Trong 11 tháng năm 2025, xuất khẩu gạo Việt Nam ghi nhận mức giảm kỷ lục gần 11% về lượng và 27% về giá trị so với năm đỉnh cao 2024.
Sự sụt giảm này, cùng với rào cản phi thuế quan về phát thải thấp tại các thị trường phát triển, buộc ngành lúa gạo phải cấp tốc chuyển mình sang chiến lược chất lượng cao và phát triển xanh.
Thị trường lúa gạo toàn cầu trong năm 2025 được đánh giá là đầy biến động. Đối với Việt Nam, sau năm 2024 đạt đỉnh cao lịch sử cả về lượng và giá trị, 11 tháng đầu năm 2025 đã chứng kiến sự sụt giảm rõ rệt. Theo số liệu sơ bộ của Hải quan, xuất khẩu gạo đạt hơn 7,53 triệu tấn với trị giá trên 3,85 tỷ USD, giảm 10,9% về lượng và giảm 27,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Giá xuất khẩu bình quân đạt 511,09 USD/tấn.
Lý giải về nguyên nhân sụt giảm, ông Nguyễn Anh Sơn, cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhận định, thị trường đang chịu tác động kép từ các yếu tố vĩ mô toàn cầu. Theo ông Sơn, sự sụt giảm này xuất phát từ nhiều nguyên nhân đáng chú ý.
Thứ nhất, bất ổn an ninh và chính trị đang leo thang tại một số khu vực trên thế giới, gây ra những biến động khó lường cho thương mại quốc tế.
Thứ hai, dù lạm phát đã có xu hướng giảm nhưng vẫn neo ở mức cao. Điều này khiến nhu cầu tiêu dùng và hoạt động kinh tế toàn cầu phục hồi chậm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức mua của các thị trường nhập khẩu. Thứ ba, các chính sách bảo hộ và rào cản kỹ thuật từ các nước nhập khẩu đang ngày càng trở nên khắt khe. Đặc biệt, các vấn đề liên quan đến phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu và đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng đang trở thành những tiêu chuẩn mới buộc các nhà xuất khẩu phải tuân thủ nghiêm ngặt.
Trên khía cạnh thị trường, sự sụt giảm tập trung chủ yếu tại các thị trường nhập khẩu lớn và truyền thống. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu sang Indonesia đã giảm mạnh tới gần 96,38%, trong khi thị trường Malaysia cũng ghi nhận mức giảm 32,5%.
Tuy nhiên, sự gia tăng đột biến tại các thị trường khác đã phần nào bù đắp cho sự sụt giảm này, cho thấy sự linh hoạt và khả năng tìm kiếm thị trường mới của doanh nghiệp Việt Nam. Đáng chú ý là mức tăng trưởng ấn tượng tại Trung Quốc (tăng 165,14%), Ghana (tăng 52,64%), Bangladesh (tăng gấp 238,48 lần), và Senegal.
Cùng với Việt Nam, giá gạo Ấn Độ nhìn chung cũng đi ngang. Trong khi đó trên thị trường gạo châu Á, tuần qua, giá gạo Thái Lan tăng lên mức cao nhất hơn 6 tháng. Trên bình diện toàn cầu, thị trường gạo được đánh giá đang dần ổn định sau nhiều biến động trong năm 2025, song xu hướng giá vẫn phân hóa rõ rệt giữa châu Á và các khu vực phương Tây.
Tại Thái Lan, giá gạo 5% tấm đã tăng mạnh lên khoảng 400 USD/tấn vào cuối tuần, so với mức 375 USD/tấn của tuần trước, chạm mức cao nhất kể từ cuối tháng 5/2025. Đà tăng chủ yếu xuất phát từ lo ngại nguồn cung bị thu hẹp do lũ lụt tại nhiều khu vực trong nước, cùng với kỳ vọng nhu cầu sẽ cải thiện khi Trung Quốc cam kết mua 500.000 tấn gạo của Thái Lan và đang tiến tới hoàn tất thỏa thuận trong tháng này. Theo các thương nhân tại Bangkok, triển vọng xuất khẩu sang Trung Quốc, cùng khả năng có thêm đơn hàng từ Philippines, đã khiến thị trường gạo trở nên sôi động hơn.
Trái ngược với Thái Lan, giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ gần như không thay đổi trong tuần qua. Gạo đồ 5% tấm của nước này được chào bán ở mức 347 - 354 USD/tấn, còn gạo trắng 5% tấm dao động trong khoảng 340 - 345 USD/tấn. Đồng rupee suy yếu, tiến sát mức thấp kỷ lục so với đồng USD, đã giúp các nhà xuất khẩu bù đắp phần nào chi phí tăng do giá lúa trong nước neo cao. Giá lúa tại Ấn Độ được giữ ở mức cao một phần do Chính phủ tăng giá thu mua tối thiểu, qua đó đẩy chi phí đầu vào của doanh nghiệp lên cao.
Ở các thị trường khác trong khu vực, Bangladesh đã phê duyệt kế hoạch mua 50.000 tấn gạo thông qua đấu thầu quốc tế, trong bối cảnh chính phủ nước này vẫn gặp khó khăn trong việc kiểm soát giá gạo nội địa dù nguồn cung và sản lượng được đánh giá là khá dồi dào.
Các báo cáo mới nhất cho thấy thị trường gạo thế giới đang có dấu hiệu ổn định trở lại sau một năm biến động mạnh. Giá gạo tại châu Á có xu hướng tăng nhờ nguồn cung thắt chặt, đồng thời một số quốc gia vẫn tiếp tục nhập khẩu để bổ sung dự trữ, dù nhu cầu nhìn chung chưa thật sự sôi động. Trong khi đó, các nhà xuất khẩu tại châu Mỹ lại đối mặt với áp lực giảm giá gạo do tốc độ giao hàng chậm lại và nhu cầu từ nước ngoài suy yếu. Diễn biến này khiến khoảng cách giá gạo giữa châu Á và phương Tây ngày càng nới rộng.
Thương mại gạo toàn cầu được dự báo sẽ có sự điều chỉnh đáng kể trong thời gian tới, khi lượng tồn kho tại một số nước sản xuất lớn ở châu Á gia tăng và dòng chảy thương mại dịch chuyển. Một số quốc gia châu Á được kỳ vọng sẽ mở rộng xuất khẩu, trong khi nhu cầu nhập khẩu tại một số thị trường châu Phi và châu Á có xu hướng tăng trở lại. Theo giới phân tích, thị trường gạo toàn cầu sẽ bước vào năm 2026 trên nền tảng ổn định hơn nhưng vẫn có những khác biệt rõ rệt giữa các khu vực, điều này sẽ định hình chiến lược giá cả và thương mại trong năm tới.
Về thị trường nông sản Mỹ, giá đậu tương kỳ hạn tại sàn giao dịch nông sản Chicago (Mỹ) đi ngang trong phiên giao dịch cuối tuần ngày 12/12, nhưng vẫn hướng tới tuần giảm thứ hai liên tiếp, khi lực hỗ trợ từ đồng USD suy yếu và nhu cầu mua vào từ Trung Quốc bị lấn át bởi nguồn cung dồi dào và xuất khẩu của Mỹ chậm lại.
Trong khi đó, giá lúa mì giao kỳ hạn tăng, còn giá ngô gần như không đổi, nhờ doanh số xuất khẩu của Mỹ ở mức khá đối với cả hai mặt hàng này. Giá ngô ghi nhận tuần tăng nhẹ, còn lúa mì lại chứng kiến tuần giảm thứ tư liên tiếp do nguồn cung toàn cầu dư thừa.
