Bản hòa ca giữa thiên nhiên và nhịp sống đổi thay
Huyện Mường Lát (Thanh Hóa), ẩn mình giữa núi rừng trùng điệp, từng là vùng đất của những thử thách khắc nghiệt. Cuộc sống nơi đây gắn liền với những mái nhà đơn sơ nép bên vách núi, những con người lam lũ bám nương, bám rẫy để mưu sinh. Sự biệt lập khiến việc tiếp cận giáo dục, y tế và các dịch vụ thiết yếu trở nên khó khăn, trong khi kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào nông nghiệp tự cung tự cấp, năng suất thấp, đời sống người dân chật vật trong vòng xoáy thiếu thốn.
Cái nghèo, cái đói đeo bám dai dẳng, đẩy không ít người vào cảnh khốn cùng. Không cam chịu cuộc sống quẩn quanh, một số người đã liều mình bước qua ranh giới đạo lý, bất chấp luật pháp, thậm chí đánh đổi cả tính mạng để lao vào con đường buôn bán ma túy, gieo rắc "cái chết trắng" cho bản làng. Hậu quả là những mái ấm tan vỡ, những đứa trẻ lớn lên trong sự thiếu thốn cả vật chất lẫn tình thương.
Thế nhưng, giữa bức tranh ảm đạm ấy, vẫn có những tia sáng hy vọng le lói, những con người không cam chịu số phận, vươn lên bằng đôi tay và ý chí kiên cường. Nhiều hộ gia đình đã mạnh dạn chuyển đổi mô hình sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi để thoát nghèo. Họ giống như những cây gỗ rừng, cắm sâu bộ rễ vào lòng đất cằn, chắt chiu từng dưỡng chất để vươn mình mạnh mẽ.
Sự đổi thay không chỉ hiện hữu trên từng con đường được mở rộng, những mái nhà khang trang dần thay thế tranh tre cũ kỹ, mà quan trọng hơn cả, là sự thay đổi trong tư duy của người dân. Nếu trước đây, bà con chỉ quen canh tác nương rẫy nhỏ lẻ, dựa vào thiên nhiên mà sản xuất bấp bênh, thì nay, họ đã chủ động tiếp cận khoa học, chuyển đổi mô hình kinh tế, tận dụng lợi thế sẵn có để làm giàu.
Đặc biệt, từ khi triển khai thực hiện Chương trình OCOP và các chính sách hỗ trợ đã trở thành động lực thúc đẩy chuyển dịch sản xuất. Người dân dần từ bỏ lối canh tác tự cung tự cấp, hướng tới sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị nông sản, tạo thu nhập ổn định và từng bước thoát nghèo.
Tiêu biểu là bà Lương Thị Nồng, Giám đốc HTX Nông lâm Chung Thành (xã Quang Chiểu), với sản phẩm OCOP 3 sao gạo nếp Cay Nọi mang lại hiệu quả kinh tế cao. Nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa các hộ nông dân theo tiêu chuẩn VietGAP, giống lúa đặc sản này không chỉ đảm bảo chất lượng mà còn có đầu ra ổn định, tạo sinh kế bền vững cho hàng chục hộ gia đình.
Bên cạnh đó, UBND huyện Mường Lát cũng bắt tay với các doanh nghiệp triển khai mô hình trồng sắn tại các xã Trung Lý, Mường Lý, Pù Nhi và Tam Chung. Với hơn 3.000ha diện tích trồng sắn, năng suất trung bình đạt 180 tạ/ha, tổng sản lượng ước tính 54.000 tấn mỗi năm, mô hình này mang lại doanh thu hơn 100 tỷ đồng, tạo bước đột phá trong phát triển nông nghiệp hàng hóa.
Không chỉ có trồng trọt, các chương trình hỗ trợ từ Nhà nước còn mở ra nhiều mô hình kinh tế bền vững khác, từ trồng rừng gỗ lớn, phát triển cây dược liệu dưới tán rừng, đến chăn nuôi gia súc theo hướng hàng hóa. Đặc biệt, một số địa phương còn mạnh dạn khai thác tiềm năng du lịch cộng đồng, biến bản làng thành điểm đến hấp dẫn, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa và nâng cao đời sống người dân.
