Theo số liệu thống kê của cơ quan hải quan, trong quý I/2023, kim ngạch xuất khẩu gạo đạt hơn 1,85 triệu tấn gạo với trị giá 981 triệu USD, tăng hơn 23% về lượng và tăng 34% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân đạt 529 USD/tấn, tăng gần 9% so với mức bình quân cùng kỳ năm 2022. Đáng chú ý, nhiều thời điểm trong các tháng, giá gạo xuất khẩu 5% tấm đứng đầu thế giới, cao hơn giá gạo cùng chủng loại của Thái Lan và Ấn Độ.
Trong quý I/2023 ghi nhận sự tăng trưởng tốt so với cùng kỳ năm 2022 ở cả các thị trường truyền thống và thị trường tiềm năng. Đặc biệt, trị giá xuất khẩu gạo sang EU ghi nhận tăng trưởng rất tốt ở nhiều thị trường nhờ xuất khẩu các sản phẩm gạo thơm, gạo phẩm chất chất lượng cao với giá trị gia tăng cao.
Đáng chú ý, trong quý I, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 148.500 tấn gạo với trị giá gần 70 triệu USD sang thị trường Indonesia, tăng “khủng” gần 180 lần về lượng và hơn 177 lần về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2022.
Thị trường Trung Quốc đứng thứ 2 chiếm trên 9,6% trong tổng lượng và 9,3% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam. Cụ thể trong ba tháng đầu năm, xuất khẩu gạo Việt Nam sang nước này hơn 340.000 tấn với trị giá 199 triệu USD, tăng 91% về lượng và tăng 119% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2022.
Philippines vẫn giữ vị trí thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 48% tổng lượng xuất khẩu và 46% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước. Trong quý I-2023, xuất khẩu gạo sang thị trường này đạt hơn 893.000 tấn với trị giá trên 450 triệu USD, tăng 33% về lượng và tăng 45% về kim ngạch so với cùng kỳ.
Theo đánh giá của các chuyên gia tại “Cuộc họp đánh giá tình hình xuất khẩu gạo quý I/2023, và phương hướng điều hành xuất khẩu gạo trong thời gian tới” do Bộ Công Thương tổ chức, bức tranh xuất khẩu gạo những tháng đầu năm với nhiều điểm sáng khi đơn hàng xuất khẩu lẫn giá bán sang nhiều thị trường tăng mạnh đã cho thấy chất lượng gạo của Việt Nam đang ngày càng gia tăng, đáp ứng được yêu cầu từ cả các thị trường khó tính, đồng thời cho thấy tiềm năng mở rộng thị trường, gia tăng thị phần gạo chất lượng cao của Việt Nam.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đánh giá, xuất khẩu gạo quý I/2023 tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực, cơ cấu chủng loại gạo xuất khẩu theo đúng định hướng, gia tăng xuất khẩu các chủng loại gạo Việt Nam có thế mạnh như gạo thơm, gạo nếp, gạo trắng, gạo cao cấp. và tiếp tục ghi nhận xuất khẩu gạo hữu cơ, gạo tăng cường vi chất dinh dưỡng đem lại giá trị cao, giảm tỉ trong xuất khẩu gạo thường chất lượng thấp. Các thị trường xuất khẩu gạo trong quý I/2023 ghi nhận sự tăng trưởng tốt so với cùng kỳ năm 2022 ở cả các thị trường truyền thống lẫn thị trường tiềm năng.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng nêu lên những thách thức như ở một số phân khúc thị trường, chủng loại gạo xuất khẩu Việt Nam đều gặp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu như: Thái Lan phân khúc gạo thơm và gạo trắng cao cấp; Ấn Độ, Pakistan phân khúc gạo trắng thường giá rẻ. Ngoài ra, chi phí sản xuất gia tăng do giá vật tư nông nghiệp đầu vào tăng mạnh, đẩy giá thành thu mua thóc, gạo hàng hóa lên cao, gây áp lực cho các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo.
Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, mặc dù thị trường có nhiều tín hiệu tích cực, song để thúc đẩy tăng trưởng ngành gạo, thời gian tới, các Hiệp hội, doanh nghiệp, đơn vị có liên quan khẩn trương rà soát, có kiến nghị để Bộ Công Thương nghiên cứu, đề xuất sửa đổi các nghị định về kinh doanh xuất khẩu gạo như Nghị định 103, Nghị định 107/2018 để tạo tiền đề, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Đồng thời Bộ Công Thương sẽ tiếp tục báo cáo Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt Chiến lược xuất khẩu gạo tầm nhìn đến năm 2030 để các doanh nghiệp, địa phương có cơ sở tổ chức triển khai đồng bộ.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong việc cơ cấu lại chủng loại giống đặc thù, mã vùng trồng phục vụ cho chiến lược xuất nhập khẩu gạo, cơ cấu lại thị trường xuất khẩu… để cung cấp cho thị trường tốt hơn. Tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện các cam kết của Việt cũng như nước bạn để doanh nghiệp tận dụng tốt hơn các hiệp định thương mại. Đồng thời, phát huy vai trò liên kết giữa các thương nhân để định hướng xuất khẩu, chủ động đàm phán, giao dịch ký kết hợp đồng xuất khẩu có hiệu quả, nâng cao vị thế gạo Việt Nam tại một số thị trường tiêu thụ lớn./.
