Từ ngày 1/8, hệ thống thu phí tự động không dừng (ETC) đã được triển khai trên toàn bộ mạng lưới tuyến cao tốc trên cả nước, đánh dấu một bước quan trọng trong quá trình hiện đại hóa và cải thiện hạ tầng giao thông tại Việt Nam. Dự án này không chỉ góp phần tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng hàng năm mà còn mang lại nhiều lợi ích lớn cho xã hội, người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý Nhà nước.
Trước khi triển khai ETC trên quy mô toàn quốc, Bộ Giao thông Vận tải cùng với các đơn vị liên quan đã tiến hành chuẩn bị kỹ lưỡng. Mục tiêu hàng đầu là đảm bảo ETC hoạt động một cách suôn sẻ và hiệu quả. Tuy nhiên, trong những ngày đầu triển khai, hệ thống ETC đã gặp phải một số vấn đề kỹ thuật. Điều này vẫn là một thách thức đáng kể của dự án thu phí không dừng cho đến nay.
Sau hơn 1 năm kể từ khi dự án thu phí không dừng chính thức triển khai, hệ thống ETC vẫn gặp một số trục trặc kỹ thuật tại một số trạm thu phí, đặc biệt vào các ngày nghỉ lễ và Tết khi lượng phương tiện trên các tuyến tăng đột biến.
Tuy nhiên, tổng thể, hệ thống ETC vẫn hoạt động khá trơn tru. Các sự cố kỹ thuật đã được giải quyết dần theo thời gian. Đáng chú ý, tỉ lệ phương tiện dán thẻ ETC đã tăng nhanh sau thời gian ngắn kể từ khi dịch vụ này triển khai toàn quốc. Sự tiện lợi mà ETC mang lại so với phương thức thu phí thủ công cũ, cùng với những yêu cầu nghiêm ngặt đối với các phương tiện không sử dụng thẻ ETC, được coi là hai yếu tố chính đẩy mạnh tỉ lệ phương tiện dán thẻ ETC.
Theo Bộ Giao thông Vận tải, hơn 96% phương tiện đã hoàn tất việc dán thẻ ETC. Cục Đường bộ Việt Nam cũng xác định rằng theo quyết định của Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải, và trình tự triển khai thu phí không dừng gồm 4 giai đoạn, trong đó, khi tỷ lệ phương tiện dán thẻ ETC đạt trên 90%, có thể chuyển sang giai đoạn 2. Trong giai đoạn 2, barie vẫn còn tồn tại, nhưng khách hàng có thể trả tiền phí sau khi đi qua trạm. Các phát triển gần đây của dự án đã thể hiện tiềm năng và tiến bộ trong việc giảm bớt sự cản trở của barie trên các tuyến cao tốc trên toàn quốc.
Việc triển khai dự án thu phí không dừng (ETC) đã đạt gần một năm, và dự án đã đạt được nhiều tiến bộ đáng kể. Tuy nhiên, chuyển từ giai đoạn 1 sang giai đoạn 2 trong dự án vẫn đang đối diện với một loạt thách thức pháp lý quan trọng.
Dự án đòi hỏi sự điều chỉnh pháp lý, và việc nâng Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng lên một mức độ cao hơn, có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ hơn. Bộ GTVT đang tập trung chuẩn bị cho giai đoạn II và giai đoạn III của dự án, bao gồm việc loại bỏ barie tại các trạm thu phí và cho phép trả phí sau khi xe qua trạm.
Để thực hiện chuyển đổi này, hệ thống phần mềm và thiết bị cần phải được điều chỉnh để đảm bảo việc thu phí không dừng diễn ra an toàn và hiệu quả. Ngoài ra, việc xử lý các trường hợp trả phí trễ và cố tình chậm trả cũng là một thách thức đáng kể trong việc hoàn thiện hệ thống ETC. Đây cũng là một vấn đề mà dự thảo Luật Đường bộ hiện đang cố gắng giải quyết để cung cấp cơ sở pháp lý cho việc thu phí trong tương lai.
Bộ GTVT đang nỗ lực để thiết lập một khung pháp lý đáng tin cậy, tập trung vào việc xác định rõ trách nhiệm của các bên trong trường hợp chủ phương tiện vi phạm việc trả phí và tạo ra một cơ chế hợp tác mạnh mẽ để thu hồi nợ từ những chủ phương tiện thái độ cố ý trong việc trả phí.
Các mô hình quản lý thu phí không dừng đã được thành công triển khai tại nhiều quốc gia trên thế giới, và việc xây dựng một hệ thống pháp lý mạnh mẽ sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính công bằng và hiệu quả của hệ thống. Đặc biệt, việc định rõ trách nhiệm của người mua xe trong việc trả phí khi đăng ký xe có thể giải quyết tranh cãi liên quan đến việc xe đã bán lại hoặc được mượn.
Ngoài ra, việc thiết lập các quy định và chế tài rõ ràng cho những trường hợp chủ phương tiện không trả phí cũng là một phần quan trọng trong việc đảm bảo sự nghiêm khắc và khuyến khích người dân tuân thủ quy định. Xây dựng một khung pháp lý mạnh mẽ và hiệu quả sẽ tạo cơ sở để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong việc quản lý và thu phí không dừng trên toàn quốc.
