Mùa thu hoạch trám
Những ngày này, người dân ở một số xã Sơn Tiến, Tứ Mỹ, Hương Sơn,… của tỉnh Hà Tĩnh đang tất bật thu hoạch quả trám để cung ứng cho khách hàng. Mỗi năm, người dân thu hoạch trám từ cuối tháng 7 đến tháng 9 âm lịch.
Bà Phan Thị Thanh (xã Tứ Mỹ, tỉnh Hà Tĩnh) cho biết: Gia đình tôi có 4 cây trám đen, những cây này có tuổi đời từ 20 - 30 năm, hiện đã bước vào thời điểm thu hoạch chính vụ. Mỗi kg trám ngon (loại 1) được bán với giá từ 100 -130 ngàn đồng/kg, trám năm nay sai quả. Quả trám ngày càng dễ tiêu thụ, được thương lái tìm đến tận vườn thu mua chứ gia đình không phải mang đi chợ bán.
Ông Nguyễn Hiền (xã Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh) chia sẻ: Một cây trám trưởng thành có thể cho hàng chục kg quả mỗi mùa, những cây cổ thụ trên 50 năm tuổi mang lại từ 10 - 15 triệu đồng/mùa. Trám cổ thụ quả thường mập, thơm, ăn bùi nên rất được ưa chuộng.
Còn ông Nguyễn Duy Thanh (thôn Kim Sơn, xã Hương Sơn) kể: Gia đình tôi có 3 cây trám to, hằng năm, thương lái thường đặt cọc mua trước, đến khi trám chín có thể thu hoạch thì họ thuê người vào hái. Ở vùng này, những cây có quả ngon thì họ mua một mùa rồi sau đó những năm tiếp theo họ vào đặt cọc để mua tiếp. Năm nay, khi trám bắt đầu chín thì bị ảnh hưởng của bão nên cũng bị ảnh hưởng ít nhiều. Như cây trám của tôi, ban đầu được thương lái trả 12 triệu đồng. Tuy nhiên, sau bão, một cây bị gãy cành lớn, giá rớt xuống chỉ còn 8 - 9 triệu đồng. Giờ phải chờ thương lái mới đến xem lại, xem giá nào hợp lý thì bán, chứ cũng tiếc.
Vào vụ thu hoạch trám, các thương lái thuê người có kinh nghiệm hái trám để thu hoạch. Bởi cây trám to, cao, thân rất giòn, dễ gãy, quả trám lại nhỏ vươn ra ngoài rất khó hái nên chỉ những người có kinh nghiệm mới thực hiện được. Những chùm trám trên cao họ thường phải dùng sào và vợt để hái đảm bảo an toàn tính mạng.
Là món ăn đặc sản, giá cao
Trám đen là cây gỗ lớn, kích thước cao trung bình 25 - 30 m, đường kính thân có thể tới 90cm. Trước đây những cây trám thường mọc tự nhiên, có những cây trám đen hàng chục năm tuổi, thân to một người ôm không xuể, cành lá sum suê, chi chít với những quả đen nhánh. Trong những năm gần đây giá trị từ quả trám mang lại cao nên nhiều hộ gia đình đã đầu tư trồng nhiều hơn.
Quả trám đen có hình thoi, 2 đầu nhọn, màu tím thẫm, thịt màu đỏ vàng, trong hạt có nhân trắng ngần. Trám đen gồm hai loại là trám nếp và trám tẻ; trám nếp ngọt, bùi, thịt mềm dẻo, còn trám tẻ thì giòn và cứng hơn.
Quả trám khi chín có vị bùi, ngậy, béo, kích thích vị giác rất lạ miệng nên được mọi người coi như một loại rau quả sạch, quả đặc sản. Quả trám đen chín có thể chế biến được nhiều món ăn độc đáo, hương vị dân dã như: trám muối, om xổi chấm mắm ruốc, trám nhồi thịt, xôi trám, trám om chuối, trám kho thịt, cá… Quả trám đen gần đây được săn lùng như một món ăn đặc sản. Cũng chính vì vậy, mà nhiều gia đình còn giữ được những cây trám này đã có thêm một nguồn thu nhập đáng kể.
Trám là loại hoa quả sạch, trồng và chăm sóc thì rất dễ, nhưng để chờ đợi đến ngày thu hoạch trám cũng phải có thời gian. Nếu đất tốt, cây trám từ khi trồng đến khi cho quả mất khoảng 7 - 8 năm, còn đất xấu thì 9 - 10 năm.
Theo những người trồng trám cho biết, sản lượng trám tùy thuộc vào tuổi đời của mỗi cây. Cây càng lâu năm thì càng sai quả, có cây cho 1 - 1,5 tạ quả. Tính ra, mỗi năm, mỗi hộ trồng trám thu về vài chục triệu đồng từ trám đen, tùy số lượng cây nhiều hay ít.
Quả trám ngày càng dễ tiêu thụ, được thương lái tìm đến tận vườn thu mua. Món trám đen từ xưa vốn quen thuộc với người dân thôn quê, nay đã trở thành món ăn đặc sản hấp dẫn mà người dân thành thị muốn tìm mua để thưởng thức.
Xã Hương Sơn được mệnh danh là “thủ phủ” trám đen, tại đây có khoảng 180 hộ dân trồng trám, với hơn 500 gốc chủ yếu trám nếp, vào mùa thu hoạch mỗi hộ có thể thu nhập từ 10 - 30 triệu đồng. Mỗi năm những cây trám đen đã mang thu nhập khá ổn định cho các hộ dân, những năm thời tiết khắc nghiệt số lượng cây trám đậu quả ít nhưng mỗi hộ vẫn thu về được nguồn thu nhập ổn định.
Ông Hồ Thái Sơn - Chủ tịch UBND xã Hương Sơn, cho biết: Trám đen là một loại quả dân dã, mang lại kinh tế cho bà con. Những năm gần đây, nhờ giá trị kinh tế cao và đầu ra ổn định, người dân đã mở rộng diện tích trồng trám, vừa phủ xanh đất đồi vừa tạo sinh kế lâu dài. Vụ trám năm nay, do ảnh hưởng của 2 cơn bão số 5 và số 10, đã làm gãy đổ một số cây trám đen đang vào vụ thu hoạch trên địa bàn xã nên người dân cũng bị thất thu một phần. Hiện nay, quả trám đen đã được một số cơ sở chế biến là sản phẩm OCOP.
Cây trám đen dễ trồng, thích hợp với khu vực đồi núi, nên được trồng nhiều và xem là cây phát triển kinh tế khá tại địa phương miền sơn cước như Sơn Tiến, Tứ Mỹ, Hương Sơn. Thời điểm này, các xã ở miền sơn cước phía Tây Hà Tĩnh đang vào vụ thu hoạch trám đen, có nhiều hộ gia đình thu hàng chục triệu đồng từ mỗi cây trám./.
