Di sản văn hóa Thế giới Thành Nhà Hồ được biết đến công trình kiến trúc bằng đá kỳ vĩ và các đình đền, miếu mạo. Ngoài ra, những năm gần đây, để góp phần làm mới các sản phẩm du lịch, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ đã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức nhiều hoạt động văn hóa tại các vùng phù cận, góp phần làm “mới” du lịch nơi đây.
Nhiều Lễ hội đặc sắc trên vùng đất Di sản
Trong đó phải kể đến Lễ hội “mở cổng trời”; “Lễ hội Phủ Trịnh”; “Lễ hội làng Đông Môn”… Đây là những lễ hội diễn ra trong những tiết trời xuân tại Di sản Thành Nhà Hồ và các vùng phù cận.
Lễ hội mở cổng trời được tổ chức hàng năm vào ngày mùng 9 tháng Giêng âm lịch, tại chùa Du Anh – Động Hồ Công (xã Ninh Khang, huyện Vĩnh Lộc). Đây là lễ hội đầu tiên trong những lễ hội truyền thống mang đậm nét văn hóa tâm linh được tổ chức trên vùng đất Di sản.
Động Hồ Công được sách Đại Nam nhất thống chí đánh giá là một trong 36 động đẹp nhất nước Nam vốn là kiệt tác của tạo hóa, khi xưa có nhiều bậc vua chúa ngự thăm và ngẫu hứng đề thơ trên vách đá. Vào ngày lễ hội du khách, người dân khắp mọi nơi về thăm vãn cảnh và lễ chùa đầu năm.
Lễ hội Phủ Trịnh, hàng năm vào ngày giỗ thái vương Trịnh Kiểm vào 18/2 âm lịch, Lễ hội Phủ Trịnh lại được tổ chức tại xã Vĩnh Hùng (huyện Vĩnh Lộc). Vào ngày này con cháu họ Trịnh từ mọi miền đất nước đều tập trung về đây để dâng hương tưởng nhớ và tri ân đến tổ tiên dòng họ - những người đã cùng nhà Lê xây dựng và bảo vệ đất nước với một tấm lòng thành kính, tiêu biểu cho truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của người Việt.
Lễ hội rước nước chùa Báo Công, thuộc làng Bồng Thượng (xã Vĩnh Hùng) - nơi phát tích của 12 đời Chúa Trịnh với 249 năm trên chính trường lịch sử dân tộc. Chùa Báo Ân gắn liền với lễ hội “Rước nước” – là lễ hội tiêu biểu nhất trong các lễ hội của làng Bồng Thượng được diễn ra trong 3 ngày từ ngày 27 đến hết ngày 30 tháng 2 (âm lịch) hàng năm. Lễ hội diễn ra với nhiều nghi lễ trang trọng và trò chơi dân gian mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của làng quê yên bình.
Trước khi vào lễ hội, để tưởng nhớ những người đã khuất Lễ hội rước nước còn có tổ chức thả hoa đăng tại dòng sông Mã để cầu siêu cho linh hồn người mất được siêu thoát, diễn ra từ 22 giờ đến 24 giờ đêm. Sau hội “hoa đăng” vào sáng ngày 28 mới diễn ra lễ chính – lễ hội “Rước nước” tại chùa Báo Ân.
Lễ hội làng Đông Môn diễn ra vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm tại làng cổ Đông Môn nằm ngay cạnh thành cổ Thành Nhà Hồ. Cũng như các lễ hội khác lễ hội Đông Môn có nhiều nghi thức lễ hội trang trọng và hoạt động phong phú. Đặc biệt, phần hội có sự tham gia giao lưu văn nghệ của các Câu lạc bộ (CLB) nghệ thuật: CLB Chèo (thôn Xuân Áng), CLB nghệ thuật vùng Di sản Thành Nhà Hồ, đoàn nghệ thuật tuồng Thanh Hóa, CLB múa sư tử Vĩnh Long.
Lễ hội Kỳ Phúc của làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến được tổ chức vào ngày mùng 06 tháng 3 âm lịch hàng năm. Đây là lễ hội văn hóa truyền thống mang đậm bản sắc của một làng cổ nằm bên cạnh kinh đô của vương triều Hồ.
Du lịch kết hợp - điểm mới tại Thành Nhà Hồ
Để khai thác hiệu quả về du lịch tại Di sản văn hóa Thế giới Thành Nhà Hồ, những năm gần đây, Trung tâm Bảo tồn Di sản đã nghiên cứu, hình thành các tuyến, tour du lịch kết hợp với nghiên cứu trải nghiệm và tâm linh dọc sông Mã. Qua đó đã làm phong phú và đa dạng hơn các sản phẩm du lịch.
Thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước về đây. Đặc biệt là những dịp đầu năm, du khách về đây để chiêm ngưỡng Tòa thành đá “độc nhất vô nhị” rồi thắp lên những nén hương thành kính tại các điểm tâm linh phù cận, cầu mong cho một năm bình an.
Bên cạnh đó, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ đã nỗ lực phát triển thêm nhiều sản phẩm, không gian mới phục vụ khách du lịch tham quan. Trong đó phải kể đến “Không gian văn hóa nông nghiệp vùng Tây Đô”; “Không gian trưng bày hiện vật ngoài trời”; khai thác không gian trưng bày đá xây thành làm điểm check-in tại cổng phía Nam; trưng bày mô hình súng thần công và những cải cách triều Hồ; tổ chức các chương trình giáo dục di sản cho học sinh;...
Không chỉ dừng lại ở đó, Trung Tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ còn tổ chức gian hàng giới thiệu, trưng bày sản phẩm OCOP và các sản phẩm đặc trưng của huyện Vĩnh Lộc. Qua đó kích thích tiêu dùng, từng bước giới thiệu hình ảnh về con người và vùng đất Tây đô đến với bạn bè trong và ngoài nước. Đến đây, du khách còn có cơ hội chiêm ngưỡng 2 cây thị cổ được công nhận là cây di sản Việt Nam có tuổi đời hơn 600 năm bên cạnh thành cổ Tây Đô.
Từ những hoạt động văn hóa đặc sắc nêu trên đã góp phần kích thích tiêu dùng, tạo ra những sản phẩm mang giá trị đặc trưng, từng bước “thổi hồn” du lịch vào Tòa Thành đá có tuổi đời hơn 600 năm./.
