Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định số 2229/QĐ-TTg, phê duyệt "Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn đến 2050". Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một chiến lược mang tính tổng thể, dài hạn và đồng bộ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, đưa logistics trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần khẳng định vị thế quốc gia trên bản đồ thương mại toàn cầu.
Chiến lược mới không chỉ nhấn mạnh vai trò của logistics như “huyết mạch” của nền kinh tế, mà còn đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics tầm khu vực trong thập niên tới. Tận dụng lợi thế địa lý, tiềm năng kinh tế biển cùng xu thế chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, chiến lược đề ra những chỉ tiêu cụ thể, vừa thách thức, vừa khả thi.
Đến năm 2035, tỷ trọng logistics trong GDP dự kiến đạt 5-7%, chi phí logistics giảm xuống còn 12-15% GDP, xếp hạng LPI của Việt Nam nằm trong nhóm 40 quốc gia hàng đầu. Cả nước sẽ hình thành ít nhất 5 trung tâm logistics hiện đại và 70% lao động trong ngành được đào tạo bài bản. Xa hơn, đến năm 2050, Việt Nam hướng tới mục tiêu lọt top 30 quốc gia có năng lực logistics mạnh nhất, với 10 trung tâm logistics tầm cỡ, 90% nhân lực được đào tạo chuyên sâu, trong đó một nửa có trình độ đại học trở lên.
Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Chính phủ xác định 9 nhóm giải pháp đột phá, tập trung vào cải thiện thể chế, hạ tầng, công nghệ, nhân lực và hợp tác công - tư.
Trước hết, việc hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước được xem là nền tảng. Chính phủ sẽ thúc đẩy xây dựng mô hình “hải quan số - hải quan thông minh”, giúp giảm thời gian thông quan, cắt giảm chi phí và tăng tính minh bạch. Song song đó, hệ thống pháp luật liên quan đến logistics sẽ được rà soát, bổ sung, tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh, minh bạch và khuyến khích khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn.
Về phát triển hạ tầng, chiến lược tập trung đầu tư đồng bộ các tuyến cảng biển, cảng hàng không, cảng cạn, đường sắt liên vận quốc tế, đồng thời phát triển các trung tâm logistics lớn tại Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng và Đà Nẵng - những đầu mối kết nối quan trọng của cả nước. Hạ tầng phục vụ thương mại điện tử, kho thông minh và logistics đô thị xanh cũng được ưu tiên, nhằm giảm chi phí và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.
Song hành với đó là thúc đẩy liên kết vùng và phát triển thị trường logistics. Các vùng kinh tế trọng điểm như Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và miền Trung sẽ hình thành các “cực tăng trưởng logistics”, kết nối qua hành lang kinh tế hiện đại. Việc thu hút các tập đoàn phân phối, sản xuất lớn cùng phát triển khu phi thuế quan và khu thương mại tự do sẽ giúp Việt Nam trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa của khu vực.
Một trong những trụ cột quan trọng là nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp logistics. Chính phủ định hướng triển khai các chương trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong toàn ngành. Công nghệ số giúp tối ưu hóa vận hành, tự động hóa kho bãi, trong khi chuyển đổi xanh thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo và phương tiện vận tải ít phát thải, phù hợp cam kết phát thải ròng bằng không vào năm 2050.
Cùng với đó, nguồn nhân lực logistics chất lượng cao được xem là yếu tố quyết định. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2050, 90% lao động trong ngành có trình độ chuyên môn, trong đó 50% có bằng đại học trở lên. Bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia sẽ được ban hành, làm cơ sở cho đào tạo và đánh giá nhân lực, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế để cập nhật công nghệ và kinh nghiệm tiên tiến.
Không chỉ dựa vào khu vực công, chiến lược còn phát huy vai trò của các hiệp hội và doanh nghiệp tiên phong. Những doanh nghiệp logistics lớn sẽ được khuyến khích dẫn dắt thị trường, hình thành chuỗi cung ứng hiện đại, kết nối với mạng lưới toàn cầu. Các hiệp hội sẽ là cầu nối giữa nhà nước và doanh nghiệp, tổ chức hội nghị, diễn đàn, triển lãm quốc tế để quảng bá thương hiệu logistics Việt Nam.
Bộ Công Thương giữ vai trò chủ trì, phối hợp cùng các bộ, ngành và địa phương triển khai kế hoạch hành động, kiểm tra, sơ kết và báo cáo định kỳ lên Thủ tướng. Mỗi bộ, ngành sẽ có nhiệm vụ cụ thể trong việc phát triển hạ tầng, đào tạo nhân lực, chuẩn hóa tiêu chí và áp dụng mô hình hải quan thông minh.
Theo TS. Bùi Bá Nghiêm, Phó Trưởng ban soạn thảo Chiến lược, việc ban hành văn kiện này đánh dấu bước ngoặt lớn của ngành logistics Việt Nam. Ông nhận định, chiến lược không chỉ tạo khuôn khổ chính sách thống nhất, mà còn mở ra cơ hội để Việt Nam vươn lên thành trung tâm logistics của khu vực, giảm chi phí, tăng hiệu quả chuỗi cung ứng và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Tuy nhiên, con đường phía trước không dễ dàng. Việt Nam sẽ phải đối mặt với thách thức huy động nguồn vốn lớn, cạnh tranh gay gắt từ các trung tâm logistics khu vực và nhu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh.
“Với sự quyết tâm của Chính phủ, cùng sự đồng hành của các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp, Việt Nam hoàn toàn có thể kỳ vọng trở thành trung tâm logistics khu vực vào năm 2035, và vươn tầm thế giới vào năm 2050”, TS. Nghiêm khẳng định.
