PPP chưa thu hút được nhà đầu tư tư nhân
Ngày 24/4/2024, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp cùng Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh ( ITPC) tiếp tục tổ chức Phiên toàn thể Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư 2024 - Kỳ 1.
Phiên Toàn thể Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư 2024 - Kỳ 1 đã thu hút sự tham gia của đại diện nhiều cơ quan Ban, ngành cùng gần 200 đại biểu là nhà đầu tư, hiệp hội doanh nghiệp, các chuyên gia pháp lý trong các lĩnh vực.
Phát biểu khai mạc, TS Trần Du Lịch - Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 cho biết: “Tính đến thời điểm hiện tại, Thành phố đã kêu gọi 54 dự án đầu tư theo hình thức PPP với 41 dự án trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, y tế theo Nghị quyết 181/NQ-HĐND; 5 dự án BOT công trình giao thông đường bộ hiện hữu và thêm 8 dự án khác thuộc lĩnh vực giáo dục, thể thao vừa được Thành phố Thủ Đức kêu gọi vốn đầu tư ngày 17/4 vừa qua”.
“Thành phố cũng rất nỗ lực thực hiện hoá các quy định tại Nghị quyết 98 trong việc triển khai các dự án PPP trên địa bàn thành phố. Tuy vậy, có thể thấy, quá trình kêu gọi, triển khai các dự án PPP đang gặp một số vướng mắc như thiếu hướng dẫn cụ thể cũng như các vấn đề liên quan đến tính phù hợp của hình thức PPP đối với một số dự án”, TS. Trần Du Lịch cho biết thêm.
Lợi ích của đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) đã thấy rõ, Việt Nam là một trong những quốc gia đã và đang theo đuổi PPP như một lựa chọn chiến lược để huy động đầu tư tư nhân và cải thiện việc cung cấp dịch vụ công. Tuy nhiên, việc thực hiện PPP ở Việt Nam gặp nhiều khó khăn, trở ngại, dẫn đến số lượng dự án thành công thấp và khối kinh tế tư nhân còn dè dặt, đặc biệt là những nhà đầu tư thực sự có tiềm năng, muốn tham gia nghiêm túc.
Đánh giá về thách thức trong việc thực hiện các dự án PPP hiện nay, ông Ngô Thanh Tùng - Luật sư thành viên Công ty Luật TNHH Quốc tế Hồng Đức (VILAF), trọng tài viên VIAC cho biết: “Một trong những thách thức chính trong việc thực hiện PPP ở các nước đang phát triển là thiếu khung pháp lý và quy định rõ ràng và nhất quán xác định vai trò, trách nhiệm và quyền của các đối tác nhà nước và tư nhân, cũng như các thủ tục, tiêu chí và cơ chế lựa chọn, thẩm định, phê duyệt, mua sắm, quản lý hợp đồng, giám sát và đánh giá dự án. Bên cạnh đó, vấn đề về năng lực thể chế và nguồn nhân lực của khu vực công cũng là một yếu tố làm cản trở sự thành công của các dự án PPP”.
“Như vậy, để cải thiện tình hình, vượt qua những thách thức này và nắm bắt cơ hội của các dự án PPP trong các lĩnh vực xã hội, Chính phủ, khu vực công và cả khu vực tư nhân cần áp dụng một số biện pháp cụ thể, chẳng hạn như xây dựng và áp dụng các phương pháp và chỉ số phù hợp, tham gia và tham vấn với các bên liên quan, cung cấp các ưu đãi và hỗ trợ tài chính và phi tài chính, lồng ghép và điều chỉnh các dự án PPP trong các lĩnh vực xã hội với các kế hoạch và chiến lược phát triển quốc gia và địa phương, bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình của các dự án PPP”, LS Ngô Thanh Tùng nhấn mạnh.
