Nơi hoang sơ tạo nên kỳ bí
Được thành lập từ năm 1962, Vườn Quốc gia Cúc Phương đã và đang là một trong những lá phổi xanh quan trọng của Việt Nam. Với diện tích hơn 22.000 ha trải dài trên địa phận ba tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa, Cúc Phương như một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp.
Đây được xem là ngôi nhà chung của hàng ngàn loài động, thực vật quý hiếm, tạo nên một kho tàng đa dạng sinh học vô cùng phong phú. Đặc biệt, rừng Cúc Phương còn nổi tiếng với những cây chò chỉ cao ngất, có đường kính thân cây lên đến vài người ôm, với những cây đăng với bộ rễ khổng lồ, uốn lượn kỳ ảo, như những tác phẩm nghệ thuật sống động của thiên nhiên.
Ngoài ra, Cúc Phương còn là một bảo tàng sống động, ẩn chứa vô vàn điều kỳ diệu của thiên nhiên. Sự đa dạng sinh học nơi đây là một trong những điểm nhấn nổi bật, với hàng ngàn loài động, thực vật quý hiếm cùng chung sống. Hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới đặc trưng của Cúc Phương là một trong những hệ sinh thái đa dạng nhất Việt Nam, với nhiều loài đặc hữu không tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác. Voọc mông trắng - loài linh trưởng đặc hữu của Việt Nam, các loài vượn linh hoạt, hươu nai hiền lành... cùng nhau tạo nên một bức tranh sinh động về sự phong phú của hệ sinh thái rừng.
Bên cạnh đó, nơi đây còn nổi tiếng với hệ thống hang động kỳ bí như Hang Con Moong và Động Người Xưa... Hang Con Moong, với những dấu tích của người tiền sử, cùng với thạch nhũ lung linh và các măng đá tua tủa như những ngón tay khổng lồ, tạo nên một không gian huyền ảo.
Khi đặt chân vào rừng, du khách sẽ như lạc vào một thế giới khác, nơi âm thanh của tự nhiên hòa quyện vào nhau tạo nên một bản giao hưởng kỳ diệu. Tiếng chim hót líu lo, tiếng suối róc rách, tiếng lá cây xào xạc trong gió và cả tiếng hú của đàn vượn vang vọng khắp núi rừng sẽ khiến bạn cảm thấy thư thái và bình yên đến lạ. Những tán cây cổ thụ xòe rộng như những chiếc ô khổng lồ, tạo nên một bóng mát tự nhiên. Nhờ những nỗ lực bảo tồn của các nhà khoa học và người dân địa phương, Cúc Phương vẫn giữ được vẻ đẹp hoang sơ và là một điểm đến hấp dẫn du khách.
Chị Lê Hoài Thu, một du khách đến từ Hà Nội, đã từng chia sẻ: “Tôi đã đi rất nhiều nơi, nhưng chưa thấy nới nào mà cảnh sắc thiên nhiên đẹp như ở Cúc Phương. Cảm giác được hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ, lắng nghe tiếng chim hót, ngắm nhìn những tán cây cổ thụ khiến tôi cảm thấy bình yên đến lạ thường. Đặc biệt, khi khám phá hang động, tôi như lạc vào một thế giới thần tiên với những thạch nhũ lung linh, huyền ảo”.
Bước vào tháng 4 đến tháng 5 âm lịch (mùa bướm) Cúc Phương như khoác lên mình một tấm áo mới đầy màu sắc. Hàng ngàn, hàng vạn cánh bướm rập rờn, lượn vòng, nhảy múa giữa những tán cây, tạo nên một khung cảnh tuyệt đẹp, khiến du khách không khỏi ngỡ ngàng. Tiếng vỗ cánh rì rào hòa quyện với tiếng chim hót, tạo nên một bản giao hưởng tuyệt vời của thiên nhiên. Những cánh bướm mỏng manh, với đủ sắc màu rực rỡ, bay lượn giữa những tán cây xanh mướt, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động và thơ mộng.
Với vị trí địa lý đặc biệt, nằm ở khu vực tiếp giáp giữa các vùng sinh thái khác nhau, Cúc Phương luôn là “điểm nóng” về đa dạng sinh học, là nơi cư trú của nhiều loài động, thực vật quý hiếm, trong đó có nhiều loài đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Tuy nhiên, Nhờ những nỗ lực không ngừng nghỉ của các nhà khoa học, các tổ chức bảo tồn và cộng đồng địa phương, Cúc Phương đã trở thành một mô hình điển hình cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam.
