TP HCM đang lên kế hoạch mạnh tay thúc đẩy chuyển đổi phương tiện xanh, với đề xuất hỗ trợ tài chính lên tới 20 triệu đồng cho các hộ dân thay thế xe xăng bằng xe máy điện. Đây là một phần trong đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông thuộc chương trình chuyển đổi xanh của thành phố, được liên danh tư vấn trình bày trong buổi làm việc với Sở Xây dựng ngày 7/10.
Theo lộ trình, từ năm 2026, TP HCM sẽ bắt đầu thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu trung tâm, nơi các phương tiện sử dụng xăng dầu không đạt chuẩn khí thải sẽ bị hạn chế lưu thông. Cùng với đó, Cần Giờ và Côn Đảo sẽ được chọn làm khu vực thí điểm nhằm bảo vệ hệ sinh thái dự trữ sinh quyển và hướng đến phát triển du lịch bền vững.
Phạm vi vùng LEZ dự kiến bao gồm các quận nội thành cũ như 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận, được khoanh vùng bởi 15 cây cầu và 17 tuyến đường chính. Đây là khu vực có mật độ dân cư khoảng 3,2 triệu người, với 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày, thường xuyên ghi nhận mức bụi mịn PM2.5 và PM10 vượt ngưỡng cho phép – một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí đô thị.
Cũng từ năm 2026, thành phố sẽ tiến hành kiểm soát ba nhóm phương tiện trong vùng LEZ: xe tải nặng chạy dầu diesel (bị cấm hoàn toàn), ôtô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ dưới Euro 2. Đến năm 2027, khi quy định kiểm định khí thải xe máy được áp dụng bắt buộc, việc kiểm soát sẽ mở rộng đến toàn bộ xe không đạt chuẩn.
Để khuyến khích người dân chuyển đổi, thành phố dự kiến đưa ra chính sách hỗ trợ tài chính linh hoạt. Theo đó, hộ nghèo được hỗ trợ 100% chi phí mua xe máy điện, tối đa 20 triệu đồng; hộ cận nghèo được hỗ trợ 80%, tối đa 16 triệu đồng; còn hộ thường được trợ cấp 10%, tối đa 5 triệu đồng. Ngoài ra, người dân còn được giảm 50% lệ phí đăng ký, biển số và hưởng hỗ trợ lãi vay khi mua xe điện.
Không chỉ dừng lại ở hộ gia đình, doanh nghiệp kinh doanh vận tải cũng được khuyến khích tham gia quá trình chuyển đổi. Các doanh nghiệp sẽ được miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ, lệ phí cấp biển số và hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư trong năm đầu tiên. Với xe buýt điện, doanh nghiệp được phép vay tới 85% chi phí đầu tư và được ưu đãi lãi suất trong vòng 7 năm.
Song song với chính sách hỗ trợ tài chính, TP HCM sẽ đầu tư mạnh vào hạ tầng giao thông xanh. Thành phố dự kiến mở thêm 72 tuyến buýt điện với hơn 1.100 xe, lắp đặt 750 - 1.338 trạm sạc điện tại các trung tâm thương mại, bãi đỗ xe và trục giao thông chính. Đồng thời, ít nhất 8.000 xe đạp công cộng sẽ được đưa vào sử dụng, cùng việc hình thành các hành lang xanh dành riêng cho người đi bộ và xe đạp.
Giai đoạn 2025-2026 sẽ là thời kỳ chuẩn bị, hoàn thiện cơ sở pháp lý cho đề án, với kinh phí hơn 733 tỷ đồng. Khi bước vào giai đoạn triển khai toàn diện từ 2026 đến 2030, tổng chi phí dự kiến lên tới 7.300 tỷ đồng, trong đó ngân sách thành phố chiếm khoảng 80% (chưa bao gồm đầu tư xe buýt điện).
Sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP HCM hiện có hơn 14 triệu dân và 13 triệu phương tiện. Theo tính toán, giao thông đường bộ chiếm 88% lượng bụi mịn phát sinh từ hoạt động giao thông, gây thiệt hại kinh tế hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm. Việc triển khai đề án chuyển đổi xanh không chỉ góp phần cải thiện chất lượng không khí mà còn hướng tới xây dựng một đô thị thông minh, phát triển bền vững và thân thiện với môi trường.
