Theo số liệu thống kê sơ bộ do Tổng cục Hải quan công bố ngày 11/11, tháng 10 xuất khẩu rau quả đạt gần 520 triệu USD, giảm 43,3% so với tháng trước. Mặc dù giảm mạnh trong tháng 10 nhưng tính chung 10 tháng, kim ngạch xuất khẩu rau quả đã đạt 6,16 tỷ USD, tăng 27,8% so với tháng trước.
Về thị trường, trong 10 tháng qua, Trung Quốc tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của ngành hàng rau quả với kim ngạch đạt xấp xỉ 4,1 tỷ USD, chiếm 66,52% kim ngạch cả nước.
Chia sẻ thêm về vấn đề này, tại Hội thảo Xúc tiến thương mại sang thị trường Trung Quốc với chủ đề Tiềm năng xuất khẩu các sản phẩm rau củ quả chính ngạch sang thị trường Trung Quốc mới đây, ông Nguyễn Trung Kiên - Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương) cho biết, Trung Quốc là thị trường rộng lớn, quan trọng hàng đầu đối với các nước trên thế giới và hiện là thị trường tiêu thụ hàng rau quả lớn nhất của Việt Nam, là đầu ra của 90% lượng vải thiều và 80% lượng thanh long của Việt Nam sản xuất mỗi năm.
Trung Quốc cũng là thị trường xuất khẩu sắn và các sản phẩm sắn hàng đầu của Việt Nam, tương tự là cao su. Đối với mặt hàng thủy sản, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Việt Nam, chỉ sau Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Về tiềm năng xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc trong bối cảnh hiện nay, theo ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Trung Quốc có dân số đông 1,4 tỷ người, là nền kinh tế lớn thứ hai của thế giới do đó nhu cầu tiêu thụ rau quả ngày càng rất lớn, đặc biệt là các loại trái cây vùng nhiệt đới mà Việt Nam có lợi thế sản xuất với số lượng lớn, chất lượng tốt.
Mặc khác, các cửa khẩu biên giới Việt Nam nằm rất gần các chợ đầu mối bên Trung Quốc do đó rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics. Các cảng biển ở Trung Quốc cũng rất gần các cảng Việt Nam, điều này giúp tăng tính cạnh tranh cho hàng rau quả của doanh nghiệp Việt.
Các hiệp định thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc như RCEP, ACFTA (hiệp định thương mại tự do ASEAN – Trung Quốc) đã giúp giảm thuế và tạo điều kiện thuận lợi cho rau quả Việt Nam xuất khẩu.
Bên cạnh những thuận lợi, ông Đặng Phúc Nguyên cho biết, thị trường Trung Quốc có rất nhiều đối thủ cạnh tranh từ các nước khác như Thái Lan, Malaysia, Philippines, Campuchia, Australia và một số nước ở Nam Mỹ như Chi Lê, Peru, Ecuador. Các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm của Trung Quốc ngày càng nghiêm ngặt, thay đổi. Bên cạnh đó, nhiều quy định về vệ sinh thực vật và kiểm dịch động thực vật của Trung Quốc khá phức tạp đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải cập nhật và đáp ứng được yêu cầu này.
Để tận dụng tối đa tiềm năng và vượt qua các thách thức, ông Đặng Phúc Nguyên khuyến nghị doanh nghiệp cần nắm bắt thời vụ sản xuất hàng rau quả nội địa của Trung Quốc. Qua đó, có biện pháp đối phó hoặc điều chỉnh lịch sản xuất xuất khẩu hàng của Việt Nam, tránh bị cạnh tranh như thanh long, chuối, xoài, nhãn, vải, dưa hấu.
Bên cạnh đó, cần đầu tư vào công nghệ sản xuất, chế biến, áp dụng kỹ thuật, tiêu chuẩn quốc tế để bảo đảm chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Tạo dựng hình ảnh tốt cho sản phẩm rau quả Việt Nam trên thị trường Trung Quốc nhằm chiếm trọn niềm tin người tiêu dùng vào chất lượng sản phẩm rau quả Việt Nam.
Ngoài ra, theo ông Nguyên, các doanh nghiệp không chỉ tập trung vào một vài loại trái cây mà cần đa dạng hóa sản phẩm, kể cả sản phẩm chế biến sâu để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng đa dạng về mẫu mã và xuất xứ. Chính phủ cần đàm phán và ký kết các nghị định thư với Trung Quốc, giúp doanh nghiệp mở rộng thêm mặt hàng xuất khẩu.
Với vai trò cơ quan quản lý, để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, theo ông Nguyễn Trung Kiên doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng thương hiệu, bảo vệ thương hiệu. Cùng đó, cần tuân thủ quy định của Trung Quốc về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm, kiểm dịch, bao bì truy xuất nguồn gốc; xúc tiến tích cực vận tải đường sắt liên vận Việt Nam-Trung Quốc. Ngoài việc xây dựng đội ngũ nhân viên thông thạo tiếng Trung, doanh nghiệp cần tiếp tục đầu tư nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất, chế biến, bảo quản sản phẩm.
Đồng thời, ông Nguyễn Trung Kiên khuyến nghị doanh nghiệp cần chú trọng khai thác thị trường doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) và doanh nghiệp tới người tiêu dùng (B2C) Trung Quốc thông qua các nền tảng thương mại điện tử. Các địa phương cũng cần thay đổi thói quen tận dụng hình thức trao đổi cư dân biên giới trong buôn bán lớn nhằm thúc đẩy lộ trình chuyển dịch từ tiểu ngạch sang chính ngạch./.
