Cả bản làm du lịch
Cách đây độ 10 năm, phong trào làm du lịch cộng đồng bắt đầu manh nha tại một số địa phương ở Yên Bái như Mù Cang Chải, Nghĩa Lộ, Văn Chấn...
Ban đầu, người dân bản địa không mặn mà với dịch vụ lạ lẫm như vậy. Bởi người dân không quen chào mời khách, không biết cách phục vụ thế nào cho chuyên nghiệp.
Nhưng may mắn đối với du lịch ở thung lũng Mường Lò (thị xã Nghĩa Lộ nằm trong thung lũng Mường Lò) là một số mô hình điểm khá thành công, từ đó tạo động lực cho những gia đình khác. Thấy những hộ mô hình điểm giàu lên nhờ làm du lịch, những gia đình khác cũng làm theo, tạo nên phong trào phát triển du lịch cộng đồng mạnh chưa từng có tại Nghĩa Lộ nói riêng và Yên Bái nói chung.
Chị Lường Thị Hồng Chung – gia đình đầu tiên làm du lịch cộng đồng tại bản Chao Hạ 1, thị xã Nghĩa Lộ kể lại: Năm 2011, gia đình chị được một số công ty du lịch đến đặt vấn đề hợp tác làm du lịch cộng đồng. Chị liền nắm bắt cơ hội này và sửa sang lại nhà cửa, chỗ ăn ngủ... Hồi đầu làm du lịch, còn nhiều bỡ ngỡ, thành thử, phong cách phục vụ cũng đậm chất thôn quê. Ban đầu là khách tây du lịch bụi, sau đến các đoàn thanh niên thành phố đi phượt. Ngoài một số món đặc sản của vùng miền như xôi ngũ sắc, lợn bản, cá nướng bản địa… Khách hỏi thứ gì mới vào làng đi mua thứ đó.
Ngôi nhà sàn gia đình chị Chung dùng cho thuê rộng khoảng trên 100 mét vuông, khá sạch sẽ, tinh tươm. Xung quanh có sân rộng dùng cho các hoạt động ngoài trời. Không gian bên trong nhà đủ để phục vụ số lượng đoàn khách quy mô từ vài chục cho đến cả trăm người. Phía trước nhà là cánh đồng thơm mùi lúa chín và con đường uốn lượn quanh co, tạo cảnh quan đẹp, thêm trải nghiệm cho du khách.
Đặc biệt, ngôi nhà được thiết kế đúng theo phong cách văn hóa của người Thái, chia làm 2 dãy, mỗi dãy 5 giường đối diện nhau. Các giường được ngăn cách nhau bằng rèm…
Sau một số thành công của gia đình chị Chung, nhiều hộ dân khác tại Nghĩa Lộ cũng học tập mô hình này và thu được một số kết quả tích cực.
Đơn cử như gia đình anh Lô Văn Bình cũng ở bản Chao Hạ 1. Gia đình anh bắt đầu làm du lịch cách đây 7 năm. Ban đầu, có mấy công ty lữ hành đến đặt vấn đề hợp tác với gia đình anh để làm du lịch cộng đồng. Quá lạ lẫm với hình thức này, anh đã từ chối. Nhưng chỉ ít lâu sau, anh thấy gia đình bên cạnh làm du lịch cộng đồng thu nhập khá mà công việc lại nhẹ nhàng nên anh đã đồng ý hợp tác với các công ty du lịch cho dẫn khách đến nhà.
Thời điểm đầu, anh đầu tư hơn 80 triệu để sửa sang lại nhà, mua chăn, ga, gối, đệm, xây dựng khu nhà vệ sinh... để sẵn sàng đón khách. Gần 1 năm sau gia đình anh đã hoàn được vốn và bắt đầu có lãi. Lúc này anh mới đủ tự tin để dốc sức cho công việc làm du lịch.
Ngôi nhà sàn của gia đình anh Bình rộng 5 gian, làm toàn bằng gỗ. Hai bên nhà đều có nhiều cửa sổ nhìn ra ngoài theo phong cách cổ truyền.
