Xã Yên Hợp là một xã miền núi khó khăn thuộc khu vực 135 của huyện miền núi Quỳ Hợp (Nghệ An). Bà con nơi đây sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, tuy nhiên, năng suất và hiệu quả không ổn định do đất đai đồi núi cằn cỗi, phần lớn là sỏi và núi đá, vì vậy đời sống của người dân còn gặp rất nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, bộ mặt và cuộc sống người dân nơi đây dã có nhiều khởi sắc và “bí quyết” để có được sự đổi thay đó đến từ một bác sỹ và những vườn đồi dược liệu. Người “thủ lĩnh” mang đến sự đột phá cho bà con xã Yên Hợp là bác sỹ Lá Văn Khôi, một chàng trai dân tộc Thái, sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo nhưng với sự cố gắng vươn lên vượt khó, Khôi đã thi đậu vào Học viện Y học cổ truyền Việt Nam.
Sau khi tốt nghiệp, anh đã về làm việc tại bệnh viện Đa khoa Tây Bắc Nghệ An, qua quá trình làm việc, được sự tín nhiệm của bệnh nhân, đồng nghiệp và lãnh đạo hiện nay anh đang giữ chức vụ Trưởng khoa Đông y của bệnh viện. Chứng kiến người dân quê mình quanh năm vất vả với nông nghiệp mà cuộc sống vẫn vô cùng vất vả, anh luôn trăn trở để tìm con đường mới để góp phần xây dựng quê hương và bà con thoát nghèo.
Bằng sự hiểu biết, kiến thức của bản thân về dược liệu, cũng như các loại thuốc đông y và kinh nghiệm sau nhiều lần đi học hỏi thực tế tại các địa phương trong và ngoài tỉnh. Đầu năm 2022, bác sỹ Khôi cùng với 2 người anh trai của mình đã quyết định thành lập Hợp tác xã Nông dược Tĩnh Sáng Đường tại xóm Hợp Thành, xã Yên Hợp (huyện Quỳ Hợp, Nghệ An) với hoạt động chính là trồng và chế biến cây dược liệu để bán thị trường.
Bác sỹ Lá Văn Khôi chia sẻ: “Từ nhỏ tôi đã thấy bố mẹ và bà con dân bản lam lũ quang năm làm nông nghiệp, nương rẫy nhưng cuộc sống vẫn vô cùng vất vả. Khi lớn lên được học hành và có công việc ổn định, tôi đã luôn trăn trở tìm một hướng đi mới ngay trên mảnh đất quê hương để giúp bà con thoát nghèo. Qua nhiều lần đi công tác, học hỏi kinh nghiệm ở các địa phương trở về, tôi thấy vùng đất Yên Hợp đất đai, ruộng nương rộng lớn mà quanh năm chỉ làm nương rẫy thì rất phí. Từ đó, tôi nảy sinh ý tưởng trồng và chế biến dược liệu ngay tại các khu rừng, vườn đồi nơi này và HTX Tĩnh Sáng Đường cũng ra đời từ ý tưởng đó…”.
HTX ra đời sau khi bác sỹ Khôi và các thành viên tiến hành tìm hiểu về các vùng trồng, nhu cầu, nguyện vọng của người dân và thị trường tiêu thụ. Chính vì vậy, khi chính thức đi vào hoạt động đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của người dân và chính quyền địa phương. Những thành viên HTX đều có đất trồng các loại dược liệu quy mô lớn, đồng thời hợp đồng đảm bảo thu mua nguyên liệu và giá cả được công khai rõ ràng. Các thành viên HTX chính là những đầu mối tập hợp, cung cấp nguyên liệu cho công đoạn sản xuất thành phẩm.
Khi đi vào hoạt động, HTX đã mời cán bộ kỹ thuật của Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện tư vấn hỗ trợ chọn lựa các loại giống cây dược liệu thích hợp khí hậu, thổ nhưỡng ở địa phương. Đồng thời tiến hành tập huấn kỹ thuật trồng cây và cách chăm sóc theo chuẩn Vietgap cho người dân. Căn cứ vào điều kiện thực tế tại địa phương chủ yếu là đất đồi trồng keo hoặc vùng đất sỏi đá mà bà con vẫn trồng trọt không cho năng suất, HTX đã xây dựng 2 phương án trồng cây cho bà con. Một là trồng các loại cây dược liệu dễ tính, có sức sinh trưởng khoẻ như cây cà gai leo, cây chè dây… ở những vùng đất trống kém màu mỡ, sỏi đá; Hai là chọn các loại cây ưa bóng để trồng xen dưới tán rừng như cây lá khôi, cây bách bộ...
Những mảnh đất bạc màu, để hoang đang dần dần được phủ xanh, những gia đình khó khăn nay đã có thu nhập ổn định từ việc trồng và bán cây dược liệu cho HTX. Những gia đình đầu tư trồng keo 5 năm, 7 năm mới có thu nhập thì nay đã có nguồn lấy ngắn nuôi dài từ việc bán lá khôi, bán củ bách bộ. Đến nay, tổng diện tích trồng cây dược liệu của HTX đã lên tới hơn 10 ha.
