Cơn sốt trái sầu riêng Việt trên thị trường toàn cầu
Với lợi thế nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi cho trái sầu riêng nên sức cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam ngày càng lớn. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam thông tin, giá sầu riêng tại khu vực Tây Nguyên tăng cao kỷ lục. Nguyên nhân do, hiện tại, duy nhất nước ta còn sầu riêng để thu hoạch, các quốc gia khác như Thái Lan, Malaysia đã hết mùa.
"Đây là lợi thế của sầu riêng Việt Nam khi xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc. Các quốc gia khác chỉ có một mùa sầu riêng nhất định trong năm, còn ở Việt Nam rải vụ, cho thu hoạch cả năm", ông Đặng Phúc Nguyên cho hay.
Cụ thể, vụ sầu riêng ở Việt Nam bắt đầu từ tháng 3, khu vực Tây Nam bộ vào chính vụ và kéo dài đến tháng 5; tháng 4 - 7 là thời điểm sầu riêng chính vụ ở khu vực miền Đông Nam bộ; từ tháng 7 - 10 là chính vụ của khu vực Tây Nguyên; từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau sầu riêng nghịch vụ ở miền Tây cho thu hoạch.
Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Vina T&T Group, cho hay: “Chỉ riêng thị trường Trung Quốc, năm nay chúng tôi đã xuất khẩu 400 container sầu riêng tươi”.
Ông cho biết, năm 2023 doanh nghiệp ký đơn hàng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc 2.000 container sầu riêng. Song không đủ sầu riêng để xuất khẩu, nên phần còn lại của đơn hàng doanh nghiệp tiếp tục trả cho đối tác trong năm 2024.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, tính đến tháng 11/2023, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đạt gần 2,2 tỷ USD, tăng 4,8 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài sầu riêng tươi nguyên trái, nước ta còn xuất khẩu sầu đông lạnh, sầu sấy…
Về thị trường xuất khẩu, Trung Quốc là khách hàng lớn nhất với kim ngạch gần 2 tỷ USD, chiếm 91% tổng giá trị xuất khẩu loại trái cây này của nước ta.
Việc ký nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang thị trường Trung Quốc từ giữa năm 2022 giúp đơn hàng bùng nổ, giá loại trái cây này tăng mạnh. Đồng thời, đưa sầu riêng trở thành trái cây tỷ USD mới của Việt Nam, đóng góp quan trọng khi kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam lập kỷ lục lịch sử 5,5 tỷ USD năm 2023.
Sau khi thu hoạch và bán trái sầu riêng vụ đầu tiên, ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) nói: “Khách hàng mua sầu riêng của tôi rất đông, đều là khách hàng lớn tại Trung Quốc”.
Ngoài thị trường Trung Quốc, theo ông Đức, thế giới đã bắt đầu mê ăn sầu riêng. Ông nói vui rằng, sầu riêng là mặt hàng có tính gây nghiện rất cao, ai đã mê rồi thì không bỏ được. Bản thân ông cũng là người mới ăn sầu riêng mấy năm gần đây và giờ cũng bị nghiện.
Thực tế, trong năm 2023, không chỉ sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc tăng đột biến, các quốc gia khác cũng chi tiền khủng mua loại "trái cây vua" này của Việt Nam. Trong đó, xuất khẩu sầu riêng sang Cộng hoà Czech tăng tới 28.195%; thị trường Canada, Mỹ, Papua New Guinea cũng ghi nhận mức tăng trưởng từ 222-837% so với năm trước.
Đáng chú ý, Thái Lan là quốc gia trồng và xuất khẩu sầu riêng lớn nhất thế giới cũng chi 96,9 triệu USD để mua sầu riêng của Việt Nam trong 11 tháng năm 2023.
Thái Lan cũng nhập sầu riêng Việt, cơ hội bứt tốc rộng mở
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, sở dĩ Thái Lan vẫn phải nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam vì nước ta thu hoạch sầu riêng quanh năm, trong khi Thái Lan thu hoạch theo mùa nên có nhu cầu nhập khẩu sầu riêng Việt.
