Ngày 21/3, Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, thống kê sơ bộ từ số liệu Tổng Cục Hải quan cho thấy, kim ngạch xuất nhập khẩu rau quả trong tháng 3 có những biến động, phản ánh cả cơ hội lẫn thách thức đối với ngành rau quả Việt Nam.
Cụ thể, sơ bộ kim ngạch xuất khẩu rau quả tháng 3 đạt gần 421 triệu USD, tăng trên 34% so với tháng trước. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm 2024, kim ngạch xuất khẩu giảm trên 10%.
Lũy kế 3 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả ước đạt trên 1,1 tỷ USD, giảm trên 13% so với 3 tháng đầu năm 2024. Trong đó, dẫn đầu thị trường nhập khẩu rau quả chính của Việt Nam vẫn là Trung Quốc. Tiếp đến là Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Úc, Đài Loan, Tiểu Vương quốc Ả Rập, Malaysia, Hà Lan...
Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu rau quả tháng 3 ước đạt trên 172 triệu USD, tăng 4,2% so với tháng trước và tăng 6,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tổng kim ngạch nhập khẩu rau quả 3 tháng đầu năm 2025 đạt gần 578 USD, tăng trên 17% so với cùng kỳ năm 2024. Sự gia tăng này phản ánh nhu cầu tiêu thụ trong nước và nhu cầu nguyên liệu chế biến từ nguồn nhập khẩu, đồng thời cho thấy một khía cạnh ổn định trong cung ứng rau quả.
Dù xuất khẩu giảm so với cùng kỳ năm ngoái, ngành rau quả vẫn duy trì được cán cân thương mại dương. Tháng 3, rau quả xuất siêu đạt gần 249 triệu USD, lũy kế 3 tháng đầu năm xuất siêu đạt gần 522 triệu USD. Mức xuất siêu này cho thấy, mặc dù gặp áp lực từ nhiều yếu tố thị trường, ngành vẫn giữ được vị thế cạnh tranh trên trường quốc tế.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng, với tình hình hiện nay, kim ngạch xuất khẩu rau quả năm nay khó có thể đạt được mục tiêu 8 tỷ USD như đã đề ra.
Nguyên nhân của tình trạng này là do mặt hàng chủ lực - sầu riêng xuất khẩu vẫn đang trong tình trạng phập phồng kể cả hàng tươi và đông lạnh. Hiện tại, thị trường Trung Quốc vẫn kiểm tra 100% lô sầu riêng nhập khẩu vào thị trường này với dư lượng chất vàng O và cadimi.
Sản phẩm từ Việt Nam xuất đi chỉ kiểm nghiệm mẫu với tỷ lệ nhất định. Khi đến cửa khẩu Trung Quốc, họ lấy mẫu xét nghiệm lại nếu sản phẩm không đạt sẽ bị trả về. Điều này khiến cho không chỉ sầu riêng tươi mà cả các sản phẩm đông lạnh cũng gặp khó và nhiều doanh nghiệp chưa dám tham gia thị trường.
Là một trong những doanh nghiệp xuất khẩu trái cây lớn của Việt Nam sang các thị trường quốc tế, thời gian qua, Vina T&T Group đã chủ động xây dựng các vùng nguyên liệu trái cây tại các tỉnh thành như Long An, Bình Thuận, Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ...
Ông Nguyễn Phong Phú, Giám đốc Kỹ thuật Vina T&T Group cho rằng, yếu tố then chốt để trái cây Việt có thể chinh phục các thị trường khó tính chính là đảm bảo tiêu chuẩn nghiêm ngặt về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, điều mà các quốc gia nhập khẩu đặc biệt chú trọng.
"Ngoài tiêu chuẩn VietGAP, một trong những tiêu chuẩn quan trọng mà nông dân cần nắm vững là GlobalGAP, một chứng nhận quốc tế giúp nông sản Việt có cơ hội xuất khẩu vào những thị trường lớn", ông Phú nói.
Ông Nguyễn Phong Phú cho biết thêm, trong năm 2022, khi mã sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc bùng nổ, các doanh nghiệp và hợp tác xã đã nhận thức rõ tầm quan trọng của việc có mã số vùng trồng, điều này giúp đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ các thị trường quốc tế. Hiện nay, các thị trường như Mỹ, châu Âu, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc cũng yêu cầu mã vùng trồng đối với một số loại trái cây.
Để hỗ trợ nông dân, Chi Cục Bảo vệ Thực vật, Phòng Nông nghiệp, Sở Nông nghiệp và Môi trường các địa phương cũng đã phối hợp cùng các doanh nghiệp tổ chức các khóa tập huấn cho bà con nông dân về mã vùng trồng và các tiêu chuẩn kỹ thuật khác.
"Chúng tôi cũng đã phát triển đội ngũ chuyên gia để hướng dẫn nông dân về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách cho từng loại cây, nhằm đảm bảo sản phẩm sạch, đạt chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, việc sở hữu mã cơ sở đóng gói cũng là yếu tố quan trọng trong quá trình xuất khẩu", ông Nguyễn Phong Phú nói và cho biết Vina T&T luôn tìm kiếm nguồn nông sản chất lượng và bao tiêu sản phẩm quanh năm nhằm đảm bảo nguồn cung ổn định cho các thị trường quốc tế, theo như mục tiêu đề ra.
Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam Đặng Phúc Nguyên cho rằng, để đạt được mục tiêu xuất khẩu và cân bằng thương mại bền vững, các doanh nghiệp cần khắc phục rào cản về quy trình sản xuất, quy trình giao nhận, nâng cao chất lượng để đảm bảo các yêu cầu phía nhà nhập khẩu đề ra cho từng thị trường, đặc biệt là đối với sản phẩm sầu riêng tươi, sầu riêng đông lạnh. Đồng thời, tiếp tục mở rộng thị trường xuất khẩu các mặt hàng rau quả thế mạnh của Việt Nam.
Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng nhận định, sản lượng rau quả tươi của Việt Nam rất lớn, nhưng tỷ lệ chế biến sâu vẫn còn thấp. Đây là một trong những yếu tố hạn chế việc tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu tại các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ, Hàn Quốc, nơi nhu cầu về sản phẩm chế biến rất cao.
Để đạt được kim ngạch 8 tỷ USD, ngành rau quả Việt Nam cần phát huy tối đa các tiềm năng từ việc chế biến sâu, tăng cường giám sát chất lượng và mở rộng thị trường. Đây là thời điểm then chốt để các doanh nghiệp và cơ quan chức năng cùng nhau nỗ lực xây dựng một ngành rau quả phát triển bền vững, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao của thế giới.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức nhưng các chuyên gia nhận định, mục tiêu xuất khẩu năm 2025 có thể đạt 8 tỷ USD và tiến đến mốc 10 tỷ USD vào năm 2027 là hoàn toàn có thể đạt được, bởi xuất khẩu rau, quả còn rất nhiều dư địa. Tuy nhiên, để duy trì tăng trưởng và đạt được các mục tiêu đề ra, chất lượng sản phẩm và việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế là yếu tố then chốt./.
