Tại Thanh Hóa, phong trào xây dựng nông thôn mới (NTM) được triển khai mạnh mẽ, có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của nhân dân. Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh đã có 15 huyện đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ NTM; 374 xã và 831 thôn, bản đạt chuẩn; 4 huyện, 125 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 33 xã, 629 thôn bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; cùng với đó là 645 sản phẩm OCOP được công nhận. Thanh Hóa cũng là tỉnh đầu tiên ở Bắc Trung Bộ có huyện đạt chuẩn NTM nâng cao và hiện vẫn nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước.
Để diện mạo nông thôn thực sự mới, du lịch nông thôn được lựa chọn là một hướng đi mới, mang tính bền vững. Hiện nay, nhiều địa phương đã hình thành các điểm du lịch cộng đồng, biến du lịch thành “cầu nối” để vừa phát triển kinh tế, vừa hoàn thiện các tiêu chí NTM.
Bản Mạ (xã Thường Xuân) vốn được biết đến với cảnh quan núi rừng hùng vĩ và nét sống gắn bó cùng thiên nhiên. Khi được chọn làm điểm phát triển du lịch cộng đồng, cơ sở hạ tầng của bản được quan tâm đầu tư. Người dân cũng tham gia tích cực: sửa sang lại nhà sàn, trồng cây xanh, làm sạch đường ngõ. Có hộ còn hiến đất, bán luồng để góp cùng Nhà nước làm đường giao thông.
Những con dốc lầy lội trước kia nay đã được bê tông hóa. Xe máy, ô tô có thể đến tận từng ngõ nhỏ. Từ năm 2020, bản bắt đầu phát triển du lịch cộng đồng. Hiện có ba hộ làm homestay, vừa đón khách nghỉ dưỡng, vừa phục vụ ăn uống. Nhờ đó, nghề nuôi gà, nuôi lợn mán, nuôi cá dốc và dệt thổ cẩm đều phát triển mạnh hơn.
Ông Hà Văn Tiên Bí thư Chi bộ Bản Mạ cho biết: “Trước kia cá trong ao nuôi nhiều nhưng khó bán. Giờ khách đến đông, cá và nông sản đều tiêu thụ hết, bà con yên tâm làm ăn hơn.” Nhờ du lịch, bản Mạ không chỉ đạt chuẩn NTM mà còn có thêm động lực để phấn đấu trở thành bản kiểu mẫu vùng cao.
Khác với bản Bút, bản Đôn nổi bật ở việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa. Nằm giữa thung lũng bao quanh bởi núi đá vôi, bản đã tranh thủ chương trình NTM để làm đường kiên cố, mở lối đến tận từng nhà sàn. Xe khách có thể đưa du khách đến tận nơi, tạo điều kiện cho du lịch cộng đồng phát triển.
Điểm đặc biệt ở bản Đôn là phong trào văn hóa. Mỗi tối, phụ nữ trong bản mặc trang phục truyền thống Thái, biểu diễn văn nghệ phục vụ khách. Các đội văn nghệ không chỉ hoạt động trong bản mà còn liên kết với các bản khác trong vùng, tạo nên không gian văn hóa sống động. Nhờ vậy, tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM được duy trì và phát triển.
Hiện bản Đôn có 21 cơ sở lưu trú, trong đó nhiều homestay được đầu tư khang trang. Trung bình mỗi ngày, bản đón hàng trăm lượt khách. Nhu cầu ăn uống, dịch vụ đã kéo theo người dân mở rộng sản xuất: trồng rau sạch, nuôi vịt Cổ Lũng, trồng lúa nếp nương. Nhờ đó, đời sống ngày càng ổn định và khấm khá hơn.
Có thể thấy, du lịch nông thôn không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn trực tiếp góp phần hoàn thiện các tiêu chí nông thôn mới. Đây chính là hướng đi bền vững, giúp Thanh Hóa tiếp tục khẳng định vị trí trong phong trào xây dựng NTM của cả nước./.
