Nằm tại xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa, Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh là một chứng tích lịch sử hào hùng của Việt Nam. Được xây dựng từ hơn 600 năm trước, nơi đây không chỉ là lăng tẩm uy nghiêm của các vị vua và hoàng hậu triều Hậu Lê, mà còn là nơi lưu giữ những truyền thuyết huyền bí, gắn liền với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn oai hùng và người anh hùng áo vải Lê Lợi.
Lam Kinh đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia từ năm 1962, và đến nay vẫn là điểm đến thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm. Chỉ cách trung tâm thành phố Thanh Hóa khoảng 50km về phía Tây Bắc, khu di tích hiện lên với vẻ đẹp cổ kính, trang nghiêm, là minh chứng sống động cho một thời đại vàng son của dân tộc.
Trải qua bao biến cố lịch sử, Lam Kinh vẫn giữ nguyên những giá trị kiến trúc độc đáo. Tổng thể khu di tích rộng khoảng 200ha, gồm lăng mộ, đền miếu và hệ thống thành điện. Các công trình tại đây được xây dựng theo thuyết phong thủy, tận dụng ưu thế địa hình, tạo nên một tổng thể hài hòa với thiên nhiên.
Nổi bật trong khu di tích là thành điện Lam Kinh với cổng chính hướng Nam, nơi đây có dòng sông Ngọc bao quanh, tạo thành ranh giới tự nhiên giữa không gian linh thiêng và thế giới bên ngoài. Trên trục chính dẫn vào trung tâm là các công trình quan trọng như cầu Bạch Kiều, sân rồng, điện Quang Đức, Sùng Hiếu, Diên Khánh… Những chi tiết kiến trúc được phục dựng dựa trên tài liệu lịch sử, mang đậm nét đặc trưng của vương triều Hậu Lê.
Đặc biệt, trong đợt trùng tu mới nhất, chính điện Lam Kinh đã được rát vàng, tái hiện phần nào sự uy nghiêm và lộng lẫy của một công trình mang tính biểu tượng. Việc rát vàng không chỉ giúp bảo tồn nét kiến trúc cổ mà còn thể hiện lòng tri ân đối với các bậc tiền nhân, nâng tầm giá trị của di tích trong mắt du khách thập phương.
Bà Tống Thị Mỹ Duyên, một du khách đến từ Hà Nội, chia sẻ: “Hằng năm vào những dịp đầu xuân, tôi cùng gia đình thường đến đây dâng hương vãn cảnh. Năm nay, khi thấy chính điện được rát vàng lộng lẫy, tôi thực sự ngỡ ngàng và xúc động. Không gian nơi đây vẫn giữ được nét cổ kính nhưng càng trở nên trang nghiêm và linh thiêng hơn”.
Phía sau điện Lam Kinh là khu Cửu Miếu thờ cúng các vị vua và hoàng hậu, biểu tượng cho sự tôn kính và tưởng nhớ công lao tiền nhân. Ngoài ra, nơi đây còn có khu thành ngoại - nơi hoạt động của bộ máy quản lý miếu điện, tạo nên một hệ thống kiến trúc chặt chẽ, đồng bộ.
Không chỉ mang giá trị lịch sử và kiến trúc, Lam Kinh còn được biết đến với những truyền thuyết kỳ bí, thu hút sự tò mò của du khách. Một trong những câu chuyện nổi tiếng là về "cây ổi cười" nằm trước lăng vua Lê Thái Tổ.
Tương truyền, cây ổi này do ông Trần Hưng Dẫn (Nam Định) cung tiến vào năm 1933, sau khi ông cầu tự tại mộ vua Lê và sinh được con trai. Điều đặc biệt là khi du khách chạm nhẹ vào thân cây, lá cây rung lên như thể đáp lại, tạo cảm giác kỳ lạ khó lý giải. Hiện tượng này được phát hiện từ năm 1994 và từ đó, cây ổi trở thành điểm thu hút du khách mỗi khi ghé thăm Lam Kinh.
Bên cạnh cây ổi cười, khu di tích còn gắn liền với câu chuyện về "cây lim hiến thân". Trong quá trình trùng tu chính điện, khi thiếu một cột gỗ quan trọng, một cây lim trong khu vực đột nhiên rụng hết lá, thân cây tiết ra một chất nhựa đỏ như máu. Điều kỳ lạ là kích thước cây lim này hoàn toàn phù hợp để làm cột cái của gian chính điện, khiến người dân tin rằng đó là sự linh thiêng của vùng đất Lam Kinh.
Ngoài ra, Lam Kinh còn nổi tiếng với truyền thuyết về "cây đa - cây thị" mọc quấn vào nhau trong khu di tích. Từ lâu, cây đa và cây thị vốn được xem là hai loài cây mang ý nghĩa tâm linh, biểu tượng cho sự hòa hợp âm dương. Sự kỳ lạ của cây đa thị tại Lam Kinh khiến nhiều người tin rằng đây là nơi linh thiêng, mang dấu ấn của tiền nhân.
Mỗi năm vào tháng 8 Âm lịch, khu di tích Lam Kinh trở nên nhộn nhịp với Lễ hội Lam Kinh, diễn ra vào ngày 21 (giỗ Lê Lai) và ngày 22 (giỗ vua Lê Lợi). Đây là dịp để nhân dân tưởng nhớ công lao các vị anh hùng, bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong cuộc sống bình yên, thịnh vượng. Lễ hội không chỉ thu hút đông đảo du khách mà còn góp phần gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.
Ngày nay, Lam Kinh không chỉ là nơi lưu giữ dấu ấn lịch sử mà còn là điểm du lịch tâm linh hấp dẫn. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính, tìm hiểu về một giai đoạn quan trọng của lịch sử dân tộc mà còn có cơ hội trải nghiệm những câu chuyện kỳ bí, huyền ảo của vùng đất thiêng này.
Với những giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa và tâm linh, Lam Kinh mãi là biểu tượng của một thời đại rực rỡ, nơi hội tụ tinh thần và khí phách anh hùng của dân tộc Việt Nam./.
