30 lô hàng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc bị cảnh báo
Trong khi thị trường sầu riêng đang tiến triển tốt, cuối tuần qua xuất hiện thông tin khiến nhiều người trong ngành lo lắng. Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) thông báo: Nhận thông tin cảnh báo từ Vụ Kiểm dịch động thực vật (Tổng cục Hải quan Trung Quốc - GACC) về việc 30 lô hàng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc bị nhiễm kim loại nặng cadimi vượt mức giới hạn quy định an toàn thực phẩm của Trung Quốc. Các lô hàng này thuộc 18 doanh nghiệp, bị phía Trung Quốc phát hiện vi phạm trong giai đoạn từ tháng 6/2023 - 1/2024.
Cục Bảo vệ thực vật đã gửi văn bản đến các Chi cục Kiểm dịch thực vật, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, Sở NN&PTNT các tỉnh, các DN có tên trong danh sách cảnh báo yêu cầu thực hiện điều tra nguyên nhân, truy xuất các lô hàng bị cảnh báo, rà soát toàn bộ hồ sơ, quy trình sản xuất, thu gom, xuất khẩu; tổ chức khắc phục và áp dụng các biện pháp ngăn chặn nhằm tránh tái diễn vi phạm; Có văn bản báo cáo kết quả thực hiện về Cục trước ngày 1/4. Cục cũng đề nghị các cơ quan quản lý địa phương giám sát DN trong việc thực hiện các yêu cầu nói trên, thẩm tra báo cáo về nguyên nhân lô hàng bị cảnh báo và biện pháp khắc phục của DN.
Trả lời báo chí, một chuyên gia trong ngành trồng trọt cây ăn quả nói đây là một vấn đề phức tạp. Để xác định rõ nguyên nhân từ đâu (đất, nước, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…) hay trong quá trình đóng gói cũng cần phải có thời gian và chuyên môn. Cadimi là chất bị cấm sử dụng trong phân, thuốc ở Việt Nam. Nếu có trong phân, thuốc thì từ mặt hàng nào; từ đâu ra..., rất nhiều vấn đề cần được cơ quan chức năng cũng như sự phối hợp với đối tác Trung Quốc làm rõ. "Chúng ta không nên quá lo lắng hoặc hành động vội vàng khi chưa có đủ thông tin vì như vậy sẽ làm ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành hàng tỉ USD còn rất non trẻ này", vị này nói.
Tại Tiền Giang - địa phương có diện tích trồng sầu riêng lớn nhất ĐBSCL, theo ông Võ Văn Men, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh này, hiện nay sầu riêng vụ nghịch vẫn được thu hoạch đều và tiêu thụ ổn định. Giá sầu riêng loại 1 có thể lên đến 150.000 - 180.000 đồng/kg, tùy giống và chất lượng. Đến cuối tháng 4 mới bắt đầu vào chính vụ, nên từ nay đến đó giá có thể vẫn duy trì mức cao.
"Liên quan đến những thông tin về chất lượng sầu riêng mà phía Trung Quốc mới cảnh báo, hiện chúng tôi đang triển khai thực hiện theo chỉ đạo của Cục Bảo vệ thực vật về điều tra nguyên nhân, tổ chức khắc phục và áp dụng các biện pháp ngăn chặn; gửi báo cáo kết quả về Cục trước ngày 1.4. Chúng tôi cũng khuyến cáo bà con nhà vườn nói chung cần yên tâm sản xuất, tiếp tục thực hành các quy trình sản xuất an toàn, sử dụng phân thuốc theo đúng danh mục được cơ quan chức năng cấp phép, cũng như các yêu cầu chất lượng của nhà nhập khẩu", ông Men thông tin.
Năm 2023, xuất khẩu sầu riêng đạt kim ngạch 2,3 tỉ USD thì thị trường Trung Quốc đã chiếm đến 2,1 tỉ USD. Nhờ tăng trưởng "thần tốc" của sầu riêng nên kim ngạch xuất khẩu ngành rau quả trong năm 2023 đạt con số kỷ lục 5,7 tỉ USD. Đà tăng trưởng tiếp tục kéo dài trong những tháng đầu năm 2024. Ước tính sơ bộ, chỉ trong 3 tháng đầu năm, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đã đạt gần 1,25 tỉ USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2023.
