Nội dung trên được Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn trao đổi tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với Doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) với chủ đề "Nhiệm vụ, giải pháp góp phần tăng trưởng kinh tế hai con số, phát triển đất nước nhanh và bền vững" ngày 27/2 tại Hà Nội.
Cần sớm có các chính sách đột phá để tháo gỡ khó khăn cho DNNN
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn: DN nhà nước từ lâu đã giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, không chỉ trong việc tạo ra nguồn thu ngân sách mà còn đóng vai trò dẫn dắt các lĩnh vực trọng điểm như năng lượng, hạ tầng, tài chính, và công nghiệp chế biến. Trong năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu huy động khoảng 4 triệu tỷ đồng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trong đó, DNNN sẽ cùng với khu vực DN tư nhân và DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tạo thành ba trụ cột chính giúp nền kinh tế Việt Nam phát triển độc lập, tự chủ.
Một trong những trọng tâm của DNNN là tập trung đầu tư vào các ngành công nghiệp mũi nhọn, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại và đổi mới sáng tạo để nâng cao năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, việc xây dựng hệ sinh thái DN và chuỗi giá trị sẽ giúp DNNN không chỉ phát triển bền vững mà còn vươn tầm quốc tế.
Bên cạnh đó, DNNN cũng được giao trọng trách tiên phong trong chiến lược "xanh hóa nền kinh tế". Điều này đồng nghĩa với việc chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, giảm phát thải khí carbon và thực hiện các cam kết tại COP26, COP28. Đồng thời, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy chuyển đổi số cũng là yếu tố cốt lõi giúp DNNN phát huy tối đa tiềm năng của mình.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn thẳng thắn thừa nhận: Một trong những vấn đề quan trọng mà các DN nhà nước đang phải đối mặt là cơ chế pháp lý chưa hoàn thiện, gây cản trở sự phát triển. Do đó, Bộ Tài chính nhấn mạnh rằng các cơ quan quản lý cần sớm có các chính sách đột phá để tháo gỡ khó khăn cho DNNN.
Đặc biệt, việc ban hành Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại DN (thay thế Luật số 69/2014/QH13) là cần thiết để tạo hành lang pháp lý thông thoáng hơn, giúp DNNN hoạt động hiệu quả.
Theo đó, Luật mới sẽ tập trung vào 3 việc. Thứ nhất là tăng quyền tự chủ cho DNNN, giúp DN có thể quyết định các vấn đề đầu tư, sử dụng vốn mà không phải chịu quá nhiều ràng buộc từ cơ quan chủ quản. Thứ hai là tách bạch chức năng quản lý nhà nước với chức năng chủ sở hữu DN, giảm thiểu tình trạng can thiệp hành chính vào hoạt động của DN. Thứ ba là nâng cao tính minh bạch và giám sát, đảm bảo DNNN hoạt động hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí, tham ô, tham nhũng.
Ngoài ra, Chính phủ cũng cần có chính sách linh hoạt trong điều hành kinh tế vĩ mô, đảm bảo ổn định tài chính, tiền tệ, và thúc đẩy đầu tư công theo hướng dẫn dắt đầu tư tư nhân.
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Đào Minh Tú cho biết: Xác định DNNN là trụ cột của nền kinh tế quốc gia, vì thế năm 2024, Ngân hàng Nhà nước đã tập trung rất nhiều vào tăng trưởng tín dụng. Kết quả cho thấy, năm 2024, tăng trưởng toàn nền kinh tế đạt 15,8%, nhưng riêng tăng trưởng tín dụng cho DNNN tăng khoảng 16%. Số dư nợ 540.000 tỷ đồng trên tổng số dư nợ của cả nước là 15,8 triệu tỷ đồng. Tỉ lệ dư nợ của các DNNN chiếm gần 40% trong tổng dư nợ của cả nước. Với con số này, chúng tôi cho rằng đây là sự tập trung cao cho những doanh nghiệp quan trọng của nhà nước.
Năm 2024 và đến thời điểm này, chúng ta đã tập trung tháo gỡ nhiều khó khăn, không chỉ có các ngân hàng thương mại mà ngay cả quan hệ các ngân hàng thương mại với các DNNN, đặc biệt trong vấn đề thủ tục, tín dụng (ví dụ như vấn đề tài sản đảm bảo hầu như không đặt ra đối với DNNN; DNNN vay vốn đầu tư ngắn hạn chỉ bằng tín chấp, vay vốn trung và dài hạn thì sử dụng những tài sản hình thành từ vốn vay - nếu có). Hầu hết 4 ngân hàng nhà nước đều tập trung cho vay các loại hình DNNN.
