Nhọc nhằn nghề bóc lá mía
Tuy phải làm việc trong thời tiết nắng mưa thất thường, khí trời oi bức, cả ngày luồn trong ruộng mía rập rạp, lá mía cắt vào tay, quệt vào người cùng mồ hôi chát mặn khiến da thịt bỏng rát. Nhưng mỗi ngày công được trả 200 - 250.000 đồng, khá cao trong thời điểm nông nhàn giúp nhiều người nông dân có them thu nhập trang trải cuộc sống.
Chị Nguyễn Thị Thu (xã Tân Long, huyện Tân Kỳ) đã trở dậy từ 4 giờ 30 sáng, ăn vội bát cơm nguội để ra đồng cùng với chị em trong tổ bóc lá mía thuê. Trời nắng, lại đang thời điểm mía vào thời vụ bóc lá để cây phát triển nên chủ ruộng mía đốc thúc chị em đẩy nhanh tiến độ nên họ phải ra đồng từ sớm.
Với những người tham gia bóc lá mía, họ trang bị cho mình khăn bịt đầu, khẩu trang vải 2 lớp, găng tay vải dày và cả đôi ủng ni-lông cao quá đầu gối. Công việc tưởng chừng như đơn giản, chỉ là dùng tay, dùng liềm róc hết lá mía già trên cây xuống là xong nhưng chỉ những người trong cuộc mới “thấm” sự vất vả, nhọc nhằn, mệt mỏi của công việc này.
Ngày nắng, dưới tán lá mía dày, không khí ngột ngạt, oi bức; ngày mưa, ruộng mía lầy lội, dưới chân là bùn nhão, trên đầu nước từ lá mía nhỏ xuống long tong. Những cây mía cao gấp đôi người, lá loà xoà che kín mặt, những lá mía dài, sắc nhọn cứa vào da thịt thì đau, rát như dao cắt. Khi bóc lá, do bị tác động mạnh, lông tơ của cây mía bay tứ tung, bay vào mũi, vào miệng, ngứa ngáy không chịu được…
Những luống mía dày, rậm rạp, lá ken kín cả lối đi, người bóc lá phải dùng câu liêm bóc hết lá che kín trước mặt, sau đó, dùng tay cẩn thận tuốt hết phần gốc của lá còn lại trên cây, đến khi nào, gốc cây được dọn sạch sẽ, thân cây mía nhẵn bóng.
Chị Nguyễn Thị Thu chia sẻ: "Những người tham gia bóc lá mía như tôi phải trùm kín mít, chỉ trừ 2 con mắt, chứ không lá mía, lông mía cọ xát vào da thịt xót và rát lắm. Nhưng trời nắng nóng hầm hập thế này, bịt kín quá mồ hôi ướt đẫm, người bức bí, mất nước, hao sức lắm. Nhiều người không trụ nổi phải cởi bỏ đồ bảo hộ, chấp nhận cho lá mía cứa rách da".
Công việc này, tuy không nặng nhọc nhưng lại rất vất vả. Tham gia công việc này chủ yếu là phụ nữ trung tuổi.
Bà Nguyễn Thị Thịnh (xã Tân Thắng, huyện Quỳnh Lưu) cho biết: "3 năm nay, tôi cùng một số người tại địa phương tham gia bóc lá mía. Chúng tôi làm ruộng, không có nghề phụ nên gieo cấy xong lại chờ đến mùa gặt. Thời điểm nông nhàn này, tôi cùng một số chị em đi bóc lá mía thuê; đến mùa thu hoạch thì đi chặt mía, bốc vác mía lên xe… Tính ra, một ngày công cũng được khoảng 220 - 250.000 đồng/ngày, mức công khá cao so với chạy chợ hay đi làm phụ hồ. Mặt khác, mình còn tận dụng được nguồn lá mía về làm thức ăn chăn nuôi cho gia súc"
Nghề phụ nhưng thu nhập khá
Mỗi vụ mía, từ khi xuống giống đến khi thu hoạch kéo dài từ tháng Giêng đến hết tháng 11 Âm lịch, hầu hết các công đoạn vẫn chủ yếu là làm thủ công.
