Đây là thông tin được đưa ra tại Diễn đàn “Kết nối sản xuất và tiêu thụ sản phẩm dừa” do Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tổ chức ngày 13/12.
Dừa Việt Nam đang trở thành mặt hàng xuất khẩu với giá trị cao
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Nguyễn Thị Thanh Thủy cho rằng: Dừa là 1 trong 6 cây công nghiệp chủ lực theo Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030.
Hiện nay, dừa Việt Nam đang trở thành mặt hàng xuất khẩu với giá trị cao. Các sản phẩm chế biến từ dừa đang có tiềm năng lớn để gia tăng giá trị của cây dừa, tăng thu nhập cho người dân. Theo thống kê, 30% diện tích dừa đã được công nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP, 30% được cấp mã số vùng trồng. Mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu diện tích dừa trên toàn quốc đạt trên 210.000ha.
Ngành dừa Việt Nam với diện tích gần 200.000ha, đang trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn tại các tỉnh duyên hải miền trung và đồng bằng sông Cửu Long. Từ con số khiêm tốn chỉ 180 triệu USD kim ngạch xuất khẩu vào năm 2010, ngành dừa đã phát triển mạnh mẽ, đạt hơn 900 triệu USD vào năm 2023 và kỳ vọng vượt mốc 1 tỷ USD trong năm 2024.
Theo bà Thủy, mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu diện tích dừa trên toàn quốc đạt trên 200.000 ha. Các vùng trồng dừa trọng điểm là Đồng bằng Sông Cửu Long (175.000ha) và Duyên hải Nam Trung bộ.
Thời gian qua, phát triển sản xuất và chế biến dừa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn rất quan tâm. Nhà chức trách đã làm việc, ký kết hiệp định thương mại, mở cửa thị trường xuất khẩu dừa chính ngạch. Bên cạnh đó, đơn vị này cũng đầu tư phát triển công tác nghiên cứu giống, quy trình canh tác như phối hợp Đại học Trà Vinh nghiên cứu lai tạo giống dừa để tạo thuận lợi cho ngành dừa phát triển, đạt được các mục tiêu đề ra.
Bà Thủy cho biết nhiều doanh nghiệp, tập đoàn cũng đầu tư mạnh mẽ vào cây dừa, phát triển quy trình canh tác, công nghệ chế biến để nâng cao chất lượng và thương hiệu dừa Việt Nam và từng bước biến những khu vực có thế mạnh trồng dừa thành khu vực du lịch sinh thái để nâng cao giá trị gia tăng.
Các sản phẩm chế biến từ dừa đang có tiềm năng lớn để gia tăng giá trị của cây dừa, tăng thu nhập cho người dân. Theo thống kê, 30% diện tích dừa đã được công nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP, 30% được cấp mã số vùng trồng. Đây là lợi thế lớn trong xuất khẩu dừa của Việt Nam.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre Huỳnh Quang Đức chia sẻ, tỉnh được mệnh danh “thủ phủ dừa” của cả nước với diện tích trồng trên 80.000 ha, chiếm 88% diện tích dừa vùng Đồng bằng sông Cửu Long và gần 42% diện tích dừa cả nước. Cây dừa được xác định là cây trồng chủ lực và nguồn thu nhập của hơn 200.000 hộ dân khu vực nông thôn của tỉnh.
Đến nay, toàn tỉnh Bến Tre có 133 vùng trồng dừa được cấp 133 mã số với diện tích hơn 8.300 ha. Tỉnh có 14 doanh nghiệp được cấp mã số cơ sở đóng gói xuất khẩu dừa tươi xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Mỗi năm, xuất khẩu dừa mang về cho tỉnh Bến Tre hơn 350 triệu USD.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre đã phối hợp với các ban ngành đoàn thể, chính quyền địa phương xây dựng vùng nguyên liệu dừa hữu cơ đạt trên 20.700 ha. Tỉnh hình thành chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ với 8 doanh nghiệp lớn, có công nghệ chế biến hiện đại, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm dừa hữu cơ vào nhiều thị trường như: Mỹ, EU, Nhật, Trung Quốc, Canada, Hàn Quốc…
Theo ông Đức, để trồng dừa hữu cơ và quản lý hiệu quả việc cấp mã số vùng trồng, Bến Tre đã quyết liệt đưa việc phát triển dừa vào các Nghị quyết của Tỉnh ủy, kế hoạch của UBND tỉnh. Bên cạnh đó, tỉnh lấy việc xây dựng chuỗi liên kết sản xuất làm nền tảng để phát triển cây dừa. Bởi lẽ, khi chuỗi liên kết lớn mạnh mới huy động được sự vào cuộc của hệ thống chính trị, doanh nghiệp, nông dân.
