Để ngành tôm bứt phá và phát triển bền vững cần nhân rộng các mô hình tuần hoàn, kinh tế xanh

Nội dung trên được nhấn mạnh tại hội nghị "Phát triển ngành tôm nước lợ năm 2025" do Bộ NN&PTNT phối hợp với UBND tỉnh Bạc Liêu tổ chức. Dự hội nghị có đại diện các Bộ, ngành Trung ương; đại diện các vụ, cục, viện thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam; UBND, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển.

Đổi mới tư duy, liên kết trong chuỗi sản xuất trong nuôi tôm nước lợ

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến đánh giá cao đối với những đề xuất, kiến nghị nâng cao hơn nữa năng lực nuôi trồng, chế biến, xuất khẩu của các địa phương và doanh nghiệp trong thời gian tới.

Thứ trưởng Bộ NN&PNT Phùng Đức Tiến ghi nhận và biểu dương những nỗ lực của các địa phương trong việc vượt qua khó khăn để đạt được các mục tiêu sản xuất và xuất khẩu tôm nước lợ trong năm 2024. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc liên kết trong chuỗi sản xuất, nâng cao chất lượng tôm giống và đầu tư vào hạ tầng để phát triển ngành tôm bền vững.

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến, năm 2024 là một năm khó khăn đối với ngành tôm trong và ngoài nước. Cơn bão số 3 đã gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản cho các tỉnh phía Bắc, nhất là đối với ngành nuôi trồng thủy sản. Nhưng với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, kết quả năm 2024 ngành nông nghiệp đạt thành tích cao. Ngành chăn nuôi tăng trưởng 6%, sản lượng thịt các loại đạt 6,24 triệu tấn, trứng 2,18 tỉ quả, sữa 1,2 triệu tấn. Đặc biệt là xuất khẩu thủy sản 9,6 triệu tấn, đạt 10,7 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay. Riêng ngành tôm có diện tích sản xuất 740.000ha, sản lượng gần 1,24 triệu tấn.

Tuy nhiên, hiện nay các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của ngành tôm thật sự chưa bứt phá. Chất lượng con giống mặc dù đã được quản lý trên 80% cơ sở những vẫn là bài toán khó, có cơ sở tôm giống bị nhiễm bệnh vẫn được xuất bán. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến chỉ ra nhiều hạn chế của ngành nuôi tôm hiện nay.

Thứ nhất, điều kiện sản xuất tôm giống của nước ta hiện nay chưa phải là hiện đại, chưa đạt tiêu chuẩn như các nước trong khu vực và quốc tế. Do vậy tốc độ tăng trưởng còn hạn chế. Thứ hai, tỷ lệ nuôi sống thấp. Thứ ba, là tiêu tốn thức ăn. Chính vì vậy sức cạnh tranh so với các nước như Ấn Độ, Ecuador... của nước ta còn nhiều giới hạn.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT yêu cầu các đơn vị của Bộ cần bàn về cơ chế chính sách, kỹ thuật hiện nay cần gì, giải quyết khâu gì. Đồng thời nhấn mạnh, phương thức nuôi tôm hiện nay chủ yếu là ao đất, ao bạt, nuôi theo mô hình 2, 3 giai đoạn nhưng sắp tới đây phải ưu tiên nuôi theo mô hình tuần hoàn, chuyển đổi số và kinh tế  xanh. Phải truy xuất được nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý, công khai minh bạch hết tất cả thông tin.

Thứ trưởng nhấn mạnh: “Cùng với việc đầu tư hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, phục vụ phát triển vùng nuôi, logistics, cần phải tổ chức lại tổ chức sản xuất, các khâu thu hoạch, sơ chế, chế biến, xúc tiến thương mại phải song hành với nhau. Chỉ có giải quyết các vấn đề này một cách đồng bộ, chặt chẽ mới tạo ra cạnh tranh tốt hơn thị trường tôm trên thế giới, đưa ngành tôm bứt phá đạt được mục tiêu xuất khẩu 10 tỷ USD”.