Thị trường Trung Quốc đã bắt đầu "khó tính"
Ở góc độ thị trường, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) nhấn mạnh: Nếu như trước đây, Trung Quốc chỉ quan tâm đến các yếu tố bên ngoài sản phẩm như sâu bọ, nấm bệnh… tại cảnh báo mới cho thấy, họ đang quan tâm nhiều hơn tới những thứ bên trong của sản phẩm. Cũng có nghĩa là thị trường Trung Quốc giờ cũng "khó tính" ngang với các thị trường EU, Nhật Bản hay Mỹ.
Trong khi đó, đây là thị trường lớn và đang phát triển rất mạnh, năm 2022 là 4 tỉ USD, đến năm 2023 lên tới gần 8 tỉ USD và dự kiến năm 2024 có thể đạt đến 10 tỉ USD. Tại thị trường này, dù kim ngạch của Việt Nam đứng thứ 2 sau Thái Lan nhưng chất lượng và giá trị đứng thứ 3 sau Malaysia và Thái Lan. Chính vì vậy, nếu chúng ta không quản lý và nâng cao được chất lượng sẽ để mất thị phần vào tay các đối thủ rất mạnh là Thái Lan và Malaysia.
"Không chỉ sầu riêng mà rau quả nói chung, thị trường chính của Việt Nam vẫn là Trung Quốc. Thái Lan cũng là nước nhập khẩu rau quả của Việt Nam khá lớn nhưng họ trả giá rất rẻ (làm thương mại) và yêu cầu chất lượng chuẩn EU. Nói ra điều này để thấy rằng nếu chúng ta không nâng cao chất lượng và duy trì một cách bền vững thì sẽ không bán được hàng cho bất kỳ ai. Để tránh tình trạng này tái diễn các cơ quan chức năng cần giám sát chặt các loại phân, thuốc bảo vệ thực vật; thường xuyên cập nhật các yêu cầu thị trường để kịp thời điều chỉnh khuyến cáo người dân. Đối với bà con nông dân cần nghiêm túc tuân thủ các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt, ít nhất phải chuẩn VietGAP. Chúng ta cần chăm chút chất lượng nhiều hơn nữa cho trái sầu riêng", ông Nguyên cảnh báo.
Qua tìm hiểu được biết, trong tháng 5 và 6/2023, phía Trung Quốc đã phát hiện và cảnh báo 6 lô hàng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu có nhiễm cadimi vượt ngưỡng quy định. Bốn tháng sau đó, Trung Quốc phát hiện tiếp 1 lô hàng vi phạm. Đáng chú ý từ tháng 11/2023 đến tháng 1/2024, các vi phạm có xu hướng gia tăng khi Trung Quốc liên tục phát hiện, cảnh báo 23 lô hàng sầu riêng Việt Nam bị nhiễm cadimi vượt ngưỡng quy định.
Ông Huỳnh Tất Đạt - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật - cho biết, việc Trung Quốc thông báo các lô sầu riêng vượt dư lượng cadimi là hoạt động trao đổi thường xuyên, rất bình thường. Bản chất nếu sản phẩm không tuân thủ quy định họ sẽ cảnh báo với mình./.
Theo ông Nguyễn Trí Ngọc - Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam - cho rằng, cadimi là kim loại nặng, không tự hòa tan được trong môi trường đất. Nếu sản phẩm chứa nhiều cadimi khi bón vào trong đất sẽ không được hoà tan và gây tồn dư trong đất, tác động đến dinh dưỡng cây trồng. Về bản chất, theo ông Ngọc, cadimi là chất độc nhưng vẫn được sử dụng theo ngưỡng nhất định theo quy định của các nước. Đồng thời đây là chất có sẵn ở trong đất, nước và môi trường nên khi sản xuất, người dân cần hết sức chú ý.
