Hà Nội chuẩn bị thí điểm vùng phát thải thấp, đặt trọng tâm vào sự thận trọng và đồng thuận xã hội

Hà Nội đang bước vào giai đoạn chuẩn bị cuối cùng cho kế hoạch triển khai vùng phát thải thấp, một trong những giải pháp quan trọng nhằm cải thiện chất lượng không khí tại khu vực nội đô. Theo lộ trình, từ ngày 1/7/2026, mô hình này sẽ được áp dụng thử nghiệm tại các khu vực trong vành đai 1 sau khi thành phố hoàn tất việc xây dựng đề án và lấy ý kiến rộng rãi người dân trong quý I/2026.

Nghị quyết số 57/2025/NQ-HĐND, được Hội đồng nhân dân TP Hà Nội thông qua cuối tháng 11/2025 và có hiệu lực từ ngày 10/12 cùng năm, đã xác lập lộ trình triển khai từ năm 2026 đến sau 2031. Đây là cơ sở pháp lý cho việc từng bước mở rộng vùng phát thải thấp từ khu vực trung tâm đến phạm vi rộng hơn, theo tinh thần Luật Thủ đô 2024.

Tại Hội nghị cung cấp thông tin báo chí tháng 12/2025, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Minh Tấn nhấn mạnh rằng việc thí điểm sẽ được tiến hành với sự thận trọng tối đa, gắn với đánh giá tác động xã hội và khả năng đáp ứng hạ tầng của từng tuyến đường. Các đơn vị chức năng đang phối hợp với Sở Xây dựng và UBND các phường trong vành đai 1 để rà soát hiện trạng giao thông, đồng thời xác định những tuyến có điều kiện phù hợp để áp dụng các biện pháp như hạn chế xe máy không đạt tiêu chuẩn khí thải, tổ chức không gian đi bộ hoặc siết chặt kiểm soát phương tiện.

Song song với quá trình khảo sát, thành phố đang xây dựng phương án đầu tư trạm sạc cho xe điện, mở rộng điểm cho thuê xe đạp, xe đạp điện và tăng cường mạng lưới quan trắc chất lượng không khí. Đây được coi là những mảnh ghép cần thiết để đảm bảo tính khả thi khi áp dụng vùng phát thải thấp tại nội đô.

Theo lộ trình tổng thể, giai đoạn 2026 - 2027 là thời gian thí điểm tại một số khu vực trong vành đai 1. Kết quả thử nghiệm sẽ là căn cứ để Hà Nội mở rộng phạm vi sang toàn bộ vành đai 1 và một phần vành đai 2 trong giai đoạn 2028 - 2029. Từ ngày 1/1/2030, vùng phát thải thấp dự kiến được triển khai từ vành đai 3 trở vào, áp dụng cho toàn bộ các phường, xã thuộc phạm vi quy định. Sau năm 2031, thành phố sẽ áp dụng đầy đủ các tiêu chí theo Nghị quyết của HĐND.

Các biện pháp kiểm soát khí thải sẽ tập trung vào việc khuyến khích người dân sử dụng phương tiện sạch và phương tiện công cộng. Xe điện, xe dùng pin nhiên liệu hoặc các loại phương tiện sử dụng năng lượng xanh sẽ được ưu tiên lưu thông trong vùng phát thải thấp.

Ngược lại, xe chạy xăng hoặc dầu diesel sẽ bị hạn chế tùy theo mức độ đáp ứng chuẩn khí thải; đặc biệt, xe mô tô và xe gắn máy dùng nhiên liệu hóa thạch sẽ bị cấm hoạt động kinh doanh qua ứng dụng tại khu vực thí điểm. Xe tải trên 3,5 tấn dùng nhiên liệu hóa thạch cũng không được phép lưu thông trong các vùng được xác định.

Để đảm bảo việc quản lý minh bạch, Hà Nội sẽ thiết lập hệ thống giám sát phương tiện bằng camera kết hợp trí tuệ nhân tạo, cùng với việc liên thông dữ liệu đăng kiểm, thuế và công an. Các công nghệ như ETC và mã QR sẽ được ứng dụng trong kiểm soát phương tiện, trong khi đường dây nóng qua VNID và app Hà Nội sẽ tiếp nhận phản ánh của người dân.

Sở Xây dựng cũng đang hoàn tất dự thảo chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện sang năng lượng sạch, dự kiến trình HĐND trong kỳ họp đầu năm 2026. Những chính sách ưu đãi này được kỳ vọng sẽ giảm bớt chi phí và áp lực cho người dân khi thành phố triển khai quy định mới.

Theo ông Nguyễn Minh Tấn, mọi khâu chuẩn bị đều hướng tới mục tiêu tổ chức thí điểm một cách chắc chắn, đảm bảo người dân có thời gian thích ứng và đồng thuận với thay đổi. Thành phố đặt kỳ vọng vùng phát thải thấp sẽ trở thành giải pháp bền vững giúp cải thiện môi trường, đồng thời tạo nền tảng để phát triển giao thông hiện đại, xanh và thông minh trong tương lai.