Nắm bắt nhu cầu đó, ở các địa phương đều thành lập các tổ, nhóm nhận thầu khoán các công việc này. Theo đó, mỗi tổ có khoảng 10 - 15 người, trong đó, cử một người làm tổ/nhóm trưởng chịu trách nhiệm liên hệ, kết nối, thoả thuận giá cả và tính toán xem mức thu nhập có đáng với công sức mình bỏ ra hay không thì mới nhận làm.
Bà Lương Thị Đức (xã Châu Hạnh, huyện Quỳ Châu), một hộ trồng mía cho hay: "Từ khi trồng, đến chăm sóc và chặt mía đều phải thuê người làm. Thời gian gần đây, nhiều vùng đã đưa cơ giới vào một số công đoạn song chưa đáp ứng đủ nhu cầu, không phải địa phương nào cũng có. Gia đình tôi làm gần 3 ha mía, nhà neo người, để kịp thời vụ thì phải thuê hàng chục nhân công trồng, bóc lá mía, chặt mía….Đến vụ sản xuất, tôi liên hệ với người nhóm trưởng để thuê người làm".
Nhóm đi bóc lá mía của chị Nguyễn Thị Tình ở xã Tân Long (huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An) có 12 người, trong đó chủ yếu là phụ nữ trung tuổi, chỉ có 3 lao động là nam giới. Những người này đi bóc lá mía thuê gần chục năm nay. Sau tết Nguyên đán, chị Tình kết nối với các chủ hộ, nhận trồng mía cho người dân trong vùng nguyên liệu; từ tháng 3 cho đến tháng 8 thì nhận bóc lá mía, sau đó về làm mùa cho gia đình, đến tháng 10 âm lịch lại đi chặt, bốc mía thuê. Ban đầu là nhận làm cho các chủ ruộng trong xã, trong huyện, sau đó đi các xã lân cận như Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Anh Sơn làm thuê.
Chị Nguyễn Thị Tình cho biết: "Mùa nào, việc nấy, việc rải đều đến hết vụ mía. Nghề này vất vả, nặng nhọc nhưng bù lại có thu nhập khá, việc rải đều trong năm, không phải tha phương làm thuê... Trung bình, mỗi ngày công một lao động chăm chỉ, cật lực cũng kiếm được vài trăm nghìn đồng. Có những gia đình, 3 - 4 người đi bóc lá mía, kiếm được cả trăm triệu đồng/vụ".
Ở các vùng trồng mía nguyên liệu, nhiều gia đình trồng mía với diện tích lớn, nhà ít thì dăm bảy sào, nhà nhiều lên đến cả chục ha. Đặc tính của cây mía là sau khi trồng, cây phát triển đến đốt thứ 3, thứ 4 thì phải tiến hành bóc lá để cây mọc thêm đốt, quá trình bóc lá phải được thực hiện thường xuyên cho đến khi thu hoạch. Vì thế mà công việc diễn ra gần như quanh năm, tạo việc làm thường xuyên cho nhiều lao động địa phương.
Trao đổi với phóng viên, anh Chu Văn Hùng, cán bộ nông vụ của Công ty Cổ phần mía đường sông Con cho biết: "Ở các vùng nguyên liệu mía của nhà máy, chưa có máy bóc lá mía nên công việc này vẫn phải làm thủ công. Các hộ thường giao khoán diện tích cho các tổ, nhóm làm thuê, từ trồng mía, làm cỏ, bón phân đến bóc lá mía, thu hoạch mía. Tính bình quân, mỗi lao động có thu nhập từ 180.000 đồng - 300.000 đồng/ngày".
Lại nói, nghề bóc lá mía là công việc có tính thời vụ nên vào những lúc cao điểm, rất khó để thuê ra nhân công. Các tổ nhóm làm công việc này cũng không nhiều vì lao động trẻ thường đi làm công nhân, làm ăn xa, chủ yếu là người trung tuổi, phụ nữ tận dụng thời gian nông nhàn để làm thuê. Nhưng, trong thời gian không xa, khi máy móc dần thay thế sức người, nghề bóc lá mía sẽ không còn.