Có một số việc mà chúng tôi rất tích cực triển khai để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp.
Thứ nhất là vấn đề lãi suất. Năm ngoái, công tác điều hành giữ mức ổn định và năm nay vẫn tiếp tục ổn định. Mấy hôm vừa rồi, một số ngân hàng tăng lãi suất huy động. Ngay hôm qua, chúng tôi đã họp yêu cầu chấn chỉnh vấn đề này. Lãi suất năm nay sẽ điều hành tương đối ổn định, theo chiều hướng lãi suất của các ngân hàng thương mại tiếp tục giảm khi chính các ngân hàng đang giảm các chi phí hành chính của mình, qua đó giảm lãi suất.
Thứ hai là chúng tôi đảm bảo vấn đề về tỉ giá. Năm ngoái, chúng tôi điều hành tỉ giá chỉ dao động trong khoảng 5%. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ giá biến động ở mức nhỏ nhất. Năm nay, với tiềm lực của chúng ta, với dự trữ ngoại hối và điều hành của Ngân hàng Nhà nước, chúng tôi sẽ tiếp tục đảm bảo được tỉ giá ổn định. Chính vì thế, điều này sẽ đem lại yên tâm cho các doanh nghiệp, nhất là những doanh nghiệp lớn liên quan đến xuất nhập khẩu.
Về thị trường ngoại tệ, chúng tôi đảm bảo sẽ cân đối tốt thị trường này, kể cả xuất nhập khẩu. Về tiếp cận tín dụng, chúng tôi đã mở rộng điều kiện rất nhiều. Ngay cả chính sách cơ cấu lại nợ vẫn tiếp tục được thực hiện.
Năm nay, với tinh thần phấn đấu tăng trưởng hai con số, yêu cầu mức đặt ra tăng trưởng tín dụng là 16%. Việc đặt mức tín dụng này có thể ảnh hưởng đến lạm phát nhưng chúng tôi sẽ cân đối để tăng trưởng GDP đạt 8% như kế hoạch đã đặt ra.
Chúng tôi cho rằng, đây là dịp để chuyển mạnh tăng trưởng tín dụng, nhưng cũng là cơ hội chuyển đổi cơ cấu đầu tư tín dụng, tập trung vào những lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm, tức là phần lớn sẽ thuộc lĩnh vực của các DNNN.
Cần giải pháp tạo đột phá trong đầu tư và huy động nguồn lực các DNNN
Để đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số vào giai đoạn 2026-2030, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn đề xuất một loạt các giải pháp nhằm tận dụng tối đa nguồn lực từ DNNN. Theo đó, cần xây dựng kịch bản tăng trưởng cụ thể: Chính phủ và các địa phương cần có kế hoạch chi tiết để thúc đẩy kinh tế, tập trung vào những ngành có tiềm năng đột phá.
Cần tiếp tục phát huy các động lực truyền thống như đẩy mạnh đầu tư công, tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Lãnh đạo Bộ Tài chính đề nghị cần thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, tăng cường đổi mới công nghệ, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Cần tái cơ cấu ngành và lĩnh vực, từ đó bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội, nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh. Cần huy động tối đa vốn từ DNNN, khai thác các nguồn tài chính hiện có để đầu tư vào các dự án trọng điểm quốc gia.
Dưới góc độ là đơn vị đang đóng vai trò quan trọng trong việc tái cơ cấu các DN nhà nước, ông Nguyễn Chí Thành, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) chia sẻ: Theo kế hoạch phát triển 5 năm đã được Thủ tướng phê duyệt, hiện 5/6 chỉ tiêu lớn trong kế hoạch đã đạt và trung bình trong 5 năm, đơn vị đều đạt tăng trưởng hai con số.
Năm 2024, SCIC đã đạt mức doanh thu và lợi nhuận tăng trưởng 50% so với năm trước, đồng thời nộp ngân sách hơn 10.000 tỷ đồng – mức cao nhất kể từ khi thành lập. Trong năm 2025, SCIC đặt mục tiêu tăng trưởng 12%.
Về đầu tư, năm nay, SCIC dự kiến giải ngân gần 15 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 10 lần so với năm 2023; sẽ tập trung phấn đấu trong một số dự án cụ thể như Cảng tổng hợp Cái Mép; thay mặt nhà nước tham gia vào dự án phát hành cổ phiếu, tăng vốn điều lệ tại Vietnam Airlines; tăng vốn cho ngân hàng BIDV; xem xét tăng vốn cho Ngân hàng Quân đội...