Nơi con người và thiên nhiên hòa quện
Với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ và hệ sinh thái đa dạng, Vườn Quốc gia Cúc Phương là nơi lý tưởng để du khách tìm về với thiên nhiên, tạm biệt những ồn ào của cuộc sống đô thị và đắm mình trong không gian yên tĩnh, trong lành. Tiếng chim hót vang vọng, gió thổi qua tán lá, ánh nắng xuyên qua kẽ lá... tất cả tạo nên một bản giao hưởng của thiên nhiên, giúp con người thư giãn và tái tạo năng lượng.
Khi màn đêm buông xuống, Cúc Phương trở nên tĩnh lặng đến lạ thường, chỉ còn lại những âm thanh bí ẩn của rừng già. Tiếng côn trùng kêu rả rích như một dàn nhạc hòa tấu của thiên nhiên, tiếng cú mèo hót vang vọng như lời gọi mời bí ẩn từ sâu trong rừng già. Trong đêm tĩnh mịch ấy, chốc chốc lại bắt gặp những ánh sáng đom đóm bay lượn chao nghiêng, như đang cố thắp lên những ánh sáng yếu ớt của bản thân cho khu rừng ra u tịch.
Ngoài vẻ đẹp hoang sơ của rừng già, du khách còn có cơ hội khám phá văn hóa độc đáo của người Mường sinh sống trong khu rừng đệm. Những ngôi nhà sàn truyền thống với kiến trúc độc đáo, những bộ áo dài Mường sặc sỡ và những điệu múa dân tộc sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm khó quên. Bạn có thể tham gia vào các hoạt động như làm bánh dày, dệt vải, hoặc đơn giản chỉ là ngồi trò chuyện với người dân bản địa để hiểu hơn về cuộc sống thường ngày của họ.
Nhờ sở hữu hệ sinh thái đa dạng bậc nhất Việt Nam, hang động kỳ bí, và bản sắc văn hóa độc đáo của người Mường, Cúc Phương đã trở thành viên ngọc quý thu hút đông đảo du khách. Sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành du lịch là tín hiệu đáng mừng, nhưng cũng đặt ra những thách thức không nhỏ. Để bảo vệ “viên ngọc” này khỏi những tác động tiêu cực, việc xây dựng một mô hình du lịch bền vững là cấp thiết. Du lịch bền vững không chỉ giúp bảo vệ môi trường và văn hóa mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân địa phương và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Trao đổi với Phóng viên Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh, ông Phạm Kiên Cường, Giám đốc Trung tâm giáo dục môi trường và dịch vụ Cúc Phương cho biết, số lượng du khách đến thăm Vườn Quốc gia Cúc Phương trong năm nay đã tăng trưởng mạnh mẽ, tăng 25% so với năm ngoái, đạt hơn 123.000 lượt người. Đặc biệt, du lịch sinh thái cộng đồng tại các bản người Mường đã thu hút đông đảo du khách. Qua các hoạt động như tham gia làm nông nghiệp, trải nghiệm cuộc sống thường ngày, học làm đồ thủ công truyền thống, hoặc tham gia các lễ hội địa phương, du khách không chỉ được khám phá vẻ đẹp thiên nhiên mà còn hiểu sâu hơn về văn hóa truyền thống độc đáo của người Mường.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của du lịch cũng đặt ra nhiều thách thức, như rác thải tăng, tiếng ồn lớn, và tác động đến nguồn nước do lượng du khách tăng cao. Để giải quyết những vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, cộng đồng người Mường, và các doanh nghiệp du lịch. Cộng đồng người Mường, với vai trò là chủ nhà, cần được trao quyền và tham gia tích cực vào việc bảo tồn văn hóa và quản lý du lịch. Mục tiêu chung là xây dựng một mô hình du lịch bền vững, bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của người Mường”.
Vườn Quốc gia Cúc Phương, với vẻ đẹp hoang sơ và hệ sinh thái đa dạng, không chỉ là một điểm đến du lịch hấp dẫn mà còn là một lá phổi xanh quan trọng của Việt Nam và một ngôi nhà chung của muôn loài sinh vật. Mỗi chuyến hành trình đến Cúc Phương là một cơ hội để chúng ta kết nối với thiên nhiên, khám phá những điều kỳ diệu và trân trọng giá trị của hệ sinh thái đa dạng.
Khi rời khỏi Cúc Phương, hãy mang theo không chỉ những kỷ niệm đẹp mà còn là ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường. Hãy cùng nhau chung tay bảo vệ rừng, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, và lan tỏa thông điệp bảo vệ thiên nhiên đến cộng đồng. Bằng những hành động nhỏ bé như không xả rác, không phá hoại cây cối, chúng ta đã góp phần bảo vệ Cúc Phương và truyền lại cho thế hệ mai sau một di sản thiên nhiên vô giá./.
