Công văn nêu rõ, thời gian qua, Bộ Công Thương nhận được văn bản của Hiệp hội Mía đường Việt Nam, Hội Lương thực thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh và một số doanh nghiệp sản xuất, tiêu thụ đường tại Việt Nam phản ánh về tình trạng nhập lậu đối với mặt hàng đường tại một số địa phương đặc biệt là khu vực các tỉnh Tây Nam và miền Trung có biên giới tiếp giáp với Campuchia, Lào và Thái Lan.
Nhằm tăng cường ngăn chặn tình trạng nhập lậu đối với mặt hàng đường, Bộ Công Thương đề nghị Ủy ban Nhân dân các tỉnh/thành phố phối hợp triển khai các biện pháp.
Cụ thể, tiếp tục chỉ đạo các Sở, ngành, lực lượng chức năng, UBND cấp xã tiếp tục thực hiện nghiêm kế hoạch, văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Công Thương trong công tác kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn, xử lý nghiêm hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép đường cát nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Coi đây là nhiệm vụ cần thực hiện thường xuyên, liên tục.
Đối với các tỉnh có chung đường biên giới với Lào và Campuchia như tỉnh Quảng Trị, Tây Ninh, An Giang, Đồng Tháp, Đồng Nai, đề nghị UBND yêu cầu lực lượng Công an, Biên phòng, Quản lý thị trường địa phương tăng cường quản lý theo địa bàn, chia sẻ thông tin, chủ động xây dựng và triển khai đợt cao điểm kiểm tra, xử lý vận chuyển, kinh doanh đường cát nhập lậu từ biên giới vào nội địa.
Đối với các tỉnh, thành phố có nhu cầu cao trong việc sử dụng đường cát như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng... đề nghị UBND tỉnh/thành phố yêu cầu lực lượng chức năng thường xuyên kiểm tra về truy xuất nguồn gốc và ghi nhãn hàng hóa mặt hàng đường, kiểm tra các cơ sở sang chiết, đóng gói đường cát, cơ sở sản xuất đường phèn; cơ sở thu mua đấu giá mặt hàng đường cát nhằm ngăn chặn việc lợi dụng chứng từ để hợp thức hóa đối với mặt hàng đường cát nhập lậu.
Đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật dưới nhiều hình thức để người dân nhận biết tác hại của buôn lậu, gian lận thương mại. Đồng thời, tuyên truyền cho các tổ chức, cá nhân không tiếp tay cho đối tượng buôn lậu, tham gia tố giác tội phạm, cùng chung tay với các lực lượng chức năng trong lĩnh vực này.
Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, giáo dục chính trị tư tưởng, siết chặt kỷ cương, kỷ luật trong đội ngũ cán bộ, công chức làm nhiệm vụ chống buôn lậu, gian lận thương mại.
Đặc biệt, Bộ Công Thương nhấn mạnh việc thực hiện quan điểm không có “vùng cấm” trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu. Kịp thời xử lý các cán bộ có có biểu hiện bao che, tiếp tay, dung túng hoặc để xảy ra tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại diễn ra phức tạp, nghiêm trọng và kéo dài trên địa bàn lĩnh vực được phân công quản lý.
Trước đó, Hiệp hội Mía đường Việt Nam đã có văn bản gửi Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu lên thực trạng và những khó khăn của ngành mía đường.
Trong bối cảnh hiện nay, ngành mía đường đang gánh chịu nhiều sức ép. Hàng tồn kho lớn khiến doanh thu doanh nghiệp sụt giảm, trong khi nông dân trồng mía chịu thiệt hại vì giá thu mua thấp. Đặc biệt, tình trạng đường nhập lậu từ các nước láng giềng khiến giá đường trong nước khó giữ ổn định, gây khó khăn lớn cho các nhà sản xuất nội địa. Nếu không kiểm soát hiệu quả tình trạng nhập lậu, nguy cơ ngành mía đường suy giảm sản xuất là rất rõ ràng. Điều này không chỉ tác động tiêu cực đến an ninh lương thực – thực phẩm mà còn ảnh hưởng đến sinh kế của người nông dân.
Hiệp hội Mía đường kiến nghị Chính phủ và các Bộ thực thi nhiều giải pháp. Bao gồm: Cải thiện quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh. Cùng với đó, tìm kiếm thị trường tiêu thụ mới, đa dạng hóa kênh phân phối. Đề xuất hỗ trợ tài chính đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa nhằm giúp vượt qua khó khăn trước mắt. Mặt khác, khuyến khích nông dân trồng mía, bảo đảm nguồn nguyên liệu ổn định cho ngành sản xuất đường. Một trong những giải pháp được nhấn mạnh là phát triển các hợp tác xã nông nghiệp, giúp nông dân liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Báo cáo mới đây của Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho thấy trong tháng 7 giá đường kính trắng dao động 17.400–18.200 đồng/kg, đường tinh luyện khoảng 19.500 đồng/kg, thấp hơn khoảng 2.000 đồng/kg so với cùng kỳ 2024.
Mức giá này có thời điểm xuống dưới giá thành sản xuất. Trong khi đó, giá mía nguyên liệu tăng lên 1,2–1,3 triệu đồng/tấn, cao nhất trong 5 năm trở lại đây.
Với tỷ trọng mía chiếm khoảng 70% giá thành, điểm hòa vốn sản xuất đường rơi vào 18.000–19.000 đồng/kg, đồng nghĩa nhiều doanh nghiệp phải bán dưới giá vốn.
Niên vụ 2024–2025, sản lượng đường đạt khoảng 1,2 triệu tấn, cao nhất trong 5 vụ gần đây. Tuy nhiên, cùng với lượng đường nhập lậu tràn vào thị trường, áp lực tiêu thụ càng lớn. Tồn kho hiện đã vượt 700.000 tấn, tương đương 60% sản lượng vụ vừa qua chưa được bán ra.
