Tham gia giảng dạy và hướng dẫn tại khoá tập huấn là các chuyên gia, học giả giàu kinh nghiệm trong các lĩnh vực phát triển bền vững, CSR (trách nhiệm xã hội doanh nghiệp) - CSV (tạo giá trị chung), với nhiều năm điều phối các dự án phát triển tại Việt Nam và quốc tế. Ngoài ra, còn có các phiên chia sẻ của đại diện các doanh nghiệp và tổ chức xã hội về những kinh nghiệm thực tiễn, bối cảnh chung tại Việt Nam và quốc tế trong lĩnh vực giảm thiểu carbon và sáng kiến hợp tác tạo giá trị chung. Hoạt động được thực hiện trong khuôn khổ dự án Win - Win for Việt Nam hợp tác với Liên minh Doanh nghiệp vì Môi trường Việt Nam (VB4E)".
Phiên tập huấn thảo luận về những chủ đề thời sự hiện nay, như xu hướng phát triển bền vững gắn với ESG (E-Environmental: môi trường, S-Social: xã hội, G-Governance: quản trị) kinh tế tuần hoàn, chiến lược giảm thiểu carbon và trung hòa khí hậu; doanh nghiệp với hoạt động CSR và hợp tác tạo giá trị chung với tổ chức xã hội. Cuối khoá tập huấn, học viên được chia thành các nhóm để đề xuất các sáng kiến CSV lĩnh vực giảm thiểu carbon.
Giảm thiểu carbon - Bối cảnh và cơ hội cho doanh nghiệp
Biến đổi khí hậu (với nguyên chính sự gia tăng phát thải khí CO2 và các khí nhà kính khác) là một trong những thách thức toàn cầu lớn nhất hiện nay. Vì thế, giảm thiểu carbon và phát thải ròng bằng 0 (net zero) trở thành từ khoá “nóng” đối với chính sách quốc gia và quốc tế.
Hiệp định Paris (năm 2015) về biến đổi khí hậu được thông qua tại COP21 là một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực của cộng đồng quốc tế nhằm kiềm chế sự nóng lên toàn cầu. Đóng góp vào nỗ lực đó, Việt Nam đưa ra cam kết đưa phát thải ròng về mức 0 vào năm 2050 cùng Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050. Bối cảnh này đòi hỏi sự vào cuộc của toàn nền kinh tế, đặc biệt là sự tham gia có trách nhiệm của cộng đồng doanh nghiệp.
Theo bà Bùi Thị Minh Châu (Project Manager tại Pro NGO! e.V., Nghiên cứu sinh Tiến sĩ tại Đại học FAU Erlangen-Nuremberg, Giảng viên tập huấn), các yếu tố thúc đẩy doanh nghiệp trong nỗ lực hành động khí hậu và giảm thiểu carbon bao gồm nhu cầu thị trường, mối quan tâm của nhà đầu tư, áp lực cạnh tranh, kỳ vọng xã hội, áp lực của chính phủ và áp lực chi phí. Giờ đây, phát triển bền vững theo các tiêu chí ESG không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc, là quyết định mang tính sống còn của doanh nghiệp.
Những thay đổi lớn về chính sách lẫn kỳ vọng của xã hội không chỉ thể hiện bước tiến của những nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu, mà còn mang đến cơ hội để phát triển nền kinh tế xanh. Ông Hồ Việt Hải (Co-founder - người đồng sáng lập Công ty Alternō, Founder Liên minh Phát triển bền vững Sustainations) nhấn mạnh: “Những chính sách mới là tiền đề của những cơ hội mới. Doanh nghiệp cần nắm bắt những cơ hội đầu tiên để đạt được mục tiêu xanh hóa nền kinh tế tại Việt Nam và trên thế giới”. Ông cũng khẳng định: “Trong tương lai, carbon chính là tiền”.
