Giảm nhẹ về số lượng nhưng tăng về trị giá
Tính chung trong 8 tháng năm 2022, cả nước đã xuất khẩu 78 nghìn tấn chè, trị giá 135 triệu USD, giảm 2,2% về lượng, nhưng tăng 1,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, giá chè xuất khẩu bình quân trong tháng 8/2022 ước đạt 1.781 USD/tấn, tăng 56% so với tháng 8/2021. Tính chung trong 8 tháng đầu năm 2022, giá chè xuất khẩu bình quân ước đạt 1.727,8 USD/tấn, tăng 3,8% so với cùng kỳ năm 2021.
Trong cơ cấu chủng loại chè xuất khẩu 7 tháng năm 2022, chè xanh và chè đen là 2 chủng loại xuất khẩu chính, chiếm 89% tổng lượng chè xuất khẩu. Trong khi chè xanh xuất khẩu ghi nhận tốc độ tăng trưởng cả về lượng và trị giá, thì chủng loại chè đen xuất khẩu giảm mạnh, đạt 28 nghìn tấn, trị giá 41,2 triệu USD, giảm 15,3% về lượng và giảm 12,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021.
Đáng chú ý, chủng loại chè ô long xuất khẩu trong 7 tháng năm 2022 chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng lượng chè xuất khẩu, nhưng lượng và trị giá tăng rất mạnh, đạt 338 tấn, trị giá 11 triệu USD, tăng 69,7% về lượng và tăng 162,9% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. Giá chè ô long xuất khẩu bình quân đạt 3.016,4 USD/tấn, tăng 54,9% so với cùng kỳ năm 2021. Lượng chè ô long xuất khẩu tới thị trường Đài Loan và Trung Quốc chiếm 97% tổng lượng chè ô long xuất khẩu.
Trong 7 tháng năm 2022, Pakistan là thị trường xuất khẩu chè chính của Việt Nam, đạt 26,2 nghìn tấn, trị giá 49,6 triệu USD, tăng 21,9% về lượng và tăng 17,9% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. Đáng chú ý, xuất khẩu chè tới thị trường Mỹ, Malaysia và Arab Saudi tăng rất mạnh. Xuất khẩu sang Arab Saudi tăng trưởng cao nhất với mức tăng 60%, tiếp theo là Malaysia tăng 28%.
Tốc độ tăng trưởng mạnh trong xuất khẩu chè sang các thị trường này cho thấy chè của Việt Nam đã đáp ứng được nhu cầu khó tính của người tiêu dùng. Cơ hội cho các doanh nghiệp xuất khẩu chè của Việt Nam rất lớn, khi các thị trường này đều là thị trường nhập khẩu chè lớn trên toàn cầu.
Cơ cấu các sản phẩm chè
Theo thông tin từ worldstopexports.com, trong năm 2021 Hoa Kỳ là thị trường nhập khẩu chè lớn thứ 2 thế giới sau Pakistan, đạt 531,8 triệu USD, chiếm 8,1% tổng trị giá nhập khẩu toàn thế giới. Các cơ quan chức năng dự báo, nhu cầu chè sẽ tiếp tục tăng trong năm 2022-2023, tạo cơ hội cho ngành sản xuất mặt hàng nông sản này của Việt Nam.
Nghiên cứu do Hiệp hội Chè Hoa Kỳ cho biết, do lạm phát khiến người tiêu dùng đã chuyển sang dùng chè nhiều hơn, thay vì những đồ uống đắt tiền.
Mặc dù có tiềm năng lớn, nhưng theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho hay, hiện nay nguyên liệu chè cung cấp cho các nhà máy chế biến chủ yếu từ các giống chè có chất lượng thấp. Có tới 70% số lượng giống chè của Việt Nam chỉ phù hợp cho chế biến chè đen, tỷ lệ giống cho chế biến chè xanh và các chè khác chỉ chiếm 30%.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện cả nước có 370 tổ chức, doanh nghiệp tham gia xuất khẩu chè tới 74 quốc gia và vùng lãnh thổ nhưng chủ yếu là sản phẩm thô, giá trị thấp. Trong khi đó, việc tổ chức sản xuất chè giữa các tỉnh có sự chênh lệch lớn, có nơi một ha chè đạt giá trị từ 500 đến 800 triệu đồng/năm, nhưng có nơi chưa đạt đến 100 triệu đồng/ha/năm.
Hiện nguyên liệu chè cung cấp cho các nhà máy chế biến chủ yếu từ các giống chè chưa đảm bảo về chất lượng cao. Ảnh minh họa
Do cơ cấu giống chưa hợp lý nên chè đen vẫn là sản phẩm chủ lực trong xuất khẩu chè của Việt Nam với 55% sản lượng, chè xanh chiếm 44%, các loại chè khác chỉ chiếm 1%. Trong khi đó, trên thế giới cơ cấu giống chè đen chỉ chiếm xấp xỉ 10%; giống chế biến được cả chè đen và chè xanh chiếm 44,2%; giống chuyên chế biến chè xanh chiếm 21,2%; giống cho chế biến chè ô long và các chè cao cấp khác chiếm gần 25%.
Bên cạnh đó, khâu chế biến, tiêu thụ chè hiện cũng tồn tại nhiều bất cập. Số lượng các doanh nghiệp đầu tư chè chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường vẫn còn khiêm tốn.
Trước những hạn chế bất cập trên, bà Đỗ Thị Bích Thủy, chuyên gia của Viện Nghiên cứu chiến lược chính sách Công thương, cho rằng để tăng giá bán và giá trị xuất khẩu chè, cần tập trung nâng cao năng suất, chất lượng thông qua chuyển đổi các giống chè cũ sang các giống chè mới.
Cần cơ cấu lại tỷ lệ chè đen và chè xanh một cách hợp lý để đảm bảo đáp ứng cả thị trường trong nước và thị trường quốc tế. Cần hỗ trợ xúc tiến thương mại và thúc đẩy xuất khẩu chè và sản phẩm chè chế biến sâu đến thị trường có thu nhập cao như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, EU, Hoa Kỳ…, bà Thủy giải thích thêm.
