Anh viết hay, sắc sảo, hùng biện được nhiều người biết đến, có người thuộc cả những bài viết gắn với tên anh, trong đó có anh trai tôi. Những bài anh viết trên báo được Đài tiếng nói VN phát lại, cả triệu người nghe. Cũng vì sự xuất sắc ấy, anh được giải nhất báo chí từ hồi năm 1991 bằng hàng loạt bài viết về xuất sắc về chiến tranh vùng vịnh. Năm 2008, khi đang là Phó tổng biên tập báo QĐND, đeo 4 sao, “xà kép”, anh được Thành ủy HN mời về làm Tổng biên tập báo Hà Nội Mới. Anh trở thành “quan” báo chí dân sự.
Tôi vào nghề bằng chân phóng viên của VietNam Business, tờ báo xuất bản bằng tiếng Anh, làm theo phong cách phương Tây và ít quan tâm đến các nghị quyết quan liêu của hệ thống chính trị bảo thủ thời đó. Rồi, tờ VietNam Business sa sút, mỗi người đi một phương.
Tôi được vời về VietNamNet, tờ báo điện tử tiên phong thời bấy giờ, nơi tôi được giao viết những bài đột phá vào những cái cũ kỹ lạc hậu, cổ vũ cho đổi mới. Bạn đồng nghiệp của tôi, nhà báo Vương Tuấn Anh về Hà Nội mới, thi thoảng đặt tôi viết bài cho trang Hà Nội Mới cuối tuần.
Vào ngày Chủ Nhật, Hà Nội Mới thường tổ chức đá bóng ở sân Yên Phụ gần nhà tôi, Tuấn Anh mời tôi tham gia. Ra sân còn có cả Tổng biên tập Hồ Quang Lợi. Hồi đó, anh Lợi dẫu ngoài năm chục nhưng chạy rất hăng, tranh cướp bóng sòng phẳng, hòa đồng với anh em. Tôi có cảm tình với anh chỉ vì sự thân thiện với cấp dưới trong sinh hoạt với cách nói chuyện dân dã, gần gũi.
Bẵng đi một thời gian, đầu năm 2022 tôi bỗng đọc được bài báo “Hồ Quang Lợi: Con đường báo chí, con đường văn hoá” của nhà báo đồng hương, tướng Nguyễn Hồng Thái. Bài viết dài ba kỳ, hơn 14 ngàn từ với nhiều chi tiết hấp dẫn, cảm động.
Với bạn bè, dẫu có yêu nhau lắm, khi viết về nhau độ 7 ngàn từ đã là quá dài, đằng này không chỉ viết dài mà còn chi tiết cả họ hàng, quê hương, bản quán, từ thuở còn chăn trâu, lội ruộng cho đến khi tạo dựng nên một sự nghiệp lẫy lừng trong làng báo.
Tôi thấy mình có gì đó sai sai… Quan liêu là một căn bệnh nhưng chính mình lại dùng phương pháp luận quan liêu để chửi bới bệnh quan liêu. Đời sống nó vậy, không ít người bàn về dân chủ nhưng lại dùng phương pháp luận của kẻ độc tài.
Tôi bốc máy gọi cho anh Hồ Quang Lợi, được biết anh mới rũ bỏ hết mọi chức sắc, đang chuẩn bị bàn giao. Chiều muộn, tôi ghé thăm nhà anh ở “phố Nhà binh” Lý Nam Đế, rồi anh lục tìm trong tủ lấy mấu cuốn sách để tặng đồng hương.
Hơn 40 năm làm báo, cùng với sự nghiệp phóng viên, anh còn là “quan báo”, trưởng thành từ Phó phòng, Trưởng phòng rồi Phó Tổng lên Tổng biên tập, Phó Chủ tịch thường trực Hội nhà báo VN… không bỏ qua chức vụ nào.
Nhiều “quan báo” biện minh rằng, bận công tác quản lý không có thời gian cho viết lách nhưng anh thì không. Với hàng ngàn tác phẩm báo chí đã được đăng tải, anh đã xuất bản chục cuốn sách, cuốn nào cũng dày, đồ sộ, số lượng in và tái bản nhiều lần, phát hành rộng rãi thu hút hàng triệu độc giả.
Đề tài của anh cũng toàn là những vấn đề lớn: “Cuộc bứt phá toàn cầu”, “Ẩn số thời cuộc”, “Xung chấn kỷ nguyên đột biến”, “Những chân trời cuộn sóng”, “Việt Nam trên ngọn sóng thời cuộc”, “Hà Nội - cuộc kiến tạo mang hưng khí thời đại”, “Thế sự và mắt nhìn”, “Nước Nga - Hành trình tới tương lai”, “Thời cuộc và văn hóa”... Sự sắc sảo trong những trang viết được gi nhận bằng bộ sưu tập giải thưởng quốc gia danh giá với 9 giải Báo chí Quốc gia và Toàn quốc, trong đó có 4 năm liền 2003, 2004, 2005, 2006, anh liên tục đoạt Giải A.
Dành cả ngày trời để đọc lướt những cuốn sách của anh, với giọng văn chính luận sắc sảo, anh đã có chính kiến trước mỗi sự kiện lớn của đất nước và quốc tế. Hơn thế, những bài viết được thể hiện bằng một giọng văn mượt mà, sinh động làm lay động lòng người.
Điều này giải thích vì sao, hai năm trước, anh đã được kết nạp vào Hội viên hội nhà văn Việt Nam. Làm báo như Hồ Quang Lợi, làm văn như Hồ Quang Lợi, lĩnh vực nào cũng gặt được thành công, nước ta được mấy người như thế?./.
