Bộ Tài chính đang trong quá trình lấy ý kiến góp ý vào Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi. Với Dự thảo luật sửa đổi lần này, thuốc lá điếu được đề xuất tăng thuế từ năm 2026. Có ý kiến cho rằng đề xuất tăng thuế thuốc lá lần này đã tiệm cận được với mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng cần áp thuế ở mức cao hơn.
Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi đang được lấy ý kiến, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá. Ngoài thuế theo tỉ lệ như hiện nay, thuốc lá sẽ chịu thêm thuế tuyệt đối.
Theo Bộ Tài chính, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá hiện là 75%. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới đánh giá tỉ lệ thuế thuốc lá trên giá bán chỉ chiếm 38,8% nên giá bán thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp so với các nước như Singapore là 69%, Thái Lan là 70%...
Tỉ lệ người hút thuốc lá ở độ tuổi trưởng thành khá cao, chiếm trên 42%. Để đảm bảo sức khỏe cộng đồng và giảm lượng tiêu thụ thuốc lá, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế tiêu thụ đối với thuốc lá.
Theo Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi, thuốc lá điếu được đề xuất giữ nguyên mức thuế suất 75% và bổ sung mức thuế tuyệt đối theo lộ trình tăng từng năm trong giai đoạn từ 2026 - 2030 với 2 phương án.
Phương án 1: Từ năm 2026 đến năm 2030, mỗi năm bổ sung mức thuế tuyệt đối là 2.000 đồng đối với 1 bao thuốc lá. Phương án 2: Năm 2026, bổ sung mức thuế tuyệt đối là 5.000 đồng đối với 1 bao thuốc lá và từ năm 2027 đến 2029 mỗi năm tăng thêm 1 nghìn đồng. Đến năm 2030 tăng thành 10.000 đồng/bao.
Bà Trần Thị Tuyết, Cục Quản lý giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính cho biết: “So sánh tác động của 2 phương án, phương án 2 có ưu điểm hơn, sẽ giảm được tỷ lệ hút thuốc ở nam giới vào năm 2026 xuống còn 39,7%, trong khi nếu áp dụng phương án 1, tỷ lệ giảm, nhưng vẫn ở mức 42%...”.
Giá thuốc lá tại Việt Nam đang ngày càng rẻ so với thu nhập, dẫn đến sức mua thuốc lá tăng. Trong khi đó, theo Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, mặt hàng thuốc lá là nguyên nhân gây 40.000 người tử vong vào năm 2006, cùng chi phí y tế có liên quan đến bệnh tật do thuốc lá gây ra là 1 tỷ USD. Hiện nay, với sức mua thuốc lá tăng 700.000 bao trong năm 2023 thì ước tính thuốc lá là nguyên nhân gây hơn 80.000 trường tử vong mỗi năm.
Từ thực tế này, bà Lê Thị Thu, Tổ chức Chiến dịch vì trẻ em không khói thuốc đề xuất: “Đối với thuốc lá, chúng tôi mạnh dạn đề xuất thêm phương án thứ 3. Đó là đến năm 2030 áp thuế bổ sung thêm 15.000 đồng đối với một bao thuốc lá. Bởi lẽ, tính thuế thêm 15.000 đồng một bao, nghe tưởng là lớn nhưng mà đến năm 2030 thì giá trị không còn lớn nữa, do lạm phát, chỉ số giá tiêu dùng khi đó đã tăng lên…”.
Phát biểu tại hội thảo bàn về thuế tiêu thụ đối với thuốc lá do Hội tư vấn thuế Việt Nam tổ chức, ông Nguyễn Chí Nhân - Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam - cho rằng cả hai phương án mà Bộ Tài chính đề xuất quá đột ngột với doanh nghiệp. Điều này sẽ tác động tiêu cực đến ngành thuốc lá.
Do vậy ông Nhân đề xuất mức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá vào năm 2026 là 1.000 đồng/bao. Mỗi năm sau tăng 500 đồng/bao và đến năm 2030 là 3.000 đồng/bao.
Thông tin về tác hại của thuốc lá, ông Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính - cho hay Việt Nam nằm trong số 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới.
Cả nước có khoảng 15,3 triệu người hút và 33 triệu người bị ảnh hưởng do hít khói thuốc thụ động. Mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá./.
