Tỉnh Cà Mau có vị trí địa lý đặc biệt với sự kết hợp hài hòa của biển, rừng, cùng sự đan xem giữa các hệ sinh thái mặn, ngọt, lợ đã tạo ra nhiều loại sản vật, đặc sản đặc trưng, độc đáo, mang nhiều yếu tố truyền thống địa phương.
Trải qua hơn 3 năm thực hiện, chương trình OCOP tỉnh Cà Mau đã công nhận được 128 sản phẩm với 6 sản phẩm đạt 4 sao và 122 sản phẩm đạt 3 sao. Trong đó, có 113 sản phẩm thuộc ngành thực phẩm (chiếm 88%), 8 sản phẩm thuộc ngành đồ uống (chiếm 7%), 4 sản phẩm thuộc ngành thủ công mỹ nghệ, trang trí (chiếm 3%), 3 sản phẩm thuộc ngành vải, may mặc (chiếm 2%).
Tổng số chủ thể tham gia chương trình và được công nhận là 61 chủ thể (15 công ty/doanh nghiệp, chiếm 24%; 26 hợp tác xã, chiếm 43%; 20 hộ kinh doanh, chiếm 33%). Thông qua Chương trình OCOP, các chủ thể từng bước gia tăng quy mô sản xuất, cải thiện mô hình tổ chức quản lý, không ngừng cải tiến về chất lượng, tiêu chuẩn, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường (chứng nhận hữu cơ quốc tế IFOAM, HACCP, áp dụng công nghệ chế biến, kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm ở nhiệt độ thường,...).
Chương trình OCOP đã lan tỏa mạnh mẽ, được triển khai từ tỉnh đến xã, trở thành một trong những giải pháp quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới. Chương trình thu hút được sự quan tâm tham gia của nhiều thành phần, đối tượng. Đặc biệt, tại khu vực nông thôn, nơi tập trung nguồn nguyên liệu dồi dào và sự sẵn có của tri thức bản địa được lưu giữ, tích lũy qua nhiều thế hệ (nghề muối ba khía, nghề nuôi ong, nghề vót đũa đước, nghề làm tôm khô,...) giúp khơi dậy tiềm năng, lợi thế của các địa phương để phát triển sản phẩm, dịch vụ, ngành nghề nông thôn,…
Doanh thu từ các sản phẩm sau khi được công nhận tăng khoảng 10-30%, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho lao động nông thôn, với mức lương dao động từ 3-5 triệu đồng/tháng.
Theo số liệu ước tính, hiện có 21/61 chủ thể do phụ nữ làm chủ (chiếm 35%, tỷ lệ này tương đồng với báo cáo đánh giá của Chương trình OCOP quốc gia năm 2022 về tỷ lệ chung của toàn quốc), cho thấy chương trình thực sự là một trong những giải pháp quan trọng khai thác hiệu quả lực lượng lao động phụ nữ tại khu vực nông thôn, đóng góp vào mục tiêu bình đẳng giới.
Tuy nhiên, Chương trình OCOP của tỉnh Cà Mau vẫn còn gặp phải một số khó khăn nhất định. Bên cạnh những chủ thể có sự bứt phá, liên tục nâng chất vẫn còn nhiều chủ thể chưa chú trọng nâng cấp, nâng tầm cho sản phẩm, chỉ có 06/128 sản phẩm (4,7%) đạt 4 sao và chưa có sản phẩm 5 sao. Các tiêu chí nâng hạng đòi hỏi sự tập trung đầu tư, cải tiến quy trình sản xuất, hoàn thiện mẫu mã bao bì, chứng nhận quản lý chất lượng tiên tiến (HACCAP, ISO 22000:2018, VietGAP,...) và vượt quá khả năng của hầu hết các chủ thể; một số sản phẩm sau khi công nhận OCOP thể hiện sự kém bền vững về chất lượng; sản lượng cung ứng không đảm bảo do sản xuất theo thời vụ, chưa đầu tư các trang thiết bị bảo quản để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu ổn định,...
Trong khi đó, năm 2023, tỉnh Cà Mau được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trao quyền đăng cai tổ chức “Diễn đàn kết nối sản phẩm OCOP Đồng bằng sông Cửu Long” trong chuỗi sự kiện có hội thi dành cho các sản phẩm OCOP đạt 4 sao, 5 sao. Trước tình hình trên, để xứng tầm vị trí, vai trò của đơn vị chủ nhà đăng cai sự kiện, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử đã chỉ đạo các sở, ngành, đoàn thể tích cực vào cuộc, tập trung hỗ trợ các chủ thể OCOP thực sự có tiềm năng để nâng cấp, nâng tầm sản phẩm. Đồng thời, đề nghị việc thực hiện truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm OCOP là một trong những tiêu chí bắt buộc của Chương trình OCOP tỉnh Cà Mau.
Nỗ lực trên đã thể hiện bằng sự ra đời của Quyết định số 922/QĐ-UBND ngày 23/5/2023 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh về việc phân công sở, ngành, đoàn thể tỉnh thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ nâng hạng sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh năm 2023. Theo đó, toàn tỉnh có 17 chủ thể với 30 sản phẩm đăng ký tham gia nâng hạng như: bánh phồng tôm, thịt cua sinh thái, tôm sinh thái ngủ đông, tôm khô, nước cốt nhàu, trà xạ đen, rượu nếp cẩm, gạo sạch...).
Tuy nhiên, để giải pháp trên thực sự thành công, đạt kết quả mong đợi, các chủ thể OCOP phải ở tâm thế chủ động, tích cực, tự tìm kiếm giải pháp tháo gỡ khó khăn, không trông chờ, ỷ lại; nâng cấp, trau dồi trình độ quản lý kinh doanh; không ngừng đổi mới sáng tạo, áp dụng các giải pháp công nghệ vào sản xuất kinh doanh; tìm kiếm, mở rộng thị trường, quyết tâm xây dựng màu sắc thương hiệu cho doanh nghiệp nói riêng, Chương trình OCOP tỉnh Cà Mau nói chung./.
