Kết hợp phát triển kinh tế với giữ rừng
Đây không chỉ là chiến lược kinh tế, mà còn là bước đi chiến lược quan trọng trong việc ổn định xã hội, giữ rừng, giữ đất và giữ sinh kế lâu dài cho cộng đồng dân cư địa phương.
Theo Quyết định số 312/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hòa Bình, tính đến cuối năm 2023, diện tích đất có rừng của tỉnh đạt gần 237.000 ha, với tỷ lệ che phủ rừng ấn tượng – 51,61%. Trong đó, rừng tự nhiên chiếm hơn 141.600 ha, rừng trồng gần 95.300 ha. Đây được xem là nguồn lực tự nhiên quý giá, tạo tiền đề phát triển các mô hình nông – lâm nghiệp hiện đại, thân thiện môi trường.
Những năm gần đây, hàng loạt hộ dân và hợp tác xã trên địa bàn đã tích cực triển khai các mô hình kinh tế dưới tán rừng như: trồng cây dược liệu, nuôi ong lấy mật, chăn nuôi gia súc, khai thác lâm sản ngoài gỗ... mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt mà vẫn bảo đảm duy trì độ che phủ và cân bằng sinh thái rừng.
Năm 2024, toàn tỉnh đã khai thác hơn 1.560 ha rừng trồng tập trung, cho sản lượng trên 135.000 m³ gỗ, trong đó có hơn 3.200 m³ là gỗ lớn – sản phẩm có giá trị cao, phục vụ chế biến và xuất khẩu. Bên cạnh đó, người dân còn thu hoạch gần 400.000 cây tre, bương, luồng, giang, gần 300 tấn măng tươi, 99 tấn dược liệu, gần 29 tấn mật ong rừng và hàng chục nghìn lá dong, củi rừng cùng các loại lâm sản phụ khác.
Sở Nông nghiệp và Môi trường đánh giá, kinh tế rừng – đặc biệt là lâm sản ngoài gỗ – đang trở thành “trụ đỡ sinh kế” cho hàng nghìn hộ dân miền núi. Ước tính, mỗi ngày người dân Hòa Bình thu về hơn 4,5 tỷ đồng từ các hoạt động khai thác bền vững dưới tán rừng.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, công tác bảo vệ rừng tại Hòa Bình vẫn còn nhiều thách thức. Trong tháng 5/2025, trên địa bàn đã xảy ra 2 vụ cháy rừng, gây thiệt hại hơn 6 ha và 1 vụ phá rừng trái pháp luật. Những vụ việc này cho thấy, nếu không kiểm soát tốt việc sử dụng rừng và đất rừng, nguy cơ mất rừng, xói mòn sinh kế và an ninh sinh thái là hiện hữu.
Để tăng cường hiệu quả quản lý và phát triển rừng bền vững, Chi cục Lâm nghiệp – Kiểm lâm tỉnh Hòa Bình đang triển khai rà soát quy hoạch 3 loại rừng; giám sát chặt chẽ các dự án chuyển đổi mục đích sử dụng đất lâm nghiệp; đồng thời khuyến khích phát triển rừng theo chứng chỉ FSC, nhằm bảo tồn nguồn lợi sinh thái và nâng cao giá trị kinh tế rừng.
Trong chiến lược dài hạn, Hòa Bình đã tích cực lồng ghép các chương trình bảo vệ rừng vào chính sách an sinh – phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, như: phát triển sản phẩm OCOP từ lâm sản, hỗ trợ mô hình sinh kế gắn với giữ rừng, thúc đẩy kinh tế dưới tán rừng thông qua các dự án thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia.
Mục tiêu xanh – Kế hoạch trồng mới và nâng chất lượng rừng
Bước vào năm 2025, tỉnh Hòa Bình đã khởi động Kế hoạch trồng rừng năm 2025, với mục tiêu trồng mới 5.550 ha rừng tập trung, 906.000 cây phân tán; chăm sóc, bảo vệ 100% diện tích rừng hiện có. Ngay từ đầu năm, ngành Kiểm lâm đã phối hợp với các địa phương chuẩn bị đất trồng, chủ động nguồn giống, tuyên truyền rộng rãi đến nhân dân.
Công tác quy hoạch cũng được chú trọng, hướng tới phát triển vùng sản xuất lâm nghiệp tập trung, quy mô lớn; trồng rừng theo hướng thâm canh, ứng dụng công nghệ để nâng cao năng suất và chất lượng rừng gỗ lớn, phù hợp với từng vùng sinh thái và điều kiện lập địa.
Phát triển rừng không chỉ là vấn đề sinh kế, mà còn là nhiệm vụ chính trị nhằm đảm bảo quốc phòng – an ninh, ổn định trật tự và phát triển bền vững tại các địa phương vùng cao.
Từ tiềm năng rừng hiện có, Hòa Bình đang định hình một chiến lược phát triển "nền kinh tế xanh" – nơi rừng không chỉ là không gian sinh thái, mà còn là nguồn lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng trưởng xanh và hội nhập thị trường quốc tế. Để hiện thực hóa điều này, tỉnh cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế hỗ trợ người dân về vốn, kỹ thuật, xây dựng chuỗi liên kết sản phẩm và bảo đảm đầu ra ổn định.
Kinh tế dưới tán rừng ở Hòa Bình đang đi đúng hướng: kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và ổn định chính trị – xã hội. Đó là nền tảng quan trọng để tỉnh tiếp tục vươn lên trong chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững, giữ rừng – giữ đất – giữ người, vì một tương Việt Nam xanh./.