Từ CSR đến CSV - Từ thắng-thua (win-lose) đến thắng-thắng (win-win)
Bối cảnh nêu trên đã thúc đẩy một sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận về vai trò của doanh nghiệp trong xã hội, bên cạnh việc tạo ra lợi nhuận. Đó là chuyển từ CSR (trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp) đến CSV (tạo giá trị chung). Nếu CSR thiên về thực hiện trách nhiệm thì CSV thiên về tạo ra giá trị, tích hợp việc giải quyết các vấn đề xã hội vào quá trình tạo ra giá trị kinh tế của doanh nghiệp. Mối quan hệ chuyển từ thắng-thua đến thắng-thắng, từ đánh đổi đến tất cả các bên cùng có lợi.
GS. TS. Markus Beckmann (Trưởng Bộ môn Quản lý Phát triển Bền vững Doanh nghiệp, Đại học FAU Erlangen-Nuremberg, Giảng viên của khóa tập huấn) cho biết: “CSV là một chiến lược quan trọng, bởi khi thực hiện CSV, doanh nghiệp đã đưa các thách thức xã hội vào hoạt động kinh doanh của mình, biến những thách thức đó thành cơ hội kinh doanh. Ở nhiều quốc gia, không nhiều doanh nghiệp nhận ra được tiềm năng của CSV. Chúng ta đang bước những bước đầu tiên, nhưng CSV chắc chắn sẽ sớm trở thành một xu hướng quan trọng trong tương lai và là một tiến trình đáng để theo đuổi”.
Một ví dụ CSV hiệu quả được đưa ra tại tập huấn là hợp tác giữa Edeka, chuỗi bán lẻ lớn nhất tại Đức và tổ chức World Wildlife Fund (WWF) trong nỗ lực hướng đến phát triển bền vững toàn diện, từ đa dạng sinh học đến giảm thiểu rác thải. Hợp tác này giúp Edeka tạo ra chuỗi cung ứng bền vững, nhất là trong giai đoạn dịch COVID-19, cũng như nâng cao uy tín sản phẩm và hình ảnh thương hiệu trong mắt khách hàng, đồng thời góp phần gia tăng số lượng các loài chim và côn trùng, đóng góp lớn vào nỗ lực đảm bảo đa dạng sinh học. Những thành quả đó nuôi dưỡng mối quan hệ hợp tác lâu dài giữa hai bên, với những chiến lược và hành động cụ thể, được nghiên cứu kỹ càng, tận dụng thế mạnh của từng bên để phát huy tối đa tác động.
Đại diện cho một doanh nghiệp với chiến lược phát triển bền vững gắn bó chặt chẽ với cộng đồng địa phương, bà Nguyễn Thị Trốn (Trưởng phòng Môi trường và Tuân thủ, Tập đoàn xi măng INSEE Việt Nam) chia sẻ: “Gắn kết cộng đồng là một trong những trụ cột chính trong tham vọng phát triển bền vững của tập đoàn INSEE Việt Nam đến năm 2030, cùng với Khí hậu và Năng lượng, Kinh tế tuần hoàn, Đa dạng sinh học và sử dụng tài nguyên nước. INSEE có một đội ngũ riêng phụ trách kết nối với cộng đồng địa phương và các bên liên quan để giúp nhà máy hoạt động tốt, cũng như lan toả khái niệm phát triển bền vững, chăm sóc con người, chăm sóc cộng đồng của tập đoàn đến các bên liên quan tại địa phương”.
Bà Nguyễn Thị Hoa (Trung tâm Hợp tác Phát triển Tây Bắc, một đại diện của khối Tổ chức xã hội) chia sẻ: “Khi doanh nghiệp và tổ chức xã hội hợp tác thì có thể tạo nên những tác động, lợi ích cộng hưởng, cùng nhau thúc đẩy và tạo ra những giá trị chung. Các tổ chức xã hội ngoài việc cung cấp tiếng nói phản biện, còn là một nhân tố đóng góp vào việc thực thi, tư vấn, đại diện cho tiếng nói của cộng đồng để tham gia vào việc vận động, xây dựng những chính sách tốt hơn”.