Đề cập đến thị trường xuất khẩu sầu riêng trong năm tới, ông Đoàn Nguyên Đức tiết lộ, năm 2024 HAGL dự kiến thu hoạch ít nhất 300-400 ha sầu riêng, tức diện tích cho thu hoạch cao gấp 10-13 lần năm nay.
Ở Trung Quốc, thống kê đến nay chỉ có 10% người dân ăn sầu riêng, do giá quá đắt. Ngoài ra, Mỹ và nhiều thị trường khác cũng bắt đầu ăn sầu riêng. Do đó, trong 10 năm tới sầu riêng của Việt Nam vẫn chưa đủ cung ứng nhu cầu tiêu dùng, ông nhận định.
Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, thông tin, dung lượng thị trường sầu riêng của Trung Quốc có thể đạt 20 tỷ USD và cả thế giới là 28,6 tỷ USD vào năm 2025. Mức độ tăng trưởng của ngành sầu riêng trong giai đoạn 2019-2025 được dự báo khoảng 7,2%/năm.
Ông Nguyễn Quý Dương, Phó cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-PTNT) thông tin, sau khi sầu riêng tươi của nước ta được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc, đơn vị này đang tiếp tục đàm phán cho sản phẩm sầu cấp đông vào thị trường này.
Nếu mở cửa được cho sản phẩm cấp đông, chúng ta sẽ giải quyết được áp lực vấn đề mùa vụ và có cơ hội tăng kim ngạch xuất khẩu. Ngoài ra, dư địa xuất khẩu sầu riêng sang các thị trường khác còn rất nhiều, ông Dương cho hay.
Ông Đặng Phúc Nguyên cũng cho rằng, cơ hội xuất khẩu sầu riêng sang các thị trường còn rất lớn. Đặc biệt, các quốc gia trồng loại trái cây này chỉ thu theo mùa vụ, trong khi nước ta được thu quanh năm. Đây chính là thế độc quyền của sầu riêng Việt Nam.
Như thời điểm hiện tại chỉ còn Việt Nam được thu hoạch sầu riêng nên giá bán tại vườn rất cao. Cụ thể, sầu riêng Ri6 có giá dao động 100.000-120.000 đồng/kg; sầu riêng Monthong ở mức 135.000-160.000 đồng/kg; sầu riêng Musang King giữ giá 160.000-190.000 đồng/kg.
Ông Nguyên tính toán, năm 2023 kim ngạch sầu riêng của nước ta ước đạt 2,3 tỷ USD. Sang năm 2024, sản lượng sầu tăng cao, được cấp thêm nhiều mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đủ điều kiện xuất khẩu thì kim ngạch có thể đạt khoảng 3,5 tỷ USD.
Thừa nhận nhu cầu về sầu riêng trên thị trường còn rất cao, tuy nhiên ông Nguyễn Đình Tùng nhìn nhận phải xem lại lực cung của nước ta như thế nào. Đặc biệt, trong chuỗi liên kết cần phối hợp nhịp nhàng hơn, phải tuân thủ các tiêu chuẩn về chất lượng, quy định của các quốc gia nhập khẩu.
Ông Nguyên cũng cho rằng: Năm 2023, sầu riêng giá quá cao do mới được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Nếu sang năm 2024, sầu riêng Việt Nam có thêm nhiều mã số vùng trồng được cơ quan chức năng Trung Quốc cấp, khả năng xuất khẩu sầu riêng đạt con số 2 - 2,5 tỷ USD.
Cũng theo ông Đặng Phúc Nguyên, hiện nay, Thái Lan đang chặt bỏ măng cụt nhiều để chuyển sang trồng sầu riêng. Campuchia cũng trồng sầu riêng. Việt Nam không trồng sẽ mất cơ hội.
Sầu riêng Việt Nam ưu thế là có quanh năm. Thêm nữa, chúng ta có lợi thế về thời gian vận chuyển. “Nhất cự ly, nhì tốc độ”, quãng đường vận chuyển gần nên chi phí logistics đưa sầu riêng sang Trung Quốc của nước ta rẻ hơn nhiều các đối thủ Thái Lan và Malaysia./.
