Sau hơn 2 năm đối mặt và vượt qua những thử thách chưa từng có gây ra bởi đại dịch COVID-19, nền kinh tế Việt Nam đã có những bước phục hồi tích cực. Việt Nam hiện được dự báo là quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế dẫn đầu khu vực châu Á, với mức tăng trưởng GDP năm 2022 có thể đạt 7,2%, theo báo cáo mới nhất của World Bank. Tuy nhiên, với độ mở kinh tế lớn, các tác động tiêu cực từ nền kinh tế thế giới như lạm phát cao, đứt gãy chuỗi cung ứng, căng thẳng địa chính trị và rủi ro tiềm ẩn của một cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu hậu COVID-19, có thể sẽ tác động tới nền kinh tế Việt Nam nhanh và mạnh hơn so với các quốc gia khác.
Trước tình hình đó, thời gian vừa qua, Chính phủ Việt Nam đã thực thi nhiều chính sách ưu đãi về thuế và tài chính nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sau đại dịch, nhưng dự kiến nhiều chính sách ưu đãi này sẽ hết hiệu lực vào cuối năm 2022. Chính sách thuế trong giai đoạn tới có thể sẽ bị ảnh hưởng bởi áp lực đảm bảo nguồn thu ngân sách khi các nhà làm chính sách phải cân bằng giữa các chính sách thuế góp phần thúc đẩy tăng trưởng và các chính sách, biện pháp thuế nhằm tăng thu ngân sách hiệu quả.
Đánh giá về vấn đề này, tại sự kiện cập nhật và đối thoại về thuế, pháp lý và hải quan với chủ đề “Vượt qua thách thức để tăng trưởng”mới đây, bà Hương Vũ, Tổng Giám đốc, Công ty Cổ phần Tư vấn EY Việt Nam cho biết: “Chính sách thuế toàn cầu và khu vực đang thay đổi mạnh mẽ, đặc biệt là trong bối cảnh toàn cầu hóa, số hóa nền kinh tế. Những xu hướng lớn này sẽ tác động không nhỏ tới hoạt động kinh doanh, cũng như nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp. Để tránh những tổn thất và nguy cơ bị xử phạt không đáng có, cũng như nắm bắt được cơ hội từ xu hướng thuế trong thời gian tới, doanh nghiệp cần tăng cường nguồn lực để hiểu và tuân thủ các nghĩa vụ thuế của mình".
Thông tin cụ thể hơn những vướng mắc trong thực thi chính sách thuế của doanh nghiệp, bà Hương Nguyễn, Tax Partner, EY Consulting Việt Nam cho biết về hoá đơn điện tử, từ ngày 1/7 vừa qua, hoá đơn điện tử được phủ sóng trên 63 tỉnh thành. Kết quả triển khai toàn quốc đến ngày 15/9, tổng số lượng hóa đơn tiếp nhận và xử lý lên tới hơn 1.365 triệu hóa đơn; trong đó, hóa đơn có mã: 387,7 triệu hóa đơn và hóa đơn không mã: 977 triệu hóa đơn. Tuy nhiên, doanh nghiệp gặp rất nhiều vướng mắc về hóa đơn khi triển khai, do đó, Bộ Tài chính đang tiến hành lấy ý kiến để sửa đổi Nghị định 123/2020/NĐ-CP quy định về hoá đơn, chứng từ
Lấy dẫn chứng sự khó khăn của doanh nghiệp logistics, bà Hương Nguyễn cho hay một ngày loại hình doanh nghiệp này phải vận chuyển rất nhiều chuyến hàng, thế nhưng mỗi chuyến hàng lại yêu cầu một hóa đơn dịch vụ. "Như vậy thực sự quá vất vả cho doanh nghiệp. Nhiều đơn vị băn khoăn liệu có thể lập bảng kê đính kèm hoá đơn hay không?". Quy định này hiện vẫn chưa giải quyết được, do đó, đại diện EY đề xuất dự thảo sửa đổi Nghị định 123/2020 về hóa đơn cần bổ sung quy định rõ các trường hợp được lập và không được lập bảng kê đính kèm.