Hiện tại, mỗi tuần, gia đình anh Bình đón hàng trăm lượt khách đến lưu trú. Trong đó, 2 – 3 đoàn khách nước ngoài, còn lại là khách nội địa và dân phượt. Mỗi ngày, anh chỉ cần làm công việc nhẹ nhàng như quét nhà, dọn dẹp sân, vườn, giặt giũ chăn, ga, gối, đệm... để đảm bảo ngôi nhà lúc nào cũng sạch sẽ, tinh tươm.
Thu hàng chục triệu mỗi tháng nhờ làm du lịch
Tại thị xã Nghĩa Lộ, nhiều gia đình tham gia vào du lịch cộng đồng đều có thu nhập tốt hơn nhiều so với trồng ngô, lúa.
Bà Lường Thị Hồng Chung cho biết: Gia đình bà có 2 người làm chính và thuê 2 nhân viên là người bản địa. Hai người làm chính đều có thu nhập khoảng 10 triệu đồng/ tháng, còn 2 người làm phụ lương ít hơn. Ở nơi mây ngàn gió núi này, thu nhập như vậy là chấp nhận được và cao hơn gấp nhiều lần so với làm nông nghiệp.
Nhờ làm du lịch, gia đình anh Lô Văn Bình, bản Chao Hạ, xã Nghĩa Lợi cũng có cuộc sống khá hẳn. Tuy thu nhập không cao như những hộ gia đình khác, nhưng làm du lịch đủ đem lại cuộc sống ấm no.
Được biết, mỗi khách du lịch khi ngủ lại gia đình anh chỉ mất khoản tiền từ 200 – 250 ngàn đồng, bao gồm cả ăn, ngủ. Khẩu phần ăn theo quy định của gia đình anh bao gồm các món rau, thịt nướng, gà nướng, nem rán, xôi ngũ sắc... Nếu khách sử dụng thêm đồ như bia rượu, đồ ăn sẽ trả tiền theo số đồ phát sinh.
Trước đây, khi còn làm nông nghiệp, mỗi năm gia đình anh Bình chỉ thu được tầm 20 – 30 triệu đồng. Thậm chí có năm anh không tiết kiệm được đồng nào, cận Tết có khi phải bán ngô, lúa lấy tiền mua sắm. Nhưng hiện tại, anh không phải lo đến chuyện cơm áo từng ngày nữa, bởi làm du lịch đem lại thu nhập cao gấp ba lần so với làm ngô, lúa.
Theo chị Lường Thị Hồng Chung, văn hóa và lợi thế nằm trên các tuyến du lịch là điểm mấu chốt tạo nên thành công của nghề làm du lịch ở Nghĩa Lộ.
Về văn hóa, Nghĩa Lộ là nơi nổi tiếng với các điệu múa xòe, xôi ngũ sắc, chợ phiên và các lễ hội độc đáo. Nắm bắt điều này, những gia đình làm du lịch đã tập hợp đội ngũ văn nghệ của thôn, sau đó tổ chức các show biểu diễn về múa xòe của người dân tộc Thái, tham gia vào chế biến các món ăn đậm chất bản địa…
Ngoài ra, Nghĩa Lộ nằm trên các tuyến du lịch đang nổi như Mù Cang Chải – Trạm Tấu – Tà Xùa… vì vậy, khách thường xuyên chọn đây làm chỗ trú chân trước khi đến những điểm du lịch khác…
Một hộ dân làm du lịch tại bản Chao Hạ cho biết: “Thông thường, khách du lịch nước ngoài đến đây đông nhất. Khách sẽ tham gia đốt lửa trại, đêm nhạc do các vũ công bản trình diễn với các điệu hát của người bản địa. Như Tết năm 2016, gia đình chúng tôi đón đến 200 lượt khách. Tất cả họ đều cảm thấy thích thú với hình thức du lịch và cách làm việc ở đây. Có nhiều khách còn thẳng thắn góp ý để gia đình chúng tôi phát triển tốt hơn. Chẳng hạn, họ kêu đường hơi bụi, kêu vườn nhiều cỏ... Ngay lập tức chúng tôi khắc phục ngay. Đường vào bản lúc nào cũng được quét sạch bóng, cỏ ven hàng rào được nhổ hết để tránh muỗi... Mình làm như thế khiến khách du lịch Tây rất hài lòng”./.
