Cách đây 70 năm, trên dòng sông Lô (địa phận xã Chí Đám), quân và dân tỉnh Phú Thọ cùng với quân và dân Việt Bắc đã đánh tan đoàn thủy binh của thực dân Pháp trên đường từ Tuyên Quang về xuôi trong chiến dịch tấn công Việt Bắc. Trong trận đánh lịch sử này, Chí Đám được bố trí là trận địa chính nhằm bẻ gãy gọng kìm, phá tan cuộc tiến công mùa Đông của thực dân Pháp. Trận địa súng ba càng, pháo, súng bộ binh... đánh địch dưới sông, lực lượng du kích xã được bố trí đánh địch đổ bộ trên bờ. Nhân dân Chí Đám đã cử ra ban tiếp tế, hậu cần xay thóc, giã gạo, làm bánh, nấu cơm gánh ra trận địa tiếp tế cho bộ đội.
Phối hợp với bộ đội pháo binh chiến đấu, dân quân xã Chí Đám đã nghĩ ra kế hái hàng trăm quả bưởi đem bôi đen rồi dùng dây thép liên kết lại thành từng chùm từ 30 đến 40 quả, thả theo luồng nước bên bờ tả ngạn phía thôn Hữu Đô. Ngày 24/10/1947, khi tàu của địch đi đến địa phận xã Chí Đám, phát hiện hàng loạt “thủy lôi” trên sông liền chạy chậm lại và tránh sang bờ hữu ngạn, gần nơi ta tổ chức trận địa phục kích. Khi tàu địch vào đúng tầm ngắm, các trận địa pháo của ta nhanh chóng chớp thời cơ khai hỏa... Hai tàu địch bị chìm tại chỗ, 1 tàu và 1 ca nô bị hỏng nặng, nhiều tên địch bị tiêu diệt. Cùng với bộ đội chủ lực, dân quân, du kích và nhân dân địa phương đã góp phần làm nên chiến thắng vang dội trên sông Lô...
Ông Đặng Ngọc Trường - Chủ tịch UBND xã Chí Đám cho biết: Đây là sự kiện quan trọng, bước đầu phá sản âm mưu của địch trong chiến dịch Thu - Đông năm 1947, đồng thời mở màn cho hàng loạt chiến thắng khác của quân và dân Việt Bắc chống thực dân Pháp xâm lược; là một trong những chiến thắng lớn của quân và dân Việt Bắc, trong đó có sự đóng góp quan trọng của quân và dân Phú Thọ và sự tham gia chiến đấu quả cảm của quân và dân huyện Đoan Hùng cũng như xã Chí Đám. Bao nhiêu năm đã trôi qua, những thế hệ người dân sinh ra và lớn lên, gắn bó với mảnh đất anh hùng này đều mang trong mình một niềm tự hào to lớn mỗi khi nhắc tới chiến thắng vang dội của cha ông xưa kia.
Bước ra từ lửa đạn chiến tranh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Chí Đám đều dồn sức cho việc dựng xây quê hương. Từ một xã thuần nông, Chí Đám giờ đây đã có nhiều nhà hàng, hiệu xe máy, ô tô, tiệm vàng..., các mô hình sản xuất nông nghiệp, trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm theo hướng hàng hóa mang lại hiệu quả kinh tế cao. Nhiều công trình xây dựng cơ bản phục vụ cho việc phát triển kinh tế, văn hóa xã hội như trường học, các tuyến giao thông, kênh mương nội đồng... lần lượt được đầu tư, xây dựng.
Đặc biệt, ngay sau khi xã được chọn làm điểm xây dựng nông thôn mới (NTM) của huyện, cấp ủy chính quyền xã đã bám sát vào 19 tiêu chí tiến hành xây dựng quy hoạch và triển khai các bước thực hiện quy hoạch. Với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm, phát huy sức mạnh toàn dân để lo cho dân”, năm 2016, Chí Đám vinh dự là xã đầu tiên của huyện Đoan Hùng đón nhận danh hiệu xã NTM và là đơn vị đứng tốp dẫn đầu của tỉnh trong xây dựng NTM.
