Từ gánh rau 2h sáng đến chuỗi cung ứng sạch giữa lòng đô thị
Tốt nghiệp Đại học Vinh, ngành Nông học, chị Bùi Thị Hiếu từng làm kỹ thuật viên tại một công ty giống cây trồng Đài Loan. Công việc đưa chị rong ruổi khắp vùng ngoại thành Hà Nội và Vĩnh Phúc (cũ), tập huấn cho nông dân, khảo sát thị trường, quan sát cách người tiêu dùng chọn mua rau ngoài chợ, tất cả đã trở thành vốn liếng quý giá cho một hành trình dài phía trước.
Vốn chịu khó và nhanh nhẹn nên ngoài công việc chính, chị Hiếu nhận thêm nhiệm vụ tìm hiểu thị hiếu của người tiêu dùng tại siêu thị, chợ cóc và chợ đầu mối tại Hà Nội. Nhờ đó, chị đã học hỏi và tích luỹ được rất nhiều kinh nghiệm của nông dân, thương lái cũng như người tiêu dùng về nông sản.
Năm 2013, về làm dâu tại phường Viên Sơn (nay là phường Sơn Tây, TP Hà Nội) vốn là một vùng chuyên canh rau, chị Hiếu dần nhận ra những bất cập trong quá trình sản xuất truyền thống. Nông dân chăm chỉ nhưng vẫn phải loay hoay đầu ra, sản phẩm tốt nhưng lại không ai đảm bảo giá.
Từ những lần đi bán rau lúc 2h sáng cùng mẹ chồng, chị Hiếu bắt đầu manh nha ý tưởng: Tại sao không làm một hướng đi bền vững hơn?
Chị Hiếu bắt đầu bằng những bước đi nhỏ nhưng đầy quyết tâm, từ việc kết nối với các cửa hàng, thu mua rau từ chính gia đình mình và một vài hộ nông dân lân cận cho đến việc trực tiếp hướng dẫn bà con thay đổi cách canh tác: Sử dụng nguồn nước sạch, phun thuốc sinh học theo đúng nguyên tắc “4 đúng”, tuân thủ thời gian cách ly trước khi thu hoạch để đảm bảo rau sạch, an toàn cho người tiêu dùng.
“Tôi thường phụ mẹ chồng tôi đi bán rau từ lúc 1-2h sáng. Nhận thấy sự vất vả của Bố mẹ, tôi đã liên hệ với cửa hàng để tiêu thụ các sản phẩm đồng thời hướng dẫn ông bà sản xuất theo chuẩn an toàn như sử dụng nước giếng khoan đảm bảo, phun thuốc sinh học theo nguyên tắc 4 đúng, bón phân đủ ngày cách ly rồi mới thu hoạch. Do nhu cầu ngày càng tăng, tôi kết hợp với nông dân trong vùng, cùng với Bố mẹ và các Bác đưa sản phẩm mình sản xuất vào cửa hàng, và tôi nhận thấy đây là một hướng đi đúng đắn và bền vững”, chị Hiếu chia sẻ.
Lô hàng đầu tiên chỉ vẻn vẹn vài chục ký, được chị đóng gói cẩn thận rồi gửi xuống Hà Nội bằng xe buýt. Đó không chỉ là chuyến xe chở rau, mà là chuyến xe đầu tiên chở theo khát vọng mở ra một hướng đi bền vững cho nông sản vùng ven đô.
Không quảng cáo rầm rộ, không “nông nghiệp công nghệ cao” hào nhoáng, sản phẩm của chị dần được lan truyền từ chính chất lượng. Khách hàng đầu tiên là công ty TPS Biggreen, đến nay vẫn là đối tác thân thiết với doanh thu mỗi tháng lên tới 200 triệu đồng.
Biến vùng đất hoang ven đô thành mô hình HTX với doanh thu nghìn tỷ
Năm 2014, chị Hiếu thuê lại 20.000m² đất rau màu bị bỏ hoang ở vùng đồng Tám Tấn – Tiền Huân. Từ 4 công nhân và một hộ kinh doanh nhỏ, chị phát triển mô hình trang trại sản xuất rau an toàn, có chứng nhận “cơ sở đủ điều kiện Sản xuất rau an toàn” của Phòng Kinh tế thị xã Sơn Tây. Đến năm 2016, chị cùng HTX Dịch vụ nông nghiệp Viên Sơn xây dựng vùng rau đạt chuẩn VietGAP, một trong những vùng sản xuất theo chuẩn tiên phong của Hà Nội lúc bấy giờ.
Bằng tâm huyết của mình và sự hỗ trợ từ gia đình nhà chồng, chị Hiếu đã bắt đầu mở rộng sản xuất, từ 2Ha, 3 ha, 5ha rồi lên 8ha như bây giờ, kết hợp những kinh nghiệm từ những năm làm việc tại công ty về kỹ thuật trồng rau quả, tìm hiểu thị hiếu của người tiêu dùng Hà Nội, nữ nông dân trẻ đã đưa sản phẩm của Viên Sơn đến với thị trường Hà Nội thời bấy giờ thông qua nhiều đơn vị khách hàng bán lẻ khá nổi tiếng. Năm 2016-2018 sản phẩm của chị Hiếu được lên kệ của hệ thống siêu thị BigC, các khách hàng của chị chủ yếu tự giới thiệu nhau và tìm đến.