Sau khi thu mua nguyên liệu tươi từ người dân, HTX tiến hành sản xuất các sản phẩm đông y bổ trợ sức khoẻ dưới sự chỉ đạo của bác sỹ Khôi. Để đảm bảo cho sản phẩm làm ra được chất lượng, đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng. Để sản xuất ra những sản phẩm chất lượng cao, mẫu mã đẹp và đảm bảo những quy chuẩn nghiêm ngặt về sản phẩm dược liệu, HTX đã đầu tư máy móc, trang thiết bị hiện đại bậc nhất trong các HTX nông nghiệp ở Nghệ An hiện nay (máy lọc nước, bể rửa, máy sấy nhiệt, máy sấy lạnh, máy nấu cao, máy nghiền bột, máy khử khuẩn, máy ép màng, đóng nắp...).
Anh Lá Văn Duy (anh trai bác sỹ Lá Văn Khôi) - Giám đốc HTX Tĩnh Sáng Đường, người đứng ra quản lý, điều hành HTX cho biết: “Trong thời gian tới, HTX sẽ đầu tư thêm máy móc, mở rộng diện tích kết hợp làm du lịch trị liệu. Tuy nhiên, để làm được điều đó sẽ cần một nguồn vốn không nhỏ, HTX rất mong nhận được sự quan tâm của các cấp, ngành để đơn vị có thể tiếp cận được các nguồn vốn vay ưu đãi để có thể giải quyết những khó khăn trước mắt”. Các vùng trồng dược liệu của HTX sử dụng 100% phương pháp sản xuất hữu cơ và qua quá trình trồng và khai thác thì hiện nay nguồn dinh dưỡng trong đất cũng đã dần suy giảm. Để cung cấp dinh dưỡng và việc bảo vệ nguồn đất là điều hết sức quan trọng, tuy nhiên, để thay đổi được tập tục sản xuất lạc hậu, sử dụng phân bón hoá học và thuốc trừ sâu trong sản xuất nông nghiệp của người dân địa phương cũng là điều hết sức khó khăn, anh Duy tâm sự.
Để đảm bảo tối đa về chất lượng các sản phẩm thì công nhân làm việc tại nhà xưởng của HTX đều được trải qua tập huấn về ý thức kỉ luật, cũng như quy trình kỹ thuật. Và công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện nghiêm ngặt, từ khâu trồng và chăm sóc nguyên liệu, đến việc sơ chế, sản xuất, đóng gói đưa ra thị trường.
Hiện nay, HTX Nông dược Tĩnh Sáng Đường đã có hơn 30 sản phẩm được chế biến từ các cây dược liệu tại địa phương gieo trồng như bột rau má sấy lạnh, cao cà gai leo, cao dây thìa canh, cao an lạc miên, cao khôi bình vị, trà túi lọc cà gai leo….Trong đó có 3 sản phẩm đã được chứng nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao và đạt chứng nhận ISO 22000 nên các sản phẩm của HTX đã và đang được nhiều người trong và ngoài tỉnh ưa chuộng và tin dùng.
Bên cạnh đó, HTX đã giải quyết công ăn việc làm, thu nhập ổn định với mức thu nhập bình quân từ 5-9 triệu đồng/tháng cho các thành viên HTX. Kể từ khi thành lập, HTX đã luôn chủ động trong phát triển vùng nguyên liệu, ngày càng có nhiều hộ gia đình tham gia trồng cây dược liệu trên chính vùng đất đồi sỏi đá của gia đình mình.
Trồng cây dược liệu là một khái niệm mới đối với bà con nơi đây, ban đầu để bà con yên tâm thì HTX đã đầu tư toàn bộ giống cây, cũng như phân bón và ký hợp đồng cam kết thu mua với người dân. Đến nay, người dân đã hoàn toàn yên tâm mở rộng diện tích gieo trồng, nhờ có HTX mà đời sống của bà con xã nghèo đang dần được cải thiện.
Ông Lê Văn Thanh Chủ tịch UBND xã Yên Hợp cho biết: “HTX Tĩnh Sáng Đường tuy mới được thành lập nhưng đã có những đóng góp nhất định cho địa phương, đời sống của người dân được cải thiện, một số đã có công ăn việc làm ổn định. Bộ mặt của xã cũng đã có nhiều đổi mới, người dân chuyên tâm vào sản xuất, làm ăn nên các tệ nạn xã hội cũng có chiều hướng giảm. HTX đã tiên phong thay đổi tư duy sản xuất, mở ra hướng đi mới hiệu quả cho bà con xã nhà phát triển kinh tế. Chính quyền địa phương sẽ luôn đồng hành cùng bà con và HTX để phát triển hơn nữa mô hình này cũng như khuyến khích người dân mạnh dạn phát triển các mô hình sản xuất, kinh doanh mới để sớm đưa xã Yên Hợp thoát khỏi diện khó khăn 135”.