Hành trình vượt khó, viết tiếp tương lai
Giờ đây, dưới màn sương mờ ảo, Mường Lát hôm nay đang chuyển mình mạnh mẽ. Những con đường mở rộng, bản làng rộn rã tiếng cười, những mô hình kinh tế mới nhen nhóm niềm tin đổi đời – tất cả tạo nên một bức tranh đầy sức sống nơi biên giới. Để có được diện mạo này, Mường Lát đã trải qua một hành trình dài, vượt qua muôn vàn khó khăn.
Nhiều năm trước, gia đình anh Thao Văn Tông là một trong những hộ nghèo điển hình của Mường Lát. Thu nhập chính chỉ dựa vào bốn sào nương trồng lúa và ngô, năm được mùa thì đủ ăn, năm mất mùa lại chật vật xoay xở từng bữa. Không cam chịu cảnh nghèo đói, anh bàn với vợ con vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội để đầu tư phát triển kinh tế.
Nhận thấy địa phương có điều kiện thuận lợi để chăn nuôi đại gia súc, anh quyết định mua một cặp bò và một con lợn giống về nuôi. Theo anh Tông, nguồn thức ăn cho bò chủ yếu là cỏ voi và thân cây chuối, dễ kiếm, chi phí thấp. Để đảm bảo đàn bò phát triển tốt, anh tuân thủ chặt chẽ các biện pháp phòng bệnh và tiêm phòng định kỳ.
Nhờ chăm sóc bài bản, đàn bò của anh ngày càng sinh sôi. Hiện tại, gia đình anh nuôi bảy con bò, gồm năm bò thịt và hai bò giống. Nhờ chăn nuôi, anh không chỉ thoát nghèo mà còn có nguồn thu nhập ổn định, từng bước vươn lên làm giàu.
Chia sẻ về hành trình vượt khó, anh Thao Văn Tông nói: "Gia đình tôi trước đây cũng khó khăn như bà con trong bản. Nhờ được Nhà nước hỗ trợ vay vốn, tôi mua đôi bò về nuôi. Bây giờ, không chỉ trả hết nợ ngân hàng mà còn có vốn để đầu tư mua thêm bò thịt. Cuộc sống gia đình đã khấm khá hơn nhiều.
Câu chuyện của anh Tông là minh chứng sống động cho sự đổi thay ở Mường Lát. Với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và tinh thần tự lực, tự cường của người dân, vùng đất này đang khoác lên mình diện mạo mới. Bà Trương Thị Huyên, Trưởng phòng Dân tộc và Tôn giáo huyện Mường Lát, chia sẻ: "Trước kia, cuộc sống ở đây vô cùng khó khăn. Nhưng đến nay, nhiều gia đình đã thoát nghèo, ổn định cuộc sống.
Nhằm đưa Mường Lát phát triển nhanh, bền vững, thu hẹp khoảng cách với các địa phương miền núi khác, ngày 29/9/2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TU về xây dựng và phát triển huyện đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Chỉ sau hai năm triển khai, nhiều kết quả tích cực đã được ghi nhận: tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân giai đoạn 2021-2024 ước đạt 3,24%; giá trị sản xuất bình quân trên mỗi héc-ta đất trồng trọt đạt khoảng 50 triệu đồng; tổng huy động vốn đầu tư toàn xã hội lên tới 2.845 tỷ đồng.
Mường Lát hôm nay không chỉ là những dãy núi hùng vĩ, những con đường uốn lượn quanh co, mà còn là nơi khắc họa những đổi thay kỳ diệu. Chạm vào mảnh đất này là chạm vào sức sống mãnh liệt, ý chí kiên cường của con người – những người đang viết tiếp câu chuyện vươn lên giữa đại ngàn./.