Về chiết khấu thương mại, theo bà Hương Nguyễn, thời gian vừa qua rất nhiều cục thuế như TP. Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Hà Nội hay Bà Rịa Vũng Tàu... đưa ra những hướng dẫn khác nhau trong tình huống xuất hóa đơn với chiết khấu thương mại, gây nhiều ngỡ ngàng cho cộng đồng doanh nghiệp. Doanh nghiệp lầm tưởng chiết khấu thương mại vào cuối mỗi kỳ bán hàng sẽ ghi số âm đối với giá trị chiết khấu thương mại, Nghị định 123/2020 cho phép khi điều chỉnh được xuất âm nhưng thực tế, các cơ quan thuế hướng dẫn đều không được xuất âm. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp cũng băn khoăn về việc lệch thời gian, giữa thời điểm ký số với thời điểm lập hóa đơn bao lâu, 1 tuần 2 tuần hay thậm chí cả tháng có vấn đề gì không? Do đó, dự thảo sửa đổi Nghị định 123/2020 cần quy định khoảng thời gian tối đa giữa hai thời điểm ký số và thời điểm lập hoá đơn.
Ngoài ra, trước đây khi một hóa đơn làm sai, xuất sai phải điều chỉnh; có 10 hóa đơn sai phải xuất 10 hóa đơn điều chỉnh tương ứng. Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp xuất hàng chục hóa đơn trong năm nhưng đến cuối năm mới phát hiện lỗi, muốn điều chỉnh cũng rất mệt mỏi. Do đó, trong tình huống này, nghị định cần cho phép xuất một hóa đơn để điều chỉnh đối với một loạt hóa đơn trước đó.
Về thuế nhà thầu nước ngoài, theo bà Hương Nguyễn, dù không có quy định mới thế nhưng đối với hoạt động cung cấp dịch vụ, hàng hóa thông qua những nền tảng thương mại điện tử, website thương mại điện tử của các nhà cung cấp nước ngoài, khi Luật Quản lý thuế hay Nghị định 126/2020/NĐ-CP ngày 19/20/2020 hướng dẫn Luật Quản lý thuế ban hành, dư luận rất xôn xao về việc các nhà cung cấp ở nước ngoài đều phải kê khai, đăng ký thuế trên nền tảng kê khai thuế điện tử, áp dụng riêng đối với nhà cung cấp nước ngoài.
Khi đó, doanh nghiệp Việt Nam thắc mắc rằng doanh nghiệp nước ngoài đã tự đăng ký kê khai, doanh nghiệp Việt cần kê khai nữa không? Ở một số công văn hướng dẫn, cục thuế các tỉnh, thành cho hay nếu nhà cung cấp nước ngoài đăng ký kê, khai thuế và nộp thuế ở Việt Nam thì bên Việt Nam không phải thực hiện kê khai, khấu trừ và nộp thuế thay cho nhà cung cấp ở nước ngoài. Tuy nhiên, vấn đề hết sức nhức nhối ở đây là trong thuế nhà thầu, bao giờ cũng có 2 khoản, thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp. Thông thường, thuế VAT nộp thay cho nhà thầu nước ngoài doanh nghiệp sẽ được khấu trừ thuế VAT đầu vào, căn cứ vào chứng từ, giấy nộp tiền ngân sách nhà nước. Thế nhưng khi nhà cung cấp nước ngoài tự kê khai cho nên doanh nghiệp không có chứng từ này. Trong khi đó, "cục thuế địa phương đang hướng dẫn không được khấu trừ, đây cũng là một điểm vướng mắc, vì vậy, cần phải thay đổi cho phù hợp", bà Hương Nguyễn nhấn mạnh.
Lại nói, vấn đề thuế thu nhập doanh nghiệp, cộng đồng doanh nghiệp đang chờ đợi và hy vọng Nghị định sửa đổi 126 càng sớm càng tốt, bởi theo quy định hiện hành, doanh nghiệp phải tạm nộp 75% thuế thu nhập doanh nghiệp của 3 quý trước ngày 30/10 hàng năm. Thế nhưng thời điểm này đang đến gần nhưng nghị định sửa đổi vẫn chưa được ban hành, sẽ tiếp tục gây khó cho doanh nghiệp.
Quy định này trước đây vấp phải sự phản đối của doanh nghiệp do quy định này gây khó khăn cho dòng tiền của doanh nghiệp, bởi một số ngành như bất động sản, thương mại, đầu tư... thường có doanh thu rơi vào cuối năm. Do không thể dự báo trước doanh thu, lợi nhuận quý 4 nên nếu nộp thuế trước thì thực sự khó khăn về dòng tiền của doanh nghiệp. Đồng thời, phạt tiền chậm nộp trên số ước tính là chưa hợp lý...
