Dịp cuối năm, khi nhu cầu mua sắm tăng đột biến, thị trường tại nhiều thành phố lớn liên tục xuất hiện tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng và các hành vi gian lận thương mại tinh vi. Trước thực trạng này, các cơ quan chức năng đã đồng loạt triển khai các biện pháp siết chặt kiểm tra, nhằm bảo vệ người tiêu dùng đồng thời duy trì ổn định thị trường.
Tại Hà Nội, Ban Chỉ đạo 389 cùng lực lượng Quản lý thị trường đã tiến hành các đợt cao điểm kiểm soát thị trường. Chỉ trong thời gian ngắn, cơ quan chức năng đã xử lý hơn 4.263 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách hơn 90 tỷ đồng. Tuy nhiên, các sản phẩm giả, nhái ngày càng tinh vi, từ giày dép, túi xách đến thực phẩm chức năng, với bao bì, tem mác gần như giống hệt hàng thật. Nhiều đối tượng chuyển hướng kinh doanh qua mạng xã hội và sàn thương mại điện tử, khiến việc phát hiện gian lận càng trở nên khó khăn. Thiếu kho chứa tang vật và việc giám định chưa đồng bộ càng gia tăng áp lực quản lý.
Tại TP. HCM, tình trạng buôn bán hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc vẫn diễn biến phức tạp. Theo ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi cục trưởng Quản lý thị trường TP. HCM, nguồn hàng chủ yếu được tập kết tại các kho hàng, điểm trung chuyển trước khi được bày bán tại các tuyến phố du lịch, khu vực trọng điểm và trung tâm thương mại. Hoạt động thương mại trực tuyến càng khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn.
Trong bối cảnh này, minh bạch trong chuỗi sản xuất - phân phối - tiêu dùng trở thành yếu tố quyết định, vừa giúp người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm an toàn, vừa hỗ trợ cơ quan quản lý và khẳng định uy tín doanh nghiệp. Nhiều địa phương và doanh nghiệp đã áp dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu hàng hóa để dự báo và ngăn chặn hành vi vi phạm.
TP. HCM triển khai chương trình “Tick xanh trách nhiệm” song song với các hoạt động khuyến mãi cuối năm, nhằm thúc đẩy thói quen tiêu dùng minh bạch và an toàn. Chương trình, dù mang tính tự nguyện, đã đạt hiệu quả vượt kỳ vọng, với 481 nhà cung cấp và gần 3.925 sản phẩm được xác nhận đạt chuẩn. Các hệ thống phân phối lớn như Bách Hóa Xanh, Co.opmart, Central Retail, Satra và GS25 dẫn đầu về số lượng sản phẩm “Tick xanh trách nhiệm”.
Thực tế, người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn sản phẩm dán nhãn “tick xanh” đã thúc đẩy doanh số tăng trung bình hơn 20% tại Co.opmart và Central Retail. Chương trình cũng tạo động lực để doanh nghiệp hoàn thiện quy trình sản xuất và kiểm tra hậu kỳ, hình thành chuẩn mực chất lượng mới. Ông Đào Hà Trung, Chủ tịch Hội Công nghệ cao TP. HCM, cho biết việc áp dụng blockchain trong giám sát giúp người tiêu dùng theo dõi xuyên suốt chuỗi cung ứng, hạn chế gian lận, bảo vệ thương hiệu và tạo cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý nhà nước.
Hiện chương trình “Tick xanh trách nhiệm” tập trung chủ yếu vào thực phẩm tươi sống và chế biến, đặc biệt là gia vị, nước sốt, kim chi, rong biển, thực phẩm đông lạnh và các món ăn truyền thống. Nhóm thịt heo, thịt gia cầm và trứng gia cầm tuy tiêu thụ lớn, nhưng số lượng nhà cung cấp đăng ký còn hạn chế. Đồng thời, nhu cầu truy xuất nguồn gốc đang mở rộng sang đồ gia dụng, mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc cá nhân, khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến an toàn sức khỏe và minh bạch chuỗi cung ứng.
Trước thực tế này, Sở Công Thương TP. HCM đề nghị mở rộng danh mục hàng hóa “Tick xanh” sang các nhóm phi thực phẩm, gồm: sản phẩm cho người yếu thế (người cao tuổi, mẹ và bé), đồ dùng chăm sóc cá nhân (dầu gội, sữa tắm, mỹ phẩm cơ bản…) và hóa phẩm gia dụng (nước giặt, nước rửa chén, dung dịch khử khuẩn…). Việc này giúp đảm bảo an toàn cho người sử dụng và hạn chế tác động xấu đến môi trường.
Các nhà bán lẻ đã nâng mức kiểm soát đầu vào, chỉ hợp tác với nhà cung cấp có quy trình sản xuất, kiểm nghiệm và truy xuất nguồn gốc minh bạch. Tần suất kiểm tra tại siêu thị và kho dự trữ được tăng cường, sản phẩm tham gia gắn mã QR để người tiêu dùng tra cứu thông tin đầy đủ, từ chứng nhận chất lượng đến nhật ký sản xuất và quy trình vận chuyển. Việc số hóa dữ liệu này không chỉ ngăn ngừa hàng giả, hàng nhái mà còn củng cố niềm tin của người tiêu dùng trong bối cảnh thị trường cuối năm đầy biến động.
