Đề án 517 tập trung vào việc nâng cao kiến thức và kỹ năng cho nông dân. Trong đó đặt mục tiêu từ nay đến năm 2030 bồi dưỡng 50.000 nông dân sản xuất kinh doanh giỏi và xuất sắc mỗi năm; giúp họ trở thành “hạt nhân tri thức hóa nông dân,” đủ năng lực thành lập hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và dẫn dắt phong trào đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp.

Mục tiêu đề án bồi dưỡng 50.000 nông dân xuất sắc và sản xuất kinh doanh giỏi hàng năm (Ảnh minh hoạ).

Ngoài ra, Đề án 517 chú trọng chuẩn hóa đội ngũ cán bộ Hội Nông dân các cấp, đặc biệt tại cán bộ Hội ở các xã vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn. Đây là lực lượng cầu nối quan trọng, giúp chuyển giao kiến thức, kỹ năng và chính sách đến nông dân một cách hiệu quả. Khi cán bộ Hội được trang bị tốt về nghiệp vụ và kỹ năng công tác, họ sẽ hỗ trợ nông dân vượt qua rào cản về thông tin và nguồn lực, từ đó cải thiện năng lực sản xuất kinh doanh ở cấp cơ sở.

Đề án 517 nhấn mạnh vai trò của việc nâng cao nhận thức và khuyến khích hợp tác. Thông qua tuyên truyền và vận động, nông dân sẽ được khích lệ tham gia các khóa đào tạo, đồng thời xây dựng ý thức về sản xuất theo chuỗi giá trị và kinh tế tập thể. Đây là bước đi quan trọng để khắc phục tình trạng sản xuất đơn lẻ, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Theo Phó Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Xuân Định, Đề án 517 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đúng vào thời điểm rất quan trọng khi cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy đang được triển khai quyết liệt, đồng bộ, với sự quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và nhận được sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân để đất nước vững vàng bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh dưới sự lãnh đạo của Đảng./.