"Thủ phủ mai trắng" dưới chân núi tản
Nằm khép mình dưới chân núi Tản Viên, xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội, lại được thiên nhiên ban tặng cho đất đai màu mỡ, trong những năm qua, nghề trồng cây hoa mai trắng giúp nhiều hộ gia đình vùng này có thu nhập từ hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng/năm. Nhờ vậy, cuộc sống người dân nơi đây ngày càng được nâng cao.
Đến thăm mô hình trồng mai trắng của gia đình ông Bùi Việt Hà ở thôn An Hòa, xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì vào một ngày nắng đẹp. Mặc dù, đang bận rộn với công việc chăm sóc vườn mai nhưng ông Hà vẫn dừng tay để tiếp chuyện với chúng tôi.
Dẫn phóng viên đi tham quan vườn mai của nhà mình, ông Hà kể, vào những năm 1990, ban đầu, một số hộ dân chỉ trồng mai trắng như một thú chơi hoa ngày Tết. Tuy nhiên sau đó, thấy cây đẹp, độc đáo và được thị trường ưa chuộng nên người dân đã học hỏi, tìm tòi cách tạo thế để tăng giá trị cho cây hoa mai trắng. Sau đó, bà con nhận thấy mô hình mai trắng cho thu nhập cao gấp 10 – 15 lần so với trồng lúa.
Theo ông Hà, gia đình ông trồng với diện tích hơn 2ha mai trắng, mỗi năm cung ứng ra thị trường khoảng trên 2.000 – 4.000 gốc mai, sau khi trừ chi phí ông bỏ túi gần 2 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, để chiều lòng "thượng đế", ông còn tạo dáng cho các gốc mai có nhiều thế khác nhau như: Dáng trực, xiêu, hoành, huyền, thế tam đa… Ngoài ra, hoa mai chủ yếu tiêu thụ ở các tỉnh thành phố như: Hà Nội, Nam Định, Lạng Sơn…
Tương tự, hộ gia đình anh Khuất Duy Khởi ở thôn An Hòa, xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì cũng trồng hơn 1ha mai, trung bình mỗi năm, vườn mai của anh cung cấp ra thị trường khoảng 3.000 gốc, với giá bán từ 200 nghìn đồng đến hàng chục triệu đồng/gốc tùy thuộc vào tuổi và thế cây. Tổng doanh thu hàng năm được gần 1 tỷ đồng từ vườn mai.
Nói về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mai, anh Khởi chia sẻ: "Yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến việc cây mai ra hoa và nở đúng dịp Tết Nguyên đán vẫn là thời tiết. Nếu dự báo trước được (từ 15 tháng Chạp) đến nửa tháng cuối năm nắng sẽ tốt, khí trời ấm áp thì chắc chắn hoa sẽ nở sớm, bạn nên lặt (vặt lá, tuốt lá) lá trễ từ 16 - 18 tháng Chạp".
Cũng theo anh Khởi, khi trồng mai cần chọn loại đất mềm, tơi xốp và dễ thoát nước. Người trồng luôn phải chú ý chọn các loại đất phù sa có nhiều chất dinh dưỡng, không bị chua, nhiễm mặn hay ngấm phèn.
"Mai trồng trực tiếp trên nền đất hay trồng trong chậu đều được. Quan trọng là loại đất phải tốt và cách trồng phải đúng kỹ thuật. Nếu trồng trực tiếp trên nền đất người ta thường trộn thêm những phân hữu cơ hoai mục hay vôi bột, trộn lẫn tro trấu để giúp đất tơi - dễ thoát nước hơn. Mai rất dễ chết nếu bị úng nước nên hãy chọn vị trí trồng cao, thoáng mát và cách xa nguồn nước", anh Khởi kể.
