Giống bưởi Diễn “di cư” tới không chỉ vùng Đồng bằng Sông Hồng, mà nó còn được khá nhiều người dân tại các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc, thậm chí xa xôi tận miền Trung cũng mua giống mang về trồng thử nghiệm. Thế nhưng, diện tích trồng giống bưởi này nhiều hơn cả và chất lượng cũng được xem là ngon không kém nhiều so với bưởi trồng tại “đất tổ” của nó, phải kể tới các huyện ngoại thành Hà Nội, như: Đan Phượng, Hoài Đức, Thạch Thất, Đông Anh, Mê Linh…
Thông tin từ một số chủ vườn thì cây bưởi Diễn có giá trị kinh tế khá cao, thời gian từ khi đặt cây giống cho tới lúc bắt đầu ra quả bói chỉ mất khoảng từ 3 đến 5 năm, tuỳ theo loại cây giống đó to hay nhỏ. Giống bưởi này cho quả rất sai, chất lượng ngon ngọt, quả có thể bảo quản được trong khoảng thời gian rất dài, tới vài ba tháng mà vẫn ăn được, ít bị hỏng. Hơn nữa, cây bưởi trưởng thành có thể thu được vài chục năm tiếp theo mà năng suất không giảm, thậm chí bưởi càng già cây thì chất lượng quả càng ngọt đậm… Chính vì vậy mà bà con nông dân ở các huyện ngoại thành rất chuộng giống bưởi này, và nhiều hộ dân từ nhiều năm nay đã mạnh dạn chuyển đổi đất cấy lúa, trồng rau màu có giá trị kinh tế thấp sang trồng bưởi Diễn.
Cuối tháng 11 vừa qua, chúng tôi có dịp thăm một số xã nằm dọc theo đê Tả Sông Hồng, thuộc địa bàn huyện Đông Anh và Mê Linh, khi ở những địa phương này các vườn bưởi đang chín vàng, và các hộ dân thì cũng bắt đầu bước vào mùa thu hái chuẩn bị bán phục vụ người dân mua để ăn Tết. Một điểm đáng lưu ý với giống bưởi Diễn này là chúng phải được thu hái trước Tết chừng hơn 1 tháng, để quả có thời gian “xuống nước”, nghĩa là quả héo bớt đi, như vậy chất lượng quả mới ngon, ngọt đậm hơn.
Tại xã Tráng Việt, huyện Mê Linh, đến thăm vườn bưởi Diễn rộng tới gần 3 sào, sai trĩu trịt quả của nhà ông Lê Văn Tuân, năm nay 60 tuổi, chủ vườn cho biết chỉ khoảng dăm ngày nữa là gia đình ông sẽ bắt đầu thu hái bưởi để chuẩn bị bán Tết Quý Mão 2023. Qua trò chuyện cùng ông Tuân chúng tôi được biết, từ cách đây 18 năm, trong một lần tình cờ đến chơi nhà người bạn lính cùng quân ngũ ngày xưa, hiện sinh sống tại xã Liên Hồng, huyện Đan Phượng, thấy vườn bưởi giống Diễn của gia đình ở ngay sát nhà bạn sai quả, chín vàng ửng, mùi thơm lừng, ông đã vô cùng thích thú.
Sau vài lần trò chuyện cùng người bạn lính, cũng như tiếp xúc với chủ vườn bưởi, ông Tuân đã quyết định trồng bưởi ngay vào năm sau trên diện tích đất bãi bồi rộng gần 3 sào của gia đình mình. Mất khoảng 5 năm đầu, tính từ lúc đặt cây giống khi bưởi chưa có thu thì đời sống gia đình ông khá eo hẹp, vất vả, nhưng bắt đầu từ lúc bưởi cho thu thì kinh tế đã “phất” lên trông thấy. Theo ông Tuân chia sẻ, trong những năm gần đây, mỗi năm gia đình ông thu được khoảng hơn 300 triệu đồng từ bưởi, sau khi đã trừ hết chi phí, còn lãi được khoảng 250 triệu đồng.