Cầu nối giải quyết những thách thức trong quan hệ hợp tác giữa tổ chức xã hội và doanh nghiệp
Ông Trần Nhật Minh (Viện trưởng Viện Nghiên cứu Truyền thông phát triển) cho rằng, khối doanh nghiệp lớn và các tổ chức xã hội nhỏ đang có sự chênh lệch về quy mô, năng lực kỹ thuật mà chưa hợp tác được nhiều với nhau. Các học viên của khóa tập huấn cũng chia sẻ, sự khác biệt về giá trị, mục tiêu giữa các bên và sự cam kết về thời gian lẫn con người là những thách thức lớn trong mối quan hệ hợp tác giữa doanh nghiệp và tổ chức xã hội.
Nhằm tiến đến hợp tác cùng có lợi, các tổ chức xã hội và doanh nghiệp cần có hoạt động đối thoại tích cực và liên tục giữa hai bên. Điều đó đòi hỏi những hoạt động, sân chơi, cơ chế để thúc đẩy, tạo cầu nối để đưa các bên đến gần nhau hơn, mà khoá tập huấn “Khởi xướng một ý tưởng CSV lĩnh vực giảm thiểu carbon” nói riêng và dự án “Win - Win for Vietnam” nói chung là một ví dụ. Dự án “Win - Win for Vietnam - Thúc đẩy sự hợp tác giữa Khối doanh nghiệp và các tổ chức xã hội vì Trách nhiệm xã hội của Doanh nghiệp và sự Phát triển bền vững", (gọi tắt là dự án “Win - Win for Vietnam”), do RED Communication và tổ chức Pro NGO! e.V. phối hợp thực hiện, nhằm mục đích thúc đẩy sự hợp tác giữa khối doanh nghiệp và các tổ chức xã hội trong việc thực hiện các hoạt động CSR/CSV hưởng đến đạt được các mục tiêu Phát triển bền vững Việt Nam. Với sự tài trợ của Liên minh châu Âu, dự án sẽ góp phần xây dựng một môi trường thuận lợi để các doanh nghiệp hợp tác với các tổ chức xã hội trong việc thực hiện các dự án CSR/CSV hướng đến các mục tiêu Phát triển bền vững, đồng thời nâng cao nhận thức của các bên về CSR/CSV và hỗ trợ nâng cao năng lực cho các tổ chức xã hội Việt Nam trong việc hợp tác với doanh nghiệp.
ThS. Bùi Thị Minh Châu nhấn mạnh: “Hợp tác giữa doanh nghiệp và tổ chức xã hội phải là mối quan hệ ngang hàng, sòng phẳng và bình đẳng. Trong quá trình hợp tác hướng đến mục tiêu chung, mỗi bên cần phải giữ vững giá trị của mình”.
Sau khóa tập huấn, các học viên đã tích cực kết nối để tiếp tục lan tỏa những câu chuyện và cơ hội hợp tác thông qua diễn đàn CSVhub. Những ý tưởng hợp tác tạo giá trị chung từ khoá tập huấn được khuyến khích phát triển thành những dự án thực tiễn, với sự hỗ trợ kỹ thuật và kết nối bởi dự án Win - Win for Vietnam. Không chỉ dừng lại ở những chia sẻ chuyên môn, sự kết nối đầy cởi mở và mang tính phản biện cùng những mối quan hệ hợp tác tiềm năng chính là thành quả lớn mà khoá tập huấn mang đến cho các học viên.
Những ý tưởng được gợi mở, những cái bắt tay của hôm nay được kỳ vọng lan tỏa sâu rộng hơn, phát triển thành những hành động cụ thể, huy động sự tham gia của nhiều bên để cùng nhau xây dựng một Việt Nam bền vững./.