Đỉnh điểm là năm 2018, nhằm chủ động trong công tác sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và nâng cao mở rộng quy mô cũng như tính pháp lý của đơn vị, chị Hiếu cùng 7 hộ dân khác chính thức thành lập HTX mới mang tên: “HTX Sản xuất và Tiêu thụ nông sản sạch Viên Sơn” do chị Hiếu làm Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc điều hành. Hệ thống HTX mở rộng lên 8ha canh tác chủ động và liên kết thêm 20ha với 30 hộ nông dân trong vùng.
Đến năm 2019, nhờ sự hỗ trợ của TP Hà Nội về chương trình mỗi xã phường 1 sản phẩm OCOP, HTX của chị Hiếu đã mạnh dạn đăng ký và đã có 13 sản phẩm được chứng nhận OCOP 3 sao, mở ra cánh cửa mới cho nông sản của địa phương bước vào hệ thống phân phối chuyên nghiệp và bền vững hơn.
Mô hình của HTX do chị Hiếu quản lý sản xuất khép kín từ đầu vào đến đầu ra: Rác thải nông nghiệp được ủ tại chỗ, nuôi trùn quế, tạo phân hữu cơ quay lại bón ruộng. Rau sau thu hoạch được sơ chế, phân loại, đóng gói tại kho, phần phế phẩm lại quay lại quy trình ủ. HTX nói không với hóa chất và “rau đẹp siêu tốc”, kiên định với sản xuất nông nghiệp xanh với phương châm “sạch từ đất, sạch từ tư duy”.
Hiện tại, sản phẩm của HTX Viên Sơn được tiêu thụ qua chuỗi bán lẻ như Sói Biển, Ecofood, CleverFood, TopGreen, KataFood, Bác Tôm, BigC… và nhiều công ty chuyên cung cấp suất ăn cho trường học, bếp ăn tập thể, cơ quan nhà nước. Sau đại dịch COVID-19, khi các kênh bán lẻ có dấu hiệu bão hòa, HTX chuyển hướng tập trung vào khách hàng tổ chức, chiến lược giúp duy trì doanh thu ổn định.
Năm 2024, HTX đạt sản lượng 355.893kg rau củ với doanh thu hơn 6,5 tỷ đồng. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, sản lượng đã vượt lên hơn 383.935kg, doanh thu đạt 5,58 tỷ đồng cho thấy sự tăng trưởng bền vững và có kiểm soát.
Không dừng lại ở sản xuất tại chỗ, chị Hiếu còn liên kết với các HTX tại Mộc Châu, Bắc Hà (Lào Cai), Nam Trung Bộ,… để bổ sung rau trái vụ và trái cây sạch, đa dạng thực đơn cho khách hàng.
Giữa thời đại “nông nghiệp công nghệ cao” được gắn với cảm biến, nhà kính và vốn đầu tư bạc tỷ, chị Hiếu chọn một con đường khác: nông nghiệp sâu gốc – bền rễ – nuôi được người trồng và thuyết phục được người ăn.
Năm 2025, chị Bùi Thị Hiếu là đại diện duy nhất tại Hà Nội và là “nữ thủ lĩnh” vinh dự nhận danh hiệu “Nông dân Việt nam xuất sắc”. Đây là chương trình nhằm tôn vinh những các nhà nông tiêu biểu với mô hình sản xuất nổi bật, bền vững, hướng tới phát triển nông nghiệp xanh tại Việt Nam.
Không gọi mình là “nông dân thời 4.0”, chị tự nhận là người học nghề từ đất, sống được nhờ thất bại, và lớn lên nhờ sự bền bỉ. Mỗi vụ rau không chỉ mang lại doanh thu, mà còn mang lại niềm tin cho “nữ thủ lĩnh” rằng nông nghiệp tử tế là có thật, miễn là người làm chịu bước chậm để đi xa.
“Bản thân tôi, sinh ra trong 1 gia đình thuần nông, với 4,5 năm ngồi trên ghế nhà trường cộng với 15 năm lăn lộn hầu hết các lĩnh vực liên quan nông nghiệp, từ sản xuất đến tiêu thụ, hơn bao giờ hết tôi thấu hiểu được những khó khăn vất vả của người nông dân” chị Hiếu chia sẻ.
Chị Hiếu cho biết thêm, bản thân cùng HTX đang ngày một cố gắng hơn nữa để đưa đến cho người tiêu dùng những sản phẩm rau quả an toàn và chất lượng nhất, đóng góp 1 phần nhỏ bé trong sứ mệnh sản xuất nông nghiệp an toàn mà cả xã hội và đất nước đang quan tâm và hướng đến.
