Xu hướng bảo hộ và phòng vệ thương mại ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng
Năm 2025, hoạt động xuất khẩu tiếp tục đối diện với nhiều rủi ro. Bên cạnh yếu tố giá cả, chất lượng sản phẩm, thời gian giao hàng, xanh hóa và phát triển bền vững… doanh nghiệp tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức như: Khả năng xảy ra chiến tranh thương mại giữa các nước lớn làm ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng, xu hướng bảo hộ và phòng vệ thương mại ngày càng gia tăng.
Vì vậy, để giảm thiểu các thách thức thì yếu tố quan trọng là phải chủ động nắm bắt thông tin, am hiểu thị trường, trong đó hoạt động xúc tiến thương mại là một trong những cách thức hữu hiệu hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó.
Thông qua hoạt động xúc tiến thương mại, nhiều ngành hàng nông sản đã giữ vững được thị trường truyền thống, tăng độ phủ sóng tới các thị trường tiềm năng và khách hàng mới.
Đơn cử với ngành công nghiệp gỗ của Việt Nam trong những năm gần đây đã có tăng trưởng tương đối bứt phá và Việt Nam đã trở thành một trong số các quốc gia chế biến, xuất khẩu gỗ hàng đầu trên thế giới.
Theo ông Nguyễn Sỹ Hòa, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, năm 2024 tổng giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản gỗ đạt trên 17 tỷ USD, trong đó thị trường chủ lực là Mỹ, còn lại xuất khẩu vào 4 thị trường khác, gồm: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU.
Riêng tại Hoa Kỳ, Việt Nam xuất khẩu chủ yếu là đồ mộc qua chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao, trong khi 4 thị trường kia chủ yếu xuất khẩu dăm gỗ, một số sản phẩm bán công nghiệp, sản phẩm sơ chế, gia công đơn giản.
“Với sự hỗ trợ của thương vụ, Hiệp hội đã liên tục cập nhật thông tin về thị trường giúp doanh nghiệp hình dung rõ ràng hơn các cơ hội và rủi ro mà doanh nghiệp có thể gặp phải tại những thị trường này”, ông Nguyễn Sỹ Hòa nói.
Theo đánh giá của Bộ Công Thương, năm 2024 dù chịu nhiều thách thức từ suy giảm tăng trưởng toàn cầu, bất ổn kinh tế và các rủi ro thương mại, hoạt động ngoại thương của Việt Nam vẫn duy trì đà tăng trưởng ấn tượng.
Cụ thể, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 786 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 405,5 tỷ USD, tăng 14,3% so với năm trước. Nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực tiếp tục giữ vững vị thế và mở rộng thị phần trên thị trường quốc tế. Xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến, chế tạo, đặc biệt là điện tử, dệt may, da giày, tiếp tục duy trì đà tăng trưởng nhờ nhu cầu ổn định từ các thị trường trọng điểm như Hoa Kỳ, EU, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Trong khi đó, xuất khẩu nhóm ngành nông, lâm, thủy sản cũng đã trải qua một năm 2024 vô cùng thành công với mức ghi nhận đạt 62,5 tỷ USD - mức cao kỷ lục từ trước đến nay, tăng 18,7% so với năm 2023, đặc biệt tại một số nhóm ngành như rau quả, thủy sản, cà phê, gạo, gỗ và các sản phẩm ngành gỗ.
Để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ 8% trở lên, nhiệm vụ đặt ra đối với tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2025 tăng 12% trở lên, vì vậy để thực hiện mục tiêu này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho rằng hệ thống Thương vụ, Văn phòng Xúc tiến thương mại Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục đóng vai trò then chốt, giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường quốc tế, tháo gỡ khó khăn, kết nối giao thương và thúc đẩy hợp tác thương mại, góp phần quan trọng vào duy trì và thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu.
Lãnh đạo Bộ Công Thương đề nghị các hiệp hội cần chủ động cập nhật khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu của ngành, cung cấp thông tin về nhu cầu hỗ trợ của doanh nghiệp với Bộ Công Thương và hệ thống Thương vụ Việt Nam, đồng thời, xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với nhu cầu và năng lực của doanh nghiệp, ưu tiên khai thác cơ hội từ các thị trường có hiệp định thương mại (FTA), cũng như các hoạt động xúc tiến thương mại cần được phối hợp chặt chẽ với hệ thống Thương vụ tại các thị trường mục tiêu để đảm bảo hiệu quả.
“Các doanh nghiệp cần chủ động theo dõi, thường xuyên cập nhật thông tin, tình hình thị trường, tuân thủ quy định thương mại", Thứ trưởng Phan Thị Thắng lưu ý thêm.
Xuất khẩu nông nghiệp nỗ lực chuyển đổi nắm bắt cơ hội tăng trưởng mới
Tại Hội nghị giao ban tháng 2 và triển khai thực hiện các nhiệm vụ quan trọng trong năm 2025, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề nghị các đơn vị tham mưu để tổ chức xây dựng Kịch bản chi tiết tăng trưởng của Ngành nông nghiệp và môi trường năm 2025: Bảo đảm tăng trưởng đạt 4,0% trở lên; xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 65 tỷ đô la Mỹ, phấn đấu đạt 70 tỷ đô la Mỹ. Đồng thời, nghiên cứu, xây dựng, đề xuất Kịch bản tăng trưởng của Ngành trong giai đoạn 2026 - 2030 làm cơ sở xây dựng văn kiện Đại hội Đảng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ nhất, tiến tới Đại hội XIV của Đảng.
Trong công tác hợp tác quốc tế, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề nghị Vụ Hợp tác Quốc tế tham mưu để trong năm 2025 Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Bộ sẽ rà soát các MOU và các hiệp định thương mại quốc tế, từ đó tham mưu cho Bộ trưởng về chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu nông sản Việt Nam. Một trong những mục tiêu quan trọng là tăng cường xuất khẩu nông sản Việt Nam vào các thị trường tiềm năng như Hoa Kỳ, EU, ASEAN, Đông Bắc Á, và các quốc gia tại châu Phi.
Ngay từ đầu năm 2025, trước những diễn biến của thị trường xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai loạt giải pháp để thúc đẩy xuất khẩu nông sản. Trong đó, trọng tâm là việc tìm kiếm và mở rộng thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm và hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu. Bộ cũng đang đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đặc biệt là vào các thị trường mới như khu vực Trung Đông, châu Phi và các nước tiêu dùng Halal. Tuy nhiên, thị trường Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và EU vẫn là những ưu tiên chiến lược.
Song song với việc mở rộng thị trường, việc nâng cao chất lượng, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc là yếu tố then chốt giúp nông sản Việt Nam cạnh tranh tốt hơn. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo các doanh nghiệp và hợp tác xã đẩy mạnh sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP, Organic và HACCP…
Bộ cũng đang tổ chức các hội nghị và diễn đàn kết nối doanh nghiệp xuất khẩu với các thị trường tiềm năng. Trong đó, các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản lớn cũng được triệu tập để bàn thảo các giải pháp thâm nhập thị trường mới, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm.
Nhận định về triển vọng xuất khẩu nông sản năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn có nhiều cơ hội tăng trưởng trong năm 2025. Các yếu tố tích cực bao gồm việc mở rộng thị trường mới, nâng cao chất lượng sản phẩm và xu hướng tiêu dùng toàn cầu hướng đến nông sản sạch, bền vững…
Cùng đó, các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia như EVFTA, RCEP và CPTPP sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu nông sản, giúp doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế quan và tiếp cận sâu hơn vào những thị trường tiềm năng./.
