Kỷ tử, hay câu kỷ tử ninh hạ, thuộc họ Cà thường mọc đứng với độ cao từ 50 - 150 cm. Hoa kỷ tử mọc đơn lẻ ở phần nách lá và có màu tím đỏ phơn phớt. Quả kỷ tử có hình trứng nhỏ và thuôn dài, chuyển sang màu đỏ thẫm khi chín, với kích thước nhỏ. Thịt quả mềm và mọng, bên trong có màu nâu sẫm và thân dẹt. Thu hoạch quả kỷ tử vào khoảng tháng 9 - tháng 10 hàng năm khi đã chín và có nhiều dược chất quý.
Kỷ tử thường được trồng làm thuốc ở vùng trung du và miền núi Bắc Bộ như Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái. Mỗi quả kỷ tử chứa lượng protein cao và 18 axit amin khác nhau. Ngoài ra, quả kỷ tử cũng cung cấp nhiều chất khoáng như kẽm, sắt, phospho, và riboflavin (vitamin B2). Đặc biệt, hàm lượng sắt trong quả kỷ tử nhiều hơn so với đậu nành, và cung cấp nhiều beta-caroten hơn cả cà rốt.
Ăn kỷ tử trong thời gian dài mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể, bao gồm việc tăng cường sức đề kháng và cải thiện khả năng miễn dịch. Kỷ tử thường thích hợp cho những người có tình trạng sức khỏe tương đối yếu và sức đề kháng kém. Dưới đây là những công dụng của kỷ tử đối với sức khỏe.
Tăng đề kháng
Trong kỷ tử, chất lysozyme là một loại enzyme tiêu hóa có khả năng ngăn chặn sự xâm nhập và gây bệnh của vi khuẩn. Ngoài ra, lysozyme còn giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể và giảm thiểu những tác động tiêu cực do biến đổi thời tiết.
Cải thiện sức khỏe sinh lý
Kỷ tử không chỉ có công dụng tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn có những tác dụng đặc biệt đối với sức khỏe nam giới. Nó được biết đến với khả năng kích thích ham muốn tình dục, tăng cường hormone testosterone, cải thiện chất lượng tinh trùng, giúp chống chứng rối loạn cương dương, và hạn chế xuất tinh sớm. Ngoài ra, kỷ tử còn có tiềm năng ngăn ngừa sự lão hóa của tế bào thần kinh, giúp ngăn chặn nguy cơ mắc bệnh Alzheimer ở người cao tuổi.
Giảm cân
Kỷ tử cũng có tác dụng hỗ trợ quá trình giảm cân. Thành phần dinh dưỡng của kỷ tử, bao gồm các vitamin A và C, chất xơ, và hàm lượng đường thấp, giúp giảm cân một cách hiệu quả. Kỷ tử không chỉ cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cơ thể mà còn giúp giảm mệt mỏi trong quá trình giảm cân. Chất xơ trong kỷ tử có khả năng hỗ trợ quá trình đốt cháy calo và duy trì cảm giác no lâu hơn, giúp kiểm soát lượng thức ăn ăn vào và đạt được mục tiêu giảm cân.
Tăng cường chức năng gan
Betaine hydrochloride, một dưỡng chất có trong kỷ tử, có khả năng bảo vệ gan bằng cách tăng hàm lượng phospholipid trong gan và huyết thanh. Điều này giúp bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại. Ngoài ra, kỷ tử cũng có lợi cho thận bằng cách tham gia vào quá trình loại bỏ độc tố và các kim loại nặng từ thận, giúp duy trì sức khỏe của hệ thống thận.
Bảo vệ mắt
Kỷ tử cung cấp zeaxanthin, một hoạt chất chống oxi hóa mạnh mẽ, theo một nghiên cứu từ Đại học Trung Quốc (Hồng Kông) và Đại học Johns Hopkins (Baltimore). Zeaxanthin có khả năng cải thiện thị lực và bảo vệ mắt khỏi tổn thương do gốc tự do và tia cực tím, đặc biệt hữu ích cho người cao tuổi có triệu chứng bệnh thoái hóa điểm vàng gây suy giảm thị lực.
Làm đẹp da
Nhờ hàm lượng cao các chất như beta-carotene và vitamin C, kỷ tử không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn là nguyên liệu ưa chuộng trong việc chăm sóc da. Kỷ tử giúp cải thiện sắc tố da, làm da trở nên mịn màng và sáng hơn. Đặc biệt, nhờ tính chất kháng viêm hiệu quả, kỷ tử cũng có thể được sử dụng để điều trị mụn.
Tuy nhiên, kỷ tử cũng có tính năng làm nóng cơ thể, và không phù hợp cho những người trong tình trạng cảm sốt, viêm nhiễm, hoặc có tính tình nóng nảy. Người có huyết áp cao cũng cần cân nhắc trước khi sử dụng kỷ tử, vì nó có thể tăng cường áp lực trong cơ thể.
Nếu là người ưa thích ăn thịt hoặc ăn nhiều thịt cũng cần cân nhắc, vì kỷ tử có thể làm tăng cảm giác nóng và phiền phức. Dùng kỷ tử quá mức có thể gây ra tác dụng phụ như đỏ mắt, giảm thị lực, và cảm giác không thoải mái khi nhìn.
Nói chung, kỷ tử có nhiều lợi ích, nhưng việc sử dụng nó nên dựa trên tình trạng sức khỏe và cơ địa cá nhân. Kiên trì và ăn một lượng nhỏ mỗi ngày có thể giúp tận dụng tốt nhất các tác dụng của loại dược liệu quý này.
