Vừa qua, tại toạ đàm "Tín chỉ carbon và nguồn nhân lực cho thị trường tín chỉ carbon", các chuyên gia đã đưa ra những phân tích sâu sắc về tiềm năng và thách thức của việc phát triển thị trường tín chỉ carbon trong ngành lúa gạo Việt Nam.
GS.TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện nghiên cứu kinh doanh, khẳng định ngành nông nghiệp nước ta sở hữu nhiều lợi thế để tham gia vào thị trường carbon trong và ngoài nước. Ông dẫn chứng, năm 2023 Việt Nam đã "bán" thành công 10,3 triệu tín chỉ carbon rừng thông qua Ngân hàng Thế giới, thu về 51,5 triệu USD, minh chứng cho tiềm năng to lớn của ngành này.
Theo ông Lê Hoàng Thế, Giám đốc Công ty TNHH Lâm nông nghiệp vi sinh VOS Harvest, carbon là nguyên tố thiết yếu cho sự sống, và việc biến nó thành nguồn thu nhập bền vững là điều cần thiết. Ông nhấn mạnh, việc khai thác thị trường carbon có thể góp phần ổn định cuộc sống và sinh kế cho người dân.
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang là vùng trọng điểm triển khai đề án 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao và giảm phát thải. Ông Trần Minh Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông nghiệp ở ĐBSCL, cho biết Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Bộ NN-PTNT) đang hợp tác với Quỹ Tài chính carbon chuyển đổi (TCAF) để định giá tín chỉ carbon ở mức 20 USD/tín chỉ. Nếu nông dân tuân thủ đầy đủ các quy trình, họ có thể giảm được 30% lượng phát thải, tương đương với việc giảm 2 tín chỉ carbon, mang lại lợi ích kinh tế là 960.000 đồng.
Tuy nhiên, ông Hải cũng thẳng thắn bày tỏ lo ngại: “Nếu không thu được tín chỉ carbon thì chúng ta lỗ chứ không lời”. Ông nhấn mạnh rằng, cần tập trung thực hiện đúng đắn và bền vững các quy trình sản xuất, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cả người nông dân và nền kinh tế nông nghiệp.
Để khai thác tiềm năng của thị trường carbon, Việt Nam cần có nguồn nhân lực chuyên nghiệp. Ông Hải cho biết, lĩnh vực lúa gạo cần những người có kỹ năng lập hồ sơ, ghi chép nhật ký sản xuất, theo dõi dấu chân carbon, thu gom rác thải thuốc bảo vệ thực vật, đo mực nước, giám sát nhà kho chứa và lò sấy lúa...
TS Trần Đại Nghĩa, Trưởng ban Kinh tế tài chính và Tài nguyên môi trường, khẳng định Việt Nam cần phải tạo ra lượng carbon dôi dư vượt mức NDC - cam kết tự nguyện của mỗi quốc gia - để bán được tín chỉ carbon theo hình thức tự nguyện. Ông cũng lưu ý đến việc định giá carbon, một yếu tố quan trọng trong việc tham gia thị trường carbon.
TS Lê Hoàng Thế đề xuất đào tạo một lực lượng môi giới chuyên nghiệp để tham gia mua bán carbon. Ông cho rằng, các doanh nghiệp muốn tham gia thị trường tín chỉ carbon cần chuẩn bị nguồn nhân lực có hiểu biết về kiểm kê, kê khai và các vấn đề liên quan đến carbon.
GS.TS Võ Xuân Vinh nhấn mạnh vai trò của con người trong việc phát triển xanh. Ông cho rằng, cần sự tham gia của nhiều thành phần, các chiến lược từ ngoại giao, khí hậu đến công nghệ. Ông đề nghị đẩy mạnh đào tạo, nâng cao trình độ của nguồn nhân lực và các chuyên gia, thúc đẩy nhận thức của người dân về thị trường carbon.
Việt Nam đặt mục tiêu thí điểm hình thành sàn giao dịch tín chỉ carbon vào năm 2025, nhưng để khai thác hiệu quả thị trường này, quốc gia cần đối mặt với một số thách thức quan trọng. Trước tiên, Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp trong lĩnh vực tín chỉ carbon, đặc biệt là trong ngành nông nghiệp. Bên cạnh đó, cần xây dựng một hệ thống quản lý và giám sát minh bạch nhằm đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của thị trường. Cuối cùng, việc nâng cao cơ sở hạ tầng kỹ thuật, bao gồm hệ thống đo lường, báo cáo và xác thực (MRV), là điều cần thiết để hỗ trợ việc ghi nhận và xác định tín chỉ carbon.
Bên cạnh những thách thức, Việt Nam cũng đứng trước nhiều cơ hội trong việc phát triển thị trường tín chỉ carbon. Với vị thế là một trong những quốc gia sản xuất và xuất khẩu lúa gạo hàng đầu thế giới, Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường carbon trong lĩnh vực này. Đồng thời, nhu cầu về tín chỉ carbon đang gia tăng mạnh mẽ trên toàn cầu, mở ra nhiều cơ hội tiềm năng cho Việt Nam tham gia thị trường quốc tế. Hơn nữa, các tổ chức quốc tế đang tích cực hỗ trợ Việt Nam trong việc phát triển thị trường carbon, cung cấp nguồn lực và kỹ thuật cần thiết.
Thị trường tín chỉ carbon là cơ hội và thách thức cho Việt Nam. Để khai thác hiệu quả thị trường này, Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng lực quản lý và xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân để tạo ra một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và bền vững./.