Anh Khởi cho biết thêm, cây mai trắng khi chưa nở, nụ màu hồng, khi nở hoa có màu trắng muốt rồi chuyển dần thành phớt hồng khi sắp tàn. Đã vậy, cây mai trắng Tản Lĩnh còn rất phong phú về thế, về dáng, về hoa... nên mới được giá và khách hàng ưa chuộng như vậy.
Danh thơm "thủ phủ" nhất chi mai
Được biết, cả thôn An Hòa, xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì có 240 hộ thì hơn 60% số hộ trồng mai trắng, tận dụng từ đất vườn nhà hoặc đất thuê thầu, cho thu nhập cao gấp nhiều lần so với loại cây khác. Bình quân, các hộ trồng mai có thu nhập từ 300 triệu đồng/năm, cá biệt một số hộ doanh thu từ hơn 1 tỷ - 2 tỷ đồng/năm. Điển hình hộ các ông: Đỗ Văn Thơ, Khuất Duy Thế, Đỗ Tuấn Hải, Bùi Văn Hà…
Nhờ hiệu quả kinh tế có được từ cây hoa mai trắng, thu nhập bình quân đầu người dân trong thôn hiện đã đạt khoảng 85 triệu đồng/năm; nhiều hộ đã có nhà cửa khang trang, có tiền mua ô tô và các tiện nghi sinh hoạt gia đình.
Trước đây, những gốc mai trắng được chăm sóc theo phương thức truyền thống, những năm gần đây, đồng bào dân tộc sinh sống ở thôn An Hoà còn phát triển cả hoa mai chậu, theo hướng công nghệ cao. Nhiều hộ gia đình còn ươm giống để bán cho tiểu thương ở những tỉnh thành trong cả nước.
Điều đáng nói, bà con nhận thấy hiệu quả kinh tế từ nghề trồng mai mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân nơi đây, nhiều hộ dân ở thôn An Hòa, xã Tản Lĩnh đã mạnh dạn đã phá bỏ vườn tạp, các loại cây kém hiệu quả kinh tế chuyển sang trồng mai trắng đã thoát khỏi cảnh đói nghèo.
Nghề trồng hoa mai trắng ở An Hòa, Tản Lĩnh quanh năm nắng mưa rất vất vả với nhiều công đoạn khác nhau từ ươm giống, chăm cây, tạo thế, vào chậu, tạo cây thành phẩm… Trước đó, vào những ngày giáp Tết Nguyên đán, người trồng mai phải tuốt lá tỉa cành, chuẩn bị đưa cây lên chậu, giao hàng cho khách, rồi vừa phải chuẩn bị cho vụ cây tiếp theo…
Để đáp ứng nhu cầu của thị trường, những năm gần đây, các nhà vườn ở Tản Lĩnh đã dồn tâm huyết để cho ra đời nhiều gốc mai trắng với các thế khác nhau như: Trực, huyền, hoành... Có lẽ vì vậy, mai trắng Tản Lĩnh đã trở thành sản phẩm cây cảnh Tết được chào đón ở nhiều tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Nam Định, Thái Bình, Yên Bái, Tuyên Quang, Vũng Tàu, Đắk Lắk...
Ông Chu Xuân Cừ - Phó Chủ tịch Hội Nông dân huyện Ba Vì tâm sự: "Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục hỗ trợ cho bà con chuyển đổi cây trồng, từ đất lúa canh tác khó khăn sang trồng mai tập trung; đồng thời xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý... Qua đó, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người dân vùng núi Tản từ cây hoa mai…"
Đồng thời, để vùng hoa quý không mai một, giữ được danh thơm “thủ phủ” nhất chi mai, bên cạnh sự nỗ lực của nông dân, chính quyền địa phương, các hội đoàn thể ở Tản Lĩnh đều có các chương trình hỗ trợ. Hàng chục tỷ đồng từ các nguồn vốn như: Quỹ hỗ trợ nông dân, Ngân hàng Chính sách xã hội… đã, đang và tiếp tục đồng hành với người trồng hoa.