Phải tuân thủ các quy định về kiểm dịch thực vật, các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm
Những bước tiến tích cực như việc Mỹ và châu Âu chấp thuận dừa Việt Nam, cùng quá trình đàm phán với Trung Quốc về xuất khẩu chính ngạch đã tạo ra tiền đề lớn cho sự mở rộng thị trường và phát triển bền vững của ngành dừa.
Riêng với thị trường Trung Quốc, Trung Quốc hiện là thị trường rất quan trọng của dừa, hàng năm nước bạn tiêu thụ 4 tỷ quả dừa, trong đó có khoảng 2,6 tỷ quả tươi... Trong khi nhu cầu lớn nhưng năng lực sản xuất của Trung Quốc còn hạn chế, đây chính là cơ hội cho quả dừa của Việt Nam.
Lưu ý với doanh nghiệp xuất khẩu dừa và các sản phẩm chế biến từ dừa sang thị trường Trung Quốc, ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật Việt Nam (SPS) Việt Nam cho biết dừa tươi xuất khẩu gồm dừa có vỏ xanh và dừa đã gọt phải tuân thủ các quy định về kiểm dịch thực vật, các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Ngoài ra, các vùng trồng và cơ sở đóng gói dừa phải được đăng ký với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và được Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt trên cổng CIFER.
“Ngoài việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc, áp dụng thực hành nông nghiệp tốt và các chương trình quản lý dịch hại tổng hợp, doanh nghiệp trước khi xuất khẩu phải lấy mẫu 2% để kiểm tra. Sau 2 năm, nếu không có vi phạm, doanh nghiệp sẽ được giảm còn 1%”, ông Nam nói.
Cung cấp thêm thông tin về các quy định của Trung Quốc, ông Nam cho hay Trung Quốc không có chính sách MRL (giới hạn tối đa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng) mặc định, không áp dụng các tiêu chuẩn của các thị trường khác hay Tiêu chuẩn của CODEX. Thay vào đó, Trung Quốc cập nhật quy định 2 năm một lần và liên tục bổ sung các MRL mới.
Chia sẻ thêm các hướng dẫn xuất khẩu dừa tươi sang Trung Quốc, Tiến sỹ Phan Thị Thu Hiền, Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch Thực vật Sau nhập khẩu 2, Cục Bảo vệ Thực vật nhấn mạnh các lô hàng trước khi xuất khẩu sẽ được lấy mẫu kiểm dịch thực vật, nêu không đạt yêu cầu, như phát hiện sinh vật gây hại còn sống, có tàn dư thực vật, hoặc không tuân thủ tiêu chuẩn, sẽ bị từ chối xuất khẩu. Chứng nhận kiểm dịch thực vật được cấp theo tiêu chuẩn ISPM 12 với nội dung ghi rõ mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được phê duyệt.
“Tại cửa khẩu, Tổng cục Hải quan Trung Quốc kiểm tra hồ sơ và giấy tờ để hoàn tất quy trình kiểm dịch. Các lô hàng không đạt tiêu chuẩn sẽ bị từ chối nhập khẩu hoặc tiêu hủy. Tổng cục Hải quan Trung Quốc cũng có thể tiến hành đánh giá bổ sung, kiểm tra vùng trồng và cơ sở đóng gói, hoặc cử chuyên gia sang Việt Nam để giám sát. Phía Việt Nam sẽ hợp tác và chịu mọi chi phí liên quan”, bà Hiền cho hay.
Hiện, dừa tươi Việt Nam đã xuất khẩu sang 15 thị trường trên thế giới. Theo ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường nhấn mạnh: “Với định hướng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cây dừa đã trở thành một cây công nghiệp do đó chiến lược và phát triển định hướng cây dừa cũng sẽ có những điểm khác. Ngoài ra, Việt Nam đang tham gia sâu rộng vào các FTA thế hệ mới nên đã đến lúc chúng ta phải cạnh tranh bằng chất lượng, chứ không còn là hạ giá”./.