Với quỹ đầu tư tài chính, SCIC đang cơ cấu, đầu tư bổ sung thêm vào Bệnh viện Giao thông vận tải; tăng vốn cho công ty con Công ty TNHH SCIC...
"Hiện nay chúng tôi đã phối hợp với các quỹ đầu tư của Vùng Vịnh để kết nối các khoản đầu tư gián tiếp của các nước khu vực này vào Việt Nam. Hiện nay chúng tôi đang phối hợp với Bộ Ngoại giao tổ chức diễn đàn về quỹ đầu tư toàn cầu vào Việt Nam", ông Nguyễn Chí Thành cho hay.
Tại Hội nghị, đại diện các Tập đoàn, Tổng công ty lớn cũng nêu nhiều kiến nghị để DNNN phát huy tốt vai trò dẫn dắt, cần tiếp cải thiện môi trường kinh doanh, đặc biệt là các đề xuất tạo điều kiện thuận lợi về tài chính.
Các DN đề nghị Bộ Tài chính sớm tổng hợp và trình Quốc hội ban hành Luật quản lý và đầu tư vốn nhà nước vào DN thay thế Luật 69. Các DN cũng đề nghị Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan xây dựng cơ chế thúc đẩy phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan để giải quyết hiệu quả các vấn đề tồn đọng, đặc biệt là cơ chế chính sách xử lý hàng tồn tại cảng biển, giúp giảm gánh nặng chi phí logistics...
Tại Hội nghị, lãnh đạo Chính phủ đã giao Bộ Tài chính phải hoàn thành việc giao chỉ tiêu tăng trưởng cho các DN, ngân hàng nhà nước trước ngày 15/3. Theo lãnh đạo Chính phủ, ngoài nỗ lực lớn, quyết tâm cao, hành động quyết liệt, các DN, ngân hàng chủ động để xuất các chính sách, công cụ cần thiết (như liên quan tăng vốn điều lệ, phát hành trái phiếu, vay tín dụng…) để thực hiện mục tiêu đã đề ra.
Lãnh đạo Chính phủ cũng yêu cầu các bộ ngành thiết kế, thực hiện các chính sách vĩ mô để giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển theo thực tiễn. Lãnh đạo Chính phủ đã lấy ví dụ về sự cần thiết giải quyết dứt điểm vấn đề vốn liên quan BOT. Đồng thời, lãnh đạo Chính phủ nhấn mạnh, các công cụ chính sách phải huy động tối đa nguồn lực xã hội, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư, đẩy mạnh hợp tác công tư theo tinh thần mọi thứ đều có thể làm hợp tác công tư chứ không chỉ hạ tầng./.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh chính đề nghị các DNNN phải thực sự tiên phong trong 6 lĩnh vực. Bao gồm:
Thứ nhất, tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.
Thứ hai, tiên phong trong đóng góp tích cực, hiệu quả hơn nữa cho 3 đột phá chiến lược, nhất là đột phá về thể chế đang là điểm nghẽn của điểm nghẽn.
Thứ ba, tiên phong trong bứt phá tăng trưởng, đóng góp thiết thực, hiệu quả cho tăng trưởng, phát triển đất nước nhanh, bao trùm, bền vững.
Thứ tư, tiên phong trong phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức, trong đầu tư nghiên cứu và phát triển.
Thứ năm, tiên phong tích cực tham gia thực hiện chính sách xã hội và an sinh xã hội, bảo đảm công bằng, tiến bộ, không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển, nhất là trong chương trình nhà ở xã hội và xóa nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước.
Thứ sáu, tiên phong tạo hàng hóa, sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam, tham gia chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia, vị thế đất nước trong tham gia dẫn dắt các cuộc chơi toàn cầu.
Từ đó, Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp phải xem làm được gì, đóng góp được gì cho đất nước; cả nước tăng trưởng ít nhất 8% thì các doanh nghiệp phải tăng trưởng từ 8% trở lên. Thủ tướng yêu cầu Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc trực tiếp chỉ đạo, Bộ Tài chính hoàn thành việc giao chỉ tiêu tăng trưởng cho các doanh nghiệp, ngân hàng Nhà nước trước ngày 15/3. Ngoài nỗ lực lớn, quyết tâm cao, hành động quyết liệt, các doanh nghiệp, ngân hàng chủ động để xuất các chính sách, công cụ cần thiết (như liên quan tăng vốn điều lệ, phát hành trái phiếu, vay tín dụng…) để thực hiện mục tiêu đã đề ra.