Không chỉ tại xã Tráng Việt, mà tại xã Văn Khê ngay sát bên cạnh cùng huyện Mê Linh, cũng rất nhiều hộ dân trồng giống bưởi Diễn từ hơn chục năm nay và đều có thu nhập khá ổn định. Chẳng hạn như gia đình bà Lê Thị Sợi, năm nay 63 tuổi, ở xã Văn Khê, mặc dù đưa cây bưởi vào trồng trên đất bãi bồi ven sông Hồng mới chỉ 12 năm nay, nhưng mỗi năm gia đình bà có nguồn thu khá cao, cỡ 170 triệu đồng. Bà Sợi cho biết, trước kia gần 2 sào đất trồng ngô, khoai, rau…, nguồn thu không chỉ ít mà lại bấp bênh, nhưng từ khi chuyển qua trồng bưởi Diễn đã mang lại cho gia đình bà nguồn thu nhập luôn ổn định lại nhàn hạ hơn, không mất nhiều công chăm sóc, tiền đầu tư phân bón lại ít. Từ lúc trồng bưởi Diễn thì mới chỉ có 1 năm gọi là mất mùa, khi năm đó hoa rụng nhiều, quả thưa thớt, nhưng bù lại giá bán bưởi lại tăng cao, nên tính ra nguồn thu cũng đâu có giảm so với những năm bưởi đậu sai quả…
Hiệu quả kinh tế là điều kiện thúc đẩy nhiều gia đình quyết định chuyển đổi cơ cấu cây trồng, khi họ vực đất trước kia trồng rau, cấy lúa, và các loại cây trồng cho giá trị kinh tế thấp sang trồng bưởi. Anh Trần Văn Nam, năm nay 42 tuổi, ở xã Đại Mạch, huyện Đông Anh, chủ nhân của vườn bưởi Diễn 160 gốc kể rằng, trước đây chưa bao giờ gia đình anh canh tác ngô, khoai, đậu đỗ, lạc…, trên khoảng diện đất đất bồi ven sông mà mỗi năm tích góp, để ra được mấy chục triệu đồng. Ấy vậy mà kể từ cách đây 11 năm, khi chuyển qua trồng bưởi, những năm gần đây nhà anh mỗi năm đều để ra được khoảng 200 triệu đồng. Cũng theo anh Nam, năm tới gia đình anh dự định sẽ xây căn nhà 2 tầng, và phần lớn số tiền xây nhà là do tích góp qua những năm trồng bưởi mà có…
Hay như gia đình chị Lê Thị Hải, năm nay 39 tuổi, ở Đẹp Thôn, xã Đại Mạch, huyện Đông Anh, vốn trước kia rất nghèo khó, vậy mà nhờ trồng 1,5 sào bưởi Diễn nên từ 8 năm nay gia đình chị không chỉ có thu nhập ổn định, mà còn tích góp được một số vốn kha khá để đầu tư vào xây chuồng trại phát triển chăn nuôi gia cầm, gia súc. Chị Hải cho biết, trước kia khi thấy nhiều hộ dân trong thôn, trong xã trồng bưởi Diễn có thu khá nên tôi đã bắt chước trồng theo, không ngờ mình cũng thành công, bởi giống bưởi này cũng dễ tính, ít sâu bệnh, không tốn nhiều công. Vụ bưởi này gia đình chị Hải dự tính sẽ thu khoảng 9.000 quả bưởi, với giá bán trong khoảng từ 25.000 đồng đến 30.000 đồng 1 quả, sẽ mang lại khoản tiền cỡ hơn 200 triệu đồng.
Bưởi Diễn trong những năm gần đây luôn được mùa, với giá bán lại khá ổn định, dao động từ 20.000 đồng đến 40.000 đồng 1 quả, tuỳ theo loại bưởi cây non hay già; chất lượng tuyệt hảo hay vừa phải… Chính vì giá trị kinh tế cao của nó nên diện tích trồng giống bưởi này ngày càng được mở rộng ở hầu hết các huyện ngoại thành là điều dễ hiểu. Cây bưởi Diễn quả thực đã, đang mang lại những đổi thay cho nhiều làng quê ở ngoại thành khi kinh tế nhiều hộ gia đình phát triển mạnh mẽ từ chỗ nghèo đói tiến tới đủ ăn, khá giả…
