Phó Thủ tướng lý giải về lợi ích khi thu thuế VAT đối với phân bón
Tại phiên thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), sáng 29/10, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết: Đây là dự luật quan trọng, có tác động đến hầu hết các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Dự thảo có nhiều nội dung thay đổi theo đúng sự vận hành của nền kinh tế và xã hội.
Về thuế VAT đối với phân bón, Phó Thủ tướng cho biết, trước năm 2015, theo quy định, thuế VAT đối với phân bón là 5%. Sau khi có nhiều phản ánh, Quốc hội khoá XIV đã ban hành, điều chỉnh quy định phân bón không phải chịu thuế VAT. Quy định này được triển khai cho đến nay.
Hiện nay, theo đề nghị của các ban ngành liên quan như Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Kiểm Toán Nhà nước, các đoàn ĐBQH tỉnh Càu Mau, Bình Định, Hải Phòng, Nam Định… đề nghị sửa nội dung này.
Phó Thủ tướng phân tích, giá phân bón không chỉ phụ thuộc vào vấn đề thuế tăng hay giảm mà giá phân bón phụ thuộc vào giá thành sản xuất, phụ thuộc vào thị trường, phục thuộc vào cung cầu.
“Nếu chúng ta cố định tất cả các loại chi phí lãi thì thuế sẽ đảm bảo giá phân bón tăng hay giảm. Nhưng, thực ra giá thành sản xuất phụ thuộc vào khoa học công nghệ, năng suất lao động, nhân công, phụ thuộc vào các yếu tố khác và điều đặc biệt là phụ thuộc vào cung cầu”, Phó Thủ tướng nói.
Cũng theo ông Hồ Đức Phớc, khi chúng ta đang thực hiện không thu thuế đối với mặt hàng này giai đoạn 2018-2022 thì giá phân đạm ure vẫn tăng 19,71% đến 43,6%, thuế VAT vẫn không thu, điều đó có nghĩa phụ thuộc cơ bản về thị trường, tức là về cung cầu. Nhưng năm 2023 thì giá đạm ure lại tăng lên 6,29% đến 6,4% là vì chiến tranh của Nga - Ukraine, vì cầu cao mà cung ít, cho nên phụ thuộc chủ yếu vào cung cầu.
Lý giải về lợi ích khi thu thuế VAT đối với phân bón, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, khi đưa thuế vào thì đúng là tăng giá. Tăng giá chủ yếu là giá nhập khẩu, mà giá nhập khẩu thì có nghĩa là doanh nghiệp trong nước sẽ có lợi. Bởi vì tăng giá thì thuế áp cả nhập khẩu, áp cả trong nước. Tuy nhiên, khi giá nhập khẩu tăng lên thì doanh nghiệp trong nước sẽ có điều kiện để cạnh tranh.
“Doanh nghiệp của nước ngoài phải nộp 1.500 tỷ đồng vì hàng hóa nhập vào nhiều, doanh nghiệp trong nước chỉ phải nộp tăng thêm 200 tỷ đồng. Lợi ích để đảm bảo cho doanh nghiệp trong nước là rất tốt và tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước cải tiến kỹ thuật và áp dụng công nghệ hiện đại, giảm giá thành phần sản phẩm. Như vậy, sẽ giảm được giá bán cho người nông dân và chúng ta làm chủ được vấn đề phân bón”, Phó Thủ tướng phân tích.
"Tôi tha thiết đề nghị đại biểu ủng hộ cho phương án như đã trình, tức là thuế suất 5% sẽ không ảnh hưởng nhiều đến vấn đề giá", Phó Thủ tướng nhấn mạnh sau khi đã giải trình.
Tăng thuế VAT doanh nghiệp lợi trước mắt, nông dân lợi lâu dài
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai) cho rằng: “Việc áp dụng thuế suất 5% đối với phân bón có lợi cho ba nhà, đó là nhà nông, Nhà nước và doanh nghiệp”.
Theo ông An, với thuế VAT, đầu vào - đầu ra phải đi cùng với nhau, đầu ra không chịu thuế, đầu vào không được khấu trừ. Giả sử doanh nghiệp mua sản phẩm đầu vào 80 đồng, họ sẽ chịu thuế VAT đầu vào là 8 đồng; giá phân bón bán ra 100 đồng. Nếu không được khấu trừ, nguyên tắc họ sẽ phải đưa vào chi phí, tính vào giá, giá đó sẽ là 108 đồng. Nếu đánh thuế 5%, doanh nghiệp đó được khấu trừ 8 đồng, giá bán sẽ chỉ là 105 đồng.
"Tôi đồng tình với giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ở đây doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nhập khẩu được bình đẳng với nhau. Việc áp thuế 5% này chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp nhập khẩu, còn doanh nghiệp trong nước cũng được bảo vệ, người dân sẽ có cơ hội giảm giá. Nguyên tắc làm giá không phải cứ tăng thuế 5% thì giá sẽ tự động tăng 5% và người dân bị chịu ảnh hưởng", đại biểu An nói.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Đoàn ĐBQH TP.HCM) cho rằng, áp mức thuế giá trị gia tăng 5% “không chỉ có lợi cho doanh nghiệp mà cả nông dân".
Ông đề nghị “phân tích vấn đề rộng ra," quan tâm đến nông dân nhưng cũng “đừng quên doanh nghiệp là nơi hàng triệu công nhân đang làm việc nếu họ không sống được, họ phá sản thì các công nhân sẽ như thế nào?”.
“Khi chúng ta tự lực, tự chủ, tự cường được nhiều lĩnh vực thì Chính phủ sẽ chi phối được và sẽ áp dụng các biện pháp để giảm gánh nặng cho người tiêu dùng," đại biểu Nghĩa nói.
Ở góc độ doanh nghiệp, trao đổi với báo chí, TS. Phùng Hà - Chủ tịch Hiệp hội phân bón Việt Nam cho biết: Nếu áp thuế 5% sẽ có lợi ngay trước mắt cho các nhà sản xuất mặt hàng này, nhưng có lợi lâu dài cho người nông dân. Thêm nữa là khi sản xuất trong nước có hiệu suất đầu tư lớn hơn, sẽ tăng phần sản xuất trong nước, giúp giảm nhập khẩu nên lâu dài người nông dân sẽ có lợi.
Hiện nay các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước không nhận được 5% thuế VAT/GTGT đầu vào. Trong khi đó, các DN nhập khẩu phân bón lại không bị áp thuế này, điều đó đương nhiên sẽ tạo ra sự bất bình đẳng giữa sản xuất trong nước và nhập khẩu.
Bởi vậy, theo TS. Phùng Hà, nếu chúng ta áp thuế 5% đầu vào đối với phân bón nhập khẩu có thể góp phần làm tăng giá phân bón nhập khẩu. Nhưng hiện nay, sản lượng phân bón sản xuất trong nước đã đạt khoảng 6,5 - 7 triệu tấn các loại, trên tổng số nhu cầu khoảng 10 triệu tấn nên phần sản xuất trong nước vẫn lớn hơn nhập khẩu, nên nhìn chung lại giá vẫn không tăng./.