Năm 2025 ngành tôm có thể vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức

Theo ông Ngô Thế Anh, Trưởng phòng Nuôi trồng thủy sản (Cục Thủy sản), năm 2024 mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn nhưng với chỉ đạo quyết liệt của Bộ NN&PTNT, sự nỗ lực của các địa phương, hội, hiệp hội, cộng đồng ngư dân, kết quả sản xuất tôm nước lợ vượt kế hoạch đề ra.

Diện tích thả nuôi tôm đạt 749.800ha, trong đó tôm sú là 628.800ha, tôm thẻ chân trắng 121.000ha. Sản lượng tôm nước lợ thu hoạch đạt trên 1,29 triệu tấn, trong đó tôm thẻ chân trắng đóng góp gần 952.000 tấn, còn lại là tôm sú.

Năm 2025, phấn đấu duy trì diện tích nuôi tôm nước lợ 750.000ha, gồm tôm sú 630.000ha, tôm thẻ chân trắng 120.000ha. Nhu cầu tôm giống cho thả nuôi khoảng 140-150 tỷ con, riêng tôm thẻ chân trắng 100-110 tỷ con. Sản lượng tôm thu hoạch từ 1,3-1,4 triệu tấn, tôm thẻ chân trắng đóng góp trên 1 triệu tấn. Kim ngạch xuất khẩu từ 4-4,3 tỷ USD.

Các chuyên gia dự báo, năm 2025 ngành tôm có thể vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Giá vật tư đầu vào tiếp tăng cao, biến đổi khí hậu gây thời tiết bất lợi cho nuôi tôm, tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Cạnh tranh giữa các nước sản xuất tôm vẫn tiếp tục, giảm giá nguyên liệu có thể xảy ra ở một số thời điểm trong năm 2025.

Đại diện Cục Thú y cho biết, năm 2024 diện tích tôm nước lợ bị thiệt hại trên 21.700ha, chiếm khoảng 96% tổng diện tích nuôi trồng thủy sản bị thiệt hại. Trong đó, thiệt hại do dịch bệnh là trên 4.200ha, còn lại là do thời tiết bất lợi. Thiệt hại xảy ra trên tôm chủ yếu ở loại hình nuôi quảng canh, quảng canh cải tiến, tôm - lúa với hơn 16.000ha, còn lại là nuôi thâm canh, bán thâm canh.

Để phòng chống dịch bệnh trên tôm nuôi, Cục Thú y đề nghị các địa phương đẩy mạnh công tác giám sát dịch bệnh chủ động đối với các bệnh nguy hiểm trên tôm và có giải pháp xử lý triệt để. Tổ chức quan trắc và cảnh báo môi trường, giám sát dịch bệnh tại vùng nguồn nước cấp, trong ao nuôi, tập trung vào các vùng nuôi trọng điểm. Phát triển các vùng nuôi an toàn dịch bệnh. Xây dựng và đưa vào sử dụng App điện thoại di động “Thú y thủy sản” để tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền tới người nuôi về dịch bệnh động vật thủy sản.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Việt Nam, xuất khẩu tôm 2024 đạt 3,9 tỷ USD, tăng 14% so với 2023. Nhu cầu thị trường tăng, sức mua phục hồi, tồn kho từ Mỹ, EU giảm. Giá tôm xuất khẩu có xu hướng tăng trong nửa cuối năm. Việt Nam xuất khẩu tôm sang 107 thị trường. Trong đó thị trường Mỹ, Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc0 tăng 11%-39%, thị trường Hàn Quốc giảm 3% thị trường nhỏ Canada, Anh, Australia tăng từ 4% - 33%.  

Tại hội nghị, lãnh đạo các địa phương và đơn vị, doanh nghiệp đã có nhiều tham luận chỉ ra những thuận lợi, khó khăn, thách thức của hoạt động sản xuất, nuôi tôm nước lợ cũng như đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng tôm giống, tôm thương phẩm; bảo vệ môi trường, xây dựng các vùng nuôi, cơ sở an toàn dịch bệnh. Các địa phương cũng có kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tăng cường các nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng, liên kết, chế biến nhằm giảm giá thành sản xuất để ngành tôm phát triển bền vững./.