Cần điều chỉnh kịp thời để PPP phù hợp với thực tế
Liên quan đến vấn đề “Lựa chọn loại hợp đồng PPP và yêu cầu về bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư trong quá trình thực hiện dự án PPP”, bà Nguyễn Thị Linh Giang - Chánh Văn phòng PPP Cục Quản lý Đấu thầu (Bộ Kế hoạch & Đầu tư) chia sẻ: “Từ khi Luật PPP ra đời và có hiệu lực vào năm 2021, đã có tổng cộng 36 dự án được triển khai theo hình thức PPP, trong đó, đa phần các dự án được thực hiện dưới dạng hợp đồng BOT (28/36 dự án), còn lại các dự án được thực hiện dưới dạng BLT, BOO và 1 dự án triển khai dưới dạng hợp đồng O&M. Điều này có thể khẳng định mức độ ưu thích của nhà đầu tư khi lựa chọn loại hợp đồng”.
“Cần có hợp đồng mẫu nhằm hướng tới hài hoà mối quan hệ giữa các bên trên nguyên tắc cân bằng lợi ích giữa khu vực công tư. Tuy vậy, vấn đề đặt ra là phải xây dựng hợp đồng mẫu như thế nào để phù hợp với từng lĩnh vực, tương ứng với nhu cầu của từng ngành, chỉ có như vậy, hợp đồng mẫu mới phát huy tác dụng triệt để là một công cụ để làm rõ quyền, lợi ích, nghĩa vụ, tạo căn cứ để phòng ngừa những rủi ro, xây dựng phương án xử lý hiệu quả cho từng trường hợp”, bà Nguyễn Thị Linh Giang chia sẻ thêm.
Bà Cao Thị Phi Vân - Phó Giám đốc ITPC cho biết: “ILS Forum là nơi trao đổi và kết nối giữa các nhà đầu tư đang tham gia và đã hoạt động tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là mô hình có thể phát huy và cộng hưởng thế mạnh của nhiều đơn vị, tổ chức và cá nhân đóng góp vào phát triển chung của kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung”.
“Sau Phiên Trù bị vào ngày 12 tháng 4 năm 2024 vừa qua, đã có hơn 30 ý kiến từ cộng đồng nhà đầu tư, đơn vị tư vấn, hiệp hội doanh nghiệp đã được tập hợp và chuyển đến Tiểu ban Chuyên môn của ILS Forum 2024 - Kỳ I. Những chia sẻ, ý kiến mang tính xây dựng trong Phiên Toàn thể sẽ cung cấp nhiều sáng kiến, góp ý phù hợp cho TP. Hồ Chí Minh trong việc triển khai, phát triển các dự án PPP trong tương lai”, bà Cao Thị Phi Vân cho biết thêm.
Nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư trong phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện nguồn vốn ngân sách còn hạn chế, việc thực hiện thu hút khu vực tư nhân tham gia phát triển kinh tế - xã hội, nhất là đầu tư dưới hình thức hợp tác công tư (PPP) là rất cần thiết. Hình thức hợp tác này sẽ mang lại lợi ích cho cả hai bên vì tận dụng được nguồn lực tài chính và quản lý từ tư nhân, trong khi vẫn đảm bảo các lợi ích cho người dân. PPP thể hiện một khuôn khổ có sự tham gia của khu vực tư nhân nhưng vẫn ghi nhận vai trò của Chính phủ đảm bảo đáp ứng các nghĩa vụ xã hội và thúc đẩy trong cải cách đầu tư công.
Do đó, các ý kiến, đóng góp đa dạng trong xuyên suốt Phiên Trù bị và Phiên Toàn thể của Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư 2024 - Kỳ 1 đã cho thấy chủ đề PPP hiện đang là vấn đề quan trọng và “nóng” của TP. Hồ Chí Minh và Việt Nam. Trên cơ sở các ý kiến, Diễn đàn sẽ đưa ra báo cáo tổng hợp cuối cùng và có các kiến nghị chi tiết, khả thi đến lãnh đạo Thành phố nhằm giúp cơ quan chính quyền địa phương kêu gọi đầu tư hiệu quả, đồng thời cũng giúp nhà đầu tư an tâm hơn khi quyết định đồng hành cùng Thành phố trong các dự án PPP thời gian tới./.
