Kỷ niệm ngày báo chí cách mạng Việt Nam năm nay 21/6/2024, chúng ta đang đứng trước thời khắc, một sự kiện vô cùng quan trọng, rất đáng tự hào. Đó là tiến tới cột mốc 100 năm báo chí Cách mạng Việt Nam ra đời 21/6/1925. Báo chí cách mạng do nhà báo vĩ đại, Lãnh tụ thiên tài Nguyễn Ái Quốc sáng lập đồng hành cùng dân tộc do Đảng lãnh đạo lập được nhiều thành tích đặc biệt xuất sắc.
Một trăm năm đối với 1 đời người, có lẽ ai cũng thấy viên mãn và quá hạnh phúc. Nhưng đối với một nghề, một sự nghiệp lâu dài, rộng lớn, phức tạp như ngành báo chí thì chưa thể gọi là “già”. Và hơn nữa hiện nay, hoạt động báo chí cũng đang có rất nhiều vấn đề như: Tụt hậu, đuổi sức cần phải đổi mới, tiếp thêm sinh lực nhất là trong thời đại kỷ nguyên số.
Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, muốn đổi mới, phát triển báo chí để đáp ứng được nhiệm vụ trong tình hình mới đòi hỏi phải có ba điều kiện: Một là: không gian đổi mới; Hai là: Lực lượng mới và Ba là: Nguồn lực mới. Theo quan điểm của Bộ trưởng “không gian mới” ở đây là “không gian số”, lực lượng mới chính là “công nghệ số” và “nguồn lực mới” là “nhân lực số”. Còn yếu tố sản xuất mới là “dữ liệu số” và động lực mới là “sáng tạo số”.
Muốn đổi mới báo chí, dứt khoát và bắt buộc phải đầu tư đồng bộ cả 3 mặt trên và đó chính là đầu tư cho tương lai của báo chí.
Để đổi mới, phát triển báo chí thành công trong thời đại kỷ nguyên số, cần phải xác định: Không gian mạng là trận địa chính của báo chí. Thắng hay bại chính là ở chiến trường này, mặt trận này. Nói cụ thể hơn, bây giờ muốn truyền thông đạt hiệu quả không phải chỉ là “lên không gian mạng” mà phải “giành lại không gian mạng”. Báo chí cách mạng phải trở thành dòng chủ lưu, lực lượng nòng cốt để hướng dẫn dư luận xã hội trên không gian mạng (và nguồn thu chính của báo chí cũng chính là ở không gian mạng).
Muốn vậy, Báo chí cần có một không gian rộng lớn. Cần có thêm vai trò của trí tuệ nhân tạo AI để hỗ trợ, giúp đỡ báo chí trả lời được cái gì? ở đâu? khi nào? ra sao? chứ không phải chỉ đưa tin thông thường đơn thuần như trước đây. Bởi độc giả luôn muốn biết những gì sẽ xảy ra, đang xảy ra và sau này sẽ ra sao trong những dòng tin tức thông thường. Nghĩa là báo chí phải bình luận, diễn giải phải phân tích sâu, đa chiều, có tâm trí tuệ, đầy tính gợi mở, đề xuất được các giải pháp những vấn đề lớn cần tháo gỡ của ngành, địa phương của đất nước và thậm chí mang tầm quốc tế.
Để chiến thắng trong cuộc chiến không gian mạng hiện nay, nhiều chuyên gia, nhà báo có kinh nghiệm cho rằng: Hãy sử dụng công nghệ số để làm ngược lại một số nguyên tắc hoạt động báo chí đã thành lối mòn trước đây. Tức là thay vì viết thì hãy làm nền để mọi người biết, thay vì để họ đọc trên trang web của mình thì hãy để họ đọc trên các nền tảng khác nhau. Thay vì cung cấp thông tin thì hãy cung cấp tri thức, thay vì tự làm thì hãy hợp tác, thay vì phóng viên phải xử lý nhiều thông tin thì để cho AI xử lý nhiều thông tin thay họ...
Tóm lại: Công nghệ số, internet và truyền thông xã hội là những bệ phóng, cú hích mạnh mẽ góp phần đổi mới báo chí, tăng sức sống, sức chiến đấu cho báo chí.
Điều đặc biệt quan trọng cần hiểu và nhận thức đúng là: Dù cho công nghệ số hiện đại đến đâu, trí tuệ nhân tạo có vai trò biến ảo, hỗ trợ thế nào thì con người – Nhà báo vẫn là yếu tố quyết định thành công của sự nghiệp đổi mới báo chí. Do đó, ở tầm quốc gia và ở mỗi Tòa soạn báo chí, việc đào tạo, bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức, trình độ chuyên môn cho người làm báo luôn phải được quan tâm, đặt lên hàng đầu.
Hy vọng với nhận thức mới, quyết tâm mới báo chí cách mạng Việt Nam sẽ có những bước đột phá mạnh mẽ, làm tốt vai trò định hướng dư luận xã hội, tạo niềm tin cho nhân dân vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN./.