Phát huy thế mạnh của địa phương, trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, Đảng bộ xã xác định đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa giá trị cao với diện tích và quy mô lớn. Trên cơ sở đó, từ tháng 9/2021, dự án cánh đồng sản xuất tập trung đã được triển khai ở khu Phượng Hùng 2 (xã Chí Đám) có tổng diện tích 33ha với tổng mức đầu tư trên 14,3 tỷ đồng. Dự án nhằm mục đích áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật để chuyển từ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn, tạo ra sản phẩm an toàn với giá trị cao, làm tiền đề cho nền nông nghiệp hiện đại, phát triển bền vững. Đây là dự án sản xuất tập trung giống lúa J02 đầu tiên của huyện được triển khai tại xã Chí Đám.
Ông Đỗ Ngọc Tân - Trưởng khu Phượng Hùng 2 chia sẻ: Trước kia đời sống của bà con gặp khó khăn rất nhiều, nhất là đường xá đi lại lầy lội, chật hẹp. Đến nay, hầu hết các tuyến đường thôn được mở rộng và bê tông, trải nhựa sạch đẹp, bà con trong thôn rất phấn khởi, quê hương đổi thay nhiều. Cuộc sống của bà con đã được nâng lên, nhất là vừa qua dự án cánh đồng sản xuất tập trung được triển khai ở khu Phượng Hùng, bà con trong khu ai cũng phấn khởi vì sản phẩm sản xuất ra sẽ được thu mua tiêu thụ ngay tại ruộng cho nên sẵn sàng dồn điền đổi thửa thực hiện dự án theo đúng kế hoạch.
Bên cạnh dự án cánh đồng sản xuất tập trung thì xã Chí Đám còn được biết đến là vùng đất của những trái bưởi Sửu đặc sản đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý từ những năm 2006. Trên địa bàn xã hiện có 127,4ha tổng diện tích bưởi, trong đó diện tích cho thu hoạch đạt 106ha; năng suất ước đạt 230 tạ/ha, sản lượng đạt 1.150 tấn. Năm 2020, bưởi Sửu Chí Đám của HTX sản xuất và kinh doanh bưởi Chí Đám đã đạt chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh.
Công tác duy trì và nâng cao các tiêu chí NTM tiếp tục được chú trọng. Trong đó, xã ưu tiên nguồn kinh phí thực hiện cơ sở hạ tầng thiết yếu, nhất là tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập cho người dân. Xã đã chỉ đạo 3 khu dân cư Xuân Áng, Phượng Hùng 1, Phượng Hùng 2 từng bước hoàn thành các tiêu chí trong chương trình xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu.
Từ việc lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền xã đã phát huy được tính tích cực của người dân trong phát triển kinh tế. Thu ngân sách hằng năm của xã Chí Đám đạt trên 6 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người đạt 45 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 0,2%. Tính riêng 9 tháng đầu năm 2022, thu ngân sách của xã đạt trên 4,7 tỷ đồng (đạt 80,3% kế hoạch năm).
Chủ tịch UBND xã Chí Đám Đặng Ngọc Trường cho biết: Mục tiêu trở thành xã đạt NTM nâng cao trước năm 2025 đã và đang đặt ra cho Chí Đám nhiều nhiệm vụ mới với những khó khăn, thách thức không nhỏ. Để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ đề ra, đòi hỏi sự nỗ lực và quyết tâm cao của mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân. Trước mắt, Chí Đám sẽ chỉ đạo từ xã đến khu dân cư tập trung phát triển nông lâm nghiệp, thủy sản, đưa các giống cây con có năng suất cao vào sản xuất; chú trọng chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật cho nhân dân thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các lớp tập huấn. Tiếp tục đầu tư hạ tầng xây dựng và nâng cao các tiêu chí NTM. Thực hiện nghiêm túc, hiệu quả việc thu, chi ngân sách nhà nước hằng năm. Tập trung cải cách thủ tục hành chính đảm bảo tính công khai, minh bạch; đồng thời đẩy mạnh kiểm tra, giám sát trong thực thi công vụ.
Chia tay miền đất anh hùng với những con người chân chất, mộc mạc mà kiên trung. Dòng Lô vẫn êm đềm, hiền hòa với ngược xuôi tàu bè. Với người dân Chí Đám, ký ức và niềm tự hào về cuộc chiến đấu bên dòng sông Lô không thể nào quên đã cổ vũ, thôi thúc mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân trong xã không ngừng phấn đấu làm cho diện mạo nông thôn ngày càng khởi sắc. Chí Đám hôm nay đã thay màu áo mới rạng ngời sức sống, no ấm và rộn ràng./.
