Ông Đào Xuân Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý Ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) vừa trao đổi với báo chí về những điểm mới quan trọng trong Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng.
Theo đó, Dự thảo Nghị định sửa đổi quy định xóa bỏ độc quyền của Nhà nước trong lĩnh vực sản xuất và nhập khẩu vàng nguyên liệu. Thay vào đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ thực hiện cấp phép cho một số doanh nghiệp và ngân hàng đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định để được sản xuất vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu nhằm phục vụ sản xuất vàng miếng cũng như sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ.
Việc cấp hạn mức nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ căn cứ vào diễn biến của kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ và tình hình thị trường vàng trong từng thời kỳ nhằm đảm bảo vừa mở rộng nguồn cung vàng, tạo cạnh tranh trên thị trường, vừa duy trì sự kiểm soát hiệu quả của Nhà nước.
Đồng thời, theo dự thảo Nghị định 24, một số doanh nghiệp và ngân hàng đủ điều kiện cũng sẽ được Ngân hàng Nhà nước cấp hạn mức, tùy theo từng thời kỳ, để nhập khẩu vàng, nhằm phục vụ cho cả hai hoạt động sản xuất vàng miếng và vàng trang sức mỹ nghệ trong nước.
Theo đó, bỏ độc quyền, nhưng Ngân hàng Nhà nước vẫn là đầu mối quyết định và kiểm soát với việc sản xuất vàng miếng cũng như việc nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Từ khi Nghị định 24 ra đời năm 2012, Ngân hàng Nhà nước là đơn vị duy nhất được phép sản xuất vàng miếng, chọn SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia, thay thế 9 thương hiệu trước đó. Cơ chế này cũng yêu cầu các ngân hàng dừng huy động và đóng cửa các sàn vàng.
Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, những bất cập bắt đầu lộ rõ. Mạng lưới kinh doanh vàng miếng thu hẹp mạnh, từ 12.000 điểm xuống còn khoảng 2.600 địa điểm thuộc 37 ngân hàng và doanh nghiệp. Máy móc sản xuất vàng miếng của SJC bị niêm phong, trong khi Ngân hàng Nhà nước không cấp thêm phép sản xuất hay nhập khẩu nguyên liệu cho doanh nghiệp trong suốt thời gian dài.
Các chuyên gia nhiều lần đề xuất bỏ độc quyền vàng miếng để mở đường cho cạnh tranh lành mạnh, đa dạng nguồn cung và thu hẹp khoảng cách lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới.
Đồng thời, trong chục năm qua, doanh nghiệp cũng không được cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu. Nguồn thu mua vàng trên thị trường là nguồn duy nhất để doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ trong nước. Phía Hiệp hội kinh doanh vàng cũng liên tục kiến nghị cơ quan quản lý cho phép một số đơn vị lớn được nhập khẩu vàng nguyên liệu, giải "khát" nguồn cung cho thị trường.
Trước những bất cập này, Tổng Bí thư Tô Lâm mới đây yêu cầu Ngân hàng Nhà nước cần hoàn thiện pháp lý, sớm điều chỉnh Nghị định 24/2012 theo hướng thị trường hóa có kiểm soát và lộ trình, nhằm tạo kết nối hiệu quả giữa thị trường trong nước và quốc tế.
Tổng Bí thư nhắc tới yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng. Việc này trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý nhưng cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia, nhằm tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, đa dạng nguồn cung và ổn định giá.
Tổng Bí thư cũng yêu cầu mở rộng quyền nhập khẩu vàng có kiểm soát để tăng nguồn cung, góp phần giảm chênh lệch với giá thế giới, đồng thời hạn chế buôn lậu qua biên giới. Cùng với đó, thị trường vàng trang sức được khuyến khích phát triển để từng bước đưa Việt Nam thành trung tâm chế tác, xuất khẩu chất lượng cao mặt hàng này. Việc này cũng giúp chuyển hóa vàng tích trữ thành sản phẩm có giá trị gia tăng